Ουκρανία – χρονολόγιο


[Μπορείτε να «κατεβάσετε» το χρονολόγιο σε .pdf -236ΚΒ- εδώ]

Ουκρανία Χρονολόγιο:

20ος αιώνας

1911Ο Πιότρ Στολύπιν, πρωθυπουργός της Ρωσίας, δολοφονείται το Σεπτέμβρη στο Κίεβο.
1917Φεβρουαρινή και οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία.
1918Η Ράντα, το ουκρανικό κοινοβούλιο, κηρύσσει την ανεξαρτησία της Ουκρανίας
Μεγάλη εθνική και θρησκευτική ποικιλομορφία στην Ουκρανία.
Δεκατεία ‘20Η ουκρανική εθνική ταυτότητα αναπτύσσεται στου κόλπου της εργατικής τάξης
Οι ουκρανοί κομμουνιστές θέλουν και απαιτούν να υπάρχει, πάνω απ’όλα, αναγνώριση της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας τους ως ενιαίας οικονομικής οντότητας, ενώ οι ρώσοι μπολσεβίκοι θέλουν καταρχήν να διαχωρίσουν στα δύο την ουκρανική Δημοκρατία -σε μια αγροτική περιοχή και σε μια βιομηχανική περιοχή- και να αποφασίζονται οι προτεραιότητες των δύο περιοχών από τη Μόσχα.
Οι ουκρανοί κομμουνιστές λένε “όχι”, θέλουν ένα ενιαίο σχέδιο για τη δημοκρατία τους, που να περιλαμβάνει και τη βιομηχανική και την αγροτική ανάπτυξη, και θέλουν και να το αποφασίζουν οι ίδιοι. Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην εκπαίδευση, στον οικονομικό σχεδιασμό όσο και σε όλα τα θέματα της ανάπτυξης.
1921Σημαντικό τμήμα του μπολσεβίκικου κόμματος της Ουκρανίας αποτελείται από ουκρανόφωνους και σημαντικό τμήμα της ουκρανικής διανόησης απαιτεί μια ανεξάρτητη ουκρανική κυβέρνηση, η οποία με τη δική της βούληση θα ενωνόταν ελεύθερα με τις άλλες σοβιετικές δημοκρατίες.
1922Στα τέλη του 1922, δημιουργείται η ΕΣΣΔ, που συνταγματικά αποτελεί συνομοσπονδία δημοκρατιών της Ένωσης.
Στην πραγματικότητα, όμως, η πολιτική της δομή είναι εξαιρετικά συγκεντροποιημένη και οι ρώσοι μπολσεβίκοι στην εξουσία δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη ενός ανεξάρτητου κράτους. Αναγκάζονται, ωστόσο, να κάνουν σημαντικές παραχωρήσεις.
Στο τέλος του εμφυλίου πολέμου, η Ουκρανία είναι χωρισμένη σε τέσσερα διαφορετικά κράτη: Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία και Σοβιετική Ένωση.
1928Τα μισά συνδικάτα λειτουργούν στα ουκρανικά, ενώ πριν από την επανάσταση ήταν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ρωσόφωνα.
Δεκατία ‘30Η ουκρανική ταυτότητα, ως ζήτημα αυτοκαθορισμού, η οποία είχε ενισχυθεί κατά τη δεκαετία του 1920, σε συνθήκες όπου οι Ουκρανοί μπορούσαν να εισέλθουν στην πολιτική ζωή, βίαια καταπνίγηκε. Μπήκε στην παρανομία, με τις σταλινικές εκκαθαρίσεις και την τρομοκρατία.
Ρωσοποίηση της ουκρανικής γλώσσας.
Σταλινική πολιτική κατά του αστικού εθνικισμού.
Η μεγάλη πλειοψηφία της ουκρανικής πολιτικής και πολιτιστικής ηγεσίας εξοντώνεται.
1932“Χολοντομόρ” (-1933): τεχνητός λιμός που δημιούργησε ο Στάλιν, με αποτέλεσμα το θάνατο 5 με 6 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Εκκαθάριση των ουκρανών διανοουμένων.
Η ιντελιγκέντσια εξουδετερώνεται κατά το λιμό του 1932-1933, ο οποίος διαλύει την αγροτική τάξη ως αυτόνομη πολιτική δύναμη.
Η μετανάστευση Ρώσων ευνοείται και για να εξασθενίσει η αγροτική τάξη.
1933Τα 140 από τα 142 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Ουκρανικού Κομμουνιστικού Κόμματος θα καταλήξουν σε στρατόπεδα και φυλακές ή και θα εκτελεστούν.
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, 180.000 Τατάροι της Κριμαίας εξορίζονται.
1939Ο Στάλιν και ο Χίτλερ μοιράζουν την Πολωνία.
1941Η ναζιστική Γερμανία εισβάλει στη Σοβιετική Ένωση
Με τη γερμανική εισβολή, ο εβραϊκός πληθυσμός υφίσταται φρικαλεότητες.
Πάνω από 150.000 άνθρωποι κλείνονται στο εβραϊκό γκέτο της Λβίφ μετά τη γερμανική εισβολή. Παρακολουθούνται συνεχώς από μονάδες SS. 136.000 άνθρωποι θα χάσουν εκεί τη ζωή τους κατά την κατοχή.
Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ναζιστική Γερμανία επιστρατεύει κάπου 250.000 Ουκρανούς σε στρατιωτικές της μονάδες και σε βοηθητική αστυνομία, ενώ κάπου 4,5 εκατομμύρια Ουκρανοί εντάσσονται στο σοβιετικό Κόκκινο Στρατό, όπου αποτελούν το 40% των στρατιωτών του.
Αυτοί συμμετέχουν σε μεγάλες μάχες, οι οποίες θα επιτρέψουν να εκδιωχτεί και μετά να νικηθεί η Γερμανία στον πόλεμο.
Έτσι, η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας υφίσταται τις πιο βαριές απώλειες σε ανθρώπινους όρους και σε υλικές ζημιές από όλες τις σοβιετικές δημοκρατίες.
Όταν η γερμανική ήττα πλησιάζει, οι ναζί κρύβουν τις αποδείξεις για τα εγκλήματά τους ενάντια στους Εβραίους. Η μονάδα 1005 αναλαμβάνει το έργο αυτό.
1944Ο Κόκκινος Στρατός απελευθερώνει την πόλη του Λβιφ. Δεν έχουν μείνει παρά μόνο 300 επιβιώσαντες στο εβραϊκό γκέτο του Λβίφ. Οι εγκληματίες την έχουν κοπανήσει.
1945Για πρώτη φορά πρακτικά όλα τα εδάφη της Ουκρανίας βρίσκονται σε ένα κράτος.
1953Στην μετασταλινική περίοδο, υπάρχει εναλλαγή περιόδων φιλελευθεροποίησης της πολιτικής ζωής και επιστροφής σε καταστολή.
Ένα τμήμα της ουκρανικής ελίτ στρατολογείται από το σταλινικό μηχανισμό.
Μια πολιτική συνείδηση υπέρ της αυτοδιάθεσης εξακολουθεί να είναι παρούσα και θα παραμείνει έως και τη δεκαετία του 1980.
1954Με αφορμή την 300ή επέτειο της Συνθήκης του Περεϊάσλαβ (1654), η Κριμαία, στην οποία πλειοψηφία ήταν οι Ρώσοι, προσαρτήθηκε διοικητικά στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας από τον Νικίτα Κρουτσόφ. Η περιοχή αυτή ανήκε στη ρώσικη επιρροή από την εποχή της Αικατερίνης της 2ης (1783). Αλλά η διοικητική αυτή μεταβίβαση δεν είχε και ιδιαίτερη σημασία, καθώς η Ουκρανία ήταν ενταγμένη στην ΕΣΣΔ.
Η τροφοδοσία της Κριμαίας σε νερό και ηλεκτρικό προέρχεται από την Ουκρανία.
Δεκατία 1960Το Ντονμπάς είναι η πιο αναπτυγμένη βιομηχανικά περιοχή της Ουκρανίας.
Η περιοχή επεκτείνεται επίσης πολύ πέρα από τα ρωσικά σύνορα. Έχει πολύ υψηλό επίπεδο ζωής, βρίσκεται πολύ στενά ενταγμένη στην οικονομία της Ομοσπονδίας της Ρωσίας και συνδέεται ιστορικά με τη Μόσχα και το Λένινγκραντ με σιδηρόδρομο και άλλα μέσα μεταφοράς.
Δεκαετία 1970Όλο και πλατύτερα τμήματα της εργατικής τάξης ταυτίζονται με την Ουκρανία.
Από τη δεκαετία του 1970 η περιοχή του Ντονμπάς αρχίζει να γνωρίζει οικονομική παρακμή.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, δημιουργείται η Ουκρανική Ένωση των Εργαζομένων και των Αγροτών.
1986Τέλος Απριλίου 1986. καταστροφή του πυρηνικού σταθμού του Τσέρνομπιλ, που μολύνει το 8% του ουκρανικού εδάφους.
1989Η ΕΣΣΔ επιτρέπει στους εξόριστους Τατάρους που έχουν επιβιώσει και στους απογόνους τους να επιστρέψουν στην Κριμαία. Αυτοί αντιπροσωπεύουν το 12% του πληθυσμου.
Δεκαετία 1990
1991Η αυτοκρατορία της ΕΣΣΔ καταρρέει και διαλύεται.
Η Ουκρανία κηρύσσει την ανεξαρτησία της από την ΕΣΣΔ, όπως και η Λευκορωσία.
Το Δεκέμβριο του 1991, στο σχετικό δημοψήφισμα το 91% των Ουκρανών τάσσεται υπέρ.
Η πλειοψηφία των ψηφοφόρων στο Ντονμπάς υποστηρίζει την ανεξαρτησία της Ουκρανίας στο δημοψήφισμα.
Η ανεξαρτησία αυτή θεωρείται ως προδοσία από ένα μεγάλο μέρος των ρωσικών ελίτ, που θεωρούν ότι η μοίρα της Ρωσίας και της Ουκρανίας είναι δεμένη.
Το 17% των πολιτών που είναι Ρώσοι κάτοικοι της Ουκρανίας περνάνε έτσι αυτόματα από τη θέση του πολίτη μιας αυτοκρατορίας στη θέση μιας μειονότητας σε ξένο έδαφος.
Τα σύνορα με τη Ρωσία, που ώς τότε ήταν απλώς διοικητικά σύνορα, γίνονται διεθνή σύνορα.
Ο Λεονόντ Κραβτσούκ πρόεδρος (-1994).
Οι νέοι καπιταλιστές ληστεύουν και ιδιωτικοποιούν όλα τα εθνικοποιημένα περιουσιακά στοιχεία.
Υποσχέσεις δίνονται ότι δεν θα επεκταθεί το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.
Η ανεξαρτησία δεν συνοδεύεται από ριζική ρήξη με το παρελθόν, ούτε και από απόσυρση της παλιάς σοβιετικής άρχουσας τάξης από τις δημόσιες θέσεις ή από τον έλεγχό της επί της οικονομίας.
1994Μνημόνιο της Βουδαπέστης: Συμφωνία για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, που υπογράφουν η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ. Η Ουκρανία παραδίδει τα πυρηνικά της όπλα στη Ρωσία έναντι της ανεξαρτησίας της.

21ος αιώνας

600.00 km2.
Το κράτος – έθνος Ουκρανία απελευθερώνεται.
Δεκαετία 2000Η εργατική τάξη του Ντονμπάς (=κοιλάδα του Ντον) υφίσταται αυτό που γνωρίζουν όλοι οι εργαζόμενοι στις λεγόμενες “σκουριασμένες περιοχές” στις ΗΠΑ και στη Μ.Βρετανία: περιθωριοποίηση, ανεργία και αναγκαστική μετανάστευση για εύρεση εργασίας. Το περιβάλλον τους έχει δηλητηριαστεί από τη ρύπανση της βιομηχανικής παραγωγής. Και υποφέρουν με όλους τους τρόπους, ιδιαίτερα σε υγεία και σε προσδόκημο ζωής.
2004Τον Οκτώβρη του 2004, εκλέγεται, σε αμφισβητούμενες εκλογές, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο υποψήφιος του Κόμματος των Περιφερειών.
Πορτοκαλί επανάσταση. Μαζικές διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης. Εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί διαδηλώνουν στην πλατεία της Ανεξαρτησίας στο Κίεβο, για να διαμαρτυρηθούν για τις στημένες εκλογές και για τη λογοκρασία.
Το φιλοδυτικό στρατόπεδο βγαίνει στους δροους για να καταγγείλει νοθείες που χαρακτήρισαν τη νίκη στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του υποψηφίου που υποστηρίζεται από τη Μόσχα, του πρωθυπουργού Βίκτορ Γιανουκόβιτς.

Βίκτορ Γιανουκόβιτς
Ο δεύτερος γύρος ακυρώνεται και ξαναδιοργανώνεται.
Στις 26 Δεκεμβρίου του 2004, ο φιλοδυτικός Βίκτορ Γιουστσένκο εκλέγεται τελικά Πρόεδρος στον τρίτο γύρο των εκλογών.
Η χώρα είναι διηρημένη εκλογικά, με φυλορώσους από τη μια πλευρά και φιλο-κιεβικούς (δηλαδή φιλο-ευρωπαίους) από την άλλη.

Βίκτορ Γιουστσένκο
2005
2008Η παγκόσμια κρίση έχει μεγάλη επίπτωση
Στη συνάντηση κορυφής του Βουκουρεστίου, Γαλλία και Γερμανία αντιτάσσονται στην είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
2010Το Φλεβάρη του 2010, εκλογή στην προεδρία του Βίκτορ Γιανουκόβιτς, του φιλορωσικού κόμματος, ο οποίος κερδίζει την Ιουλία Τιμοσένκο. Οι εκλογές αναγνωρίζονται ανόθευτες.

Βίκτορ Γιανουκόβιτς
Ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς φέρνει μαζί του στην κυβέρνηση του Κιέβου μια ολόκληρη φατρία ολιγαρχών από το Ντονμπάς. Αυτοί έχουν στοιχιστεί μαζί του, γιατί ελέγχει την πρόσβαση στις άδειες εξωτερικού εμπορίου, π.χ. για πετρέλαιο, αέριο και χημικά προϊόντα, που περνάνε από επεξεργασία στην Ουκρανία.
Οι υπουργοί του προέρχονται ουσιαστικά όλοι από το Ντονμπάς.
2011Ανάπτυξη του ΑΕΠ: +4,7%. Χρέος 84% του ΑΕΠ. Ανεργία 7,7%.
Τον Οκτώβρη του 2011, η Ιουλία τιμοσένκο του Κόμματος της Πατρίδας καταδικάζεται σε 7 χρόνια φυλακή επειδή είχε υπογράψει με τη Ρωσία ένα συμβόλαιο για αέριο που ήταν μειονεκτικό. Είναι το πρόσχημα για να εκδιωχτεί από την εξουσία.
2012Στις 29 Οκτωβρίου του 2012, βουλευτικές εκλογές. Αμφισβητούμενη νίκη του Κόμματος των Περιφερειών (του προέδρου Γιανουκόβιτς) και άνοδος του Σβόμποντα (άκρα δεξιά).
2013Στα τέλη του 2013, με τη φόρα των έγχρωμων επαναστάσεων, η Ουκρανία ετοιμάζεται να υπογράψει μια συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ.
Ο Πούτιν, πρόεδρος της Ρώσικης Ομοσπονδίας, απειλεί.
Ο Βικτόρ Γιανουκόβιτς διστάζει ανάμεσα στην ενίσχυση των σχέσων με τη Ρωσία και στη στροφή προς την ΕΕ. Η ΕΕ προτείνει μια συμφωνία σύνδεσης, όμως το άθλιο πρόγραμμα στήριξης που τη συνοδεύει αφήνει άφωνους τους ουκρανούς υπεύθυνους, οι οποίοι στρέφονται τότε προς τη Μόσχα.
Στις 21 Νοεμβρίου 2013, ο πρόεδρος Βικτόρ Γιανουκόβιτς, με την πίεση της Μόσχας, διακόπτει απότομα τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν τον έχει απειλήσει με οικονομικές κυρώσεις εάν τις συνέχιζε.
Η απροσδόκητη άρνησή του να υπογράψει τη συμφωνία με την ΕΕ είναι η απεικόνιση μιας προεδρίστικης αυτονόμησης της εξουσίας από τον όλο και μικρότερο έλεγχο ακόμα και από το ίδιο το κόμμα και το κοινοβούλιό του.
Για τον Γιανουκόβιτς, η Ουκρανία πρέπει να μείνει σε “σοβιετική τροχιά”.
Η απόφαση αυτή προκαλεί οργή σε ένα τμήμα του πληθυσμού που δεν θέλει πλέον να εξαρτάται από τη ρώσικη επιρροή.
Αμέσως, στο Κίεβο, στην πλατεία Μαϊντάν, χιλιάδες φιλοδυτική Ουκρανοί αμφισβητούν στο δρόμο την επιλογή του Γιανουκόβιτς να ενταχθεί στην τελωνιακή Ένωση με τη Ρωσία σε βάρος της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ. Οι διαδηλωτές απαιτούν από τον Γιανουκόβιτς ή να υπογράψει ή να παραιτηθεί.
Οι διαδηλώσεις επεκτείνονται γρήγορα κόβοντας τη χώρα στα δύο, με φιλορώσους στα ανατολικά και φιλοευρωπαίους στα δυτικά.
Αμέσως, στο Κίεβο, στην πλατεία Μαϊντάν, χιλιάδες φιλοδυτική Ουκρανοί αμφισβητούν στο δρόμο την επιλογή του Γιανουκόβιτς να ενταχθεί στην τελωνιακή Ένωση με τη Ρωσία σε βάρος της συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ. Οι διαδηλωτές απαιτούν από τον Γιανουκόβιτς ή να υπογράψει ή να παραιτηθεί.
Οι διαδηλώσεις επεκτείνονται γρήγορα κόβοντας τη χώρα στα δύο, με φιλορώσους στα ανατολικά και φιλοευρωπαίους στα δυτικά.

2014-2022

22 Φλεβάρη 2014Ο Πρόεδρος Βικτόρ Γιανουκόβιτς δραπετεύει στη Ρωσία καταγγέλοντας “πραξικόπημα”. Εγκαθίσταται στη Ρωσία.
Το κόμμα του, διαθέτοντας μια βάση στο Ντονμπάς, προσπαθεί από εκεί να οργανώσει μια αντεπίθεση κρατώντας κάποια δύναμη στην Ουκρανία. Η Ομοσπονδία της Ρωσίας, με την ηγεσία του Πούτιν, παρεμβαίνει και το υποστηρίζει στρατιωτικά.
Η πτώση αυτή του Γιανουκόβιτς αποτελεί τη νίκη ενός εξεγερσιακού κινήματος που αρνήθηκε το συμβιβασμό που είχε κάνει η αντιπολίτευση με τον Γιανουκόβιτς, έτσι ώστε αυτός να παραμείνει ώς το Δεκέμβριο του 2014.
Το Κοινοβούλιο αποσύρει τα ρώσικα από τη θέση τους ως δεύτερης επίσημης γλώσσας.
Σε αντίδραση στο τελευταίο, διαδηλώσεις ξεσπούν στις ρωσόφωνες περιοχές της χώρας. Πολιτοφυλακές δημιουργούνται και ένα ολόκληρο τμήμα της χώρας τελικά βρίσκεται σε εξέγερση.
Στα νοτιο-ανατολικά της χώρας, είναι ιδιαίτερα έντονο ένα φιλορωσικό αίσθημα και δεν υποστηρίζονται οι διαδηλώσεις του Κιέβου.
Η Κριμαία, που κατοικείται κατά 58% από ρωσόφωνους, εξεγείρεται. Στρατιωτικοί χωρίς διακριτικά, πιθανόν ρώσοι, παίρνουν τον έλεγχο της Κριμαίας.
27/02/14Η Σιμφερόπολη, στην Κριμαία, καταλαμβάνεται από ένοπλους άνδρες, φιλορώσους και αποσχιστικούς: καταλαμβάνουν το Κοινοβούλιο και την έδρα της κυβέρνησης. Έχουν τη στήριξη των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
Η προσάρτηση της Κριμαίας από το Κρεμλίνο προκαλεί πολύ περιοριχμένη απάντηση από τους Δυτικούς.
Περιορίζουν τις χρηματοδοτήσεις προς τις ρώσικες ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις, αλλά αποφεύγουν κάθε επίπτωση για τις εξαγωγές πετρελαίου και αερίου.
11/03/14Το Κοινοβούλιο προκηρύσσει την ανεξαρτησία της Κριμαίας.

Κριμαία: οι κάτοικοι της Κριμαίας είναι και δίγλωσσοι (ρωσικά και ουκανικά) και δεν θέλουν την προσάρτησή τους στη Ρωσία.
Από την εποχή των τσάρων, το λιμάνι της Σεβαστούπολης είναι η μόνη πρόσβαση της Ρωσίας στις νότιες θάλασσες, μέσω των τούρκικων στενών, και είναι άρα ζωτικής σημασίας για τη Μόσχα. Μέσα από αυτό το δρόμο είναι που τα ρώσικα πλοία μπορούν να φτάσουν στην Ταρτούς στη Συρία.
Στις 16 Μαρτίου 2014, ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα στην Κριμαία καταλήγει στην προσάρτησή της στη Ρωσία (με 96% υπέρ).
Για τον Πούτιν, η Σεβαστούπολη έχει σωθεί. Στη βάση του δημοψηφίσματος αυτού, ο Πούτιν τροποποιεί το Σύνταγμα για να μπορέσει να δεχτεί την Κριμαία και τη Σεβαστούπολη στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Οι περισσότεροι Τάταροι αντιτάσσονται στη ρωσική προσάρτηση και οι ηγέτες τους ζητούν την επανενοποίηση με την Ουκρανία. Τα ταταρικά μέσα μαζικής επικοινωνίας κλείνουν, σπίτια και τζαμιά ερευνώνται και αγωνιστές φυλακίζονται, μερικοί μάλιστα εξαφανίζονται ή σκοτώνονται.
Στις 18 Μαρτίου 2014, ο Πούτιν υπογράφει το σύμφωνο ένταξης της Κριμαίας και της αυτόνομης πόλης της Σεβαστούπολης στη Ρωσία.
Εκατοντάδες στρατιώτες χωρίς κανένα διακριτικό παίρνουν τον έλεγχο της Σεβαστούπολης.
Σε αντίδραση, οι ΗΠΑ και η ΕΕ (G7) υιοθετούν βαριές οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις.
21/03/14Υπογραφή μιας συμφωνίας σύνδεσης με την Ευρώπη στο Κίεβο.
Αυτοί που οργάνωσαν την κατάληψη της Κριμαίας μεταφέρονται στο Ντονμπάς και δημιουργούν, μαζί με τα τοπικά ρωσικά εθνικιστικά κόμματα και τα υπολείμματα του κόμματος του Γιανουκόβιτς τις Λαϊκές Δημοκρατίας του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ.
Απρίλιος 2014Η ένταση μεγαλώνει κι άλλο. Στα ανατολικά της Ουκρανίας, στη βιομηχανική περιοχή του Ντονμπάς, που κατά πλειοψηφία είναι ρωσόφωνη, οι περιοχές του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ πυροδοτούνται, παίρνουν τα όπλα και αποσχίζονται. Η σύγκρουση τροφοδοτείται από τους άνδρες της Μόσχας.
Το Κρεμλίνο φοβάται πως η ανατροπή του Γιανουκόβιτς μπορεί να προοιωνίζει ανάλογες κινήσεις και στη Ρωσία, όπου η μείωση του επιπέδου ζωής και ο αυταρχισμός προκαλούν ήδη αντιδράσεις.
Συγκρούσεις ξεσπούν ανάμεσα στους αποσχιστές, που υποστηρίζονται από τη Μόσχα, και στα κυβερνητικά στρατεύματα.
Σε λίγους μήνες, πολλές εκατοντάδες ουκρανοί στρατιώτες και εθελοντές βρίσκουν το θάνατο.
Ο αποσχιστές εξοπλίζονται με ρώσικο εξιπλισμό. Ρώσοι πολεμούν μαζί με τους.
Ρωσόφωνοι διαδηλωτές καταλαμβάνουν δημόσια κτίρια. “Λαϊκές Δημοκρατίες” αυτοανακηρύσσονται στο Ντονέτσκ και στο Λουγκάνσκ από ρωσόφωνους. Ο πληθυσμός ψηφίζει μαζικά “ναι” σε μια ψηφοφορία γεμάτη παρατυπίες.
Η Gazprom αυξάνει κατά 80% τις τιμές του ρωσικού αερίου.
Ακροδεξιοί ρώσοι εθνικιστές πρωθούν τις αποσχιστικές “δημοκρατίες”. Πράγμα που, με τη σειρά του, προκαλεί ισχυρή ουκρανική εθνικιστική αντίδραση, ακόμα και ακροδεξιά. Οι δύο αυτοί εθνικισμοί αλληλοτροφοδοτούνται, μορφοποιώντας σημαντικό τμήμα τόσο της πολιτικής διαδικασίας όσο και της στρατιωτικής κατάστασης.
02/05/14Οδησός: 40 ρωσόφωνοι νεκροί μετά από συγκρούσεις και πυρκαγιά στο κτίριο των εργατικών συνδικάτων.
11 Μαΐου: δύο δημοψηφίσματα (που δεν αναγνωρίζονται ούτε από την Ουκρανία ούτε από καμία δυτική χώρα) οργανώνονται στο Ντονέτσκ και στο Λουχάνσκ. Το “ναι” στην ανεξαρτησία κερδίζει μαζικά.
25 Μαΐου: προεδρικές εκλογές που κερδίζει ο Πέτρο Ποροσένκο, ολιγάρχης και τέως υπουργός, δισεκατομμυριούχος στη βιομηχανία της σοκολάτας και των τραπεζών.
Οι δύο ουκρανικές φασιστικές οργανώσεις, Σβόμποντα και Δεξιός Τομέας, δεν παίρνουν παρά 1,5% των ψήφων και οι δύο μαζί.

Πέτρο Ποροσένκο
Είναι ο 6ος πλουσιότερος Ουκρανός, με κύρια αγορά της σοκολάτας του τη ρώσικη αγορά. Εκλέγεται με φιλοευρωπαϊκό πρόγραμμα και κατά της διαφθοράς.
Η εκλογή αυτή, που εκφράζει τη λαϊκή διάθεση να αποκτήσει η Ουκρανία μια δική της λαϊκή αντιπροσώπευση, ταυτόχρονα θάβει τα αιτήματα του Μαϊντάν, δηλαδή μια ριζική εκκαθάριση της αστυνομίας και του κρατικού μηχανισμού και την πάλη κατά της διαφθοράς. Η Ουκρανία του μεγάλου κεφαλαίου εντάσσεται άμεσα στη διαχείριση της χώρας, με σχεδόν όλους όσους βρίσκονται στον κατάλογο των πλουσιότερων Ουκρανών να καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις στην εκτελεστική εξουσία.
Ο Ποροσένκο υπόσχεται την επαναφορά της Κριμαίας στην Ουκρανία και το τέλος της σύγκρουσης στο Ντονμπάς.
Από το καλοκαίρι του 2014Από το καλοκαίρι του 2014 και μετά, στο Ντονμπάς, οι αποσχιστές του Ντονέτσκ και Λουχάνσκ υποστηρίζονται υλικά, χρηματικά και σε άνδρες από τη Μόσχα.
Στις 17 Ιουλίου 2014, ένα Boeing 777 (πτήση MH17 Άμστερνταμ – Κουάλα Λουμπούρ) της Malaysia Airlines περνώντας πάνω από περιοχή του Ντονμπάς, που ελέγχεται από τους αποσχιστές, συντρίβεται προκαλώντας 298 νεκρούς, εκ των οποίων 80 παιδιά. Τα δύο τρίτα είναι Ολλανδοί. Ο πύραυλος που το χτύπησε είναι σοβιετικής παραγωγής από τη Ρωσία και πυροδοτήθηκε από περιοχή που ελέγχουν οι φιλορώσοι.
Τον Αύγουστο του 2014, το Ντονέτσκ, που ελέγχεται από τους φιλορώσους αντάρτες, περικυκλώνεται από τον ουκρανικό στρατό. Επέμβαση του ρωσικού στρατού, όταν οι αποσχιστές βρίσκονται σε κατάρρευση.
29 Αυγούστου 2014: σε μία μόνο μέρα, οι νεκροί είναι σχεδόν 400. Πολλοί κάτοικοι προσπαθούν να φύγουν από το Ντονμπάς.
5 Σεπτεμβρίου 2014: μια πρώτη ανακωχή υπογράφεται ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα. Παίρνει το όνομα “Πρωτόκολο του Μινσκ” ή “Μινσκ 1”, από την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας όπου γίνεται η διαπραγμάτευση.
Ο πόλεμος του 2014 ισχυροποιεί την ουκρανική εθνική ταυτότητα, ακόμα και μέσα στο ρωσόφωνο πληθυσμό.
Τον Οκτώβριο του 2014, οργανώνονται βουλευτικές εκλογές, όπου επικρατούν τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα.
Μάχη για το αεροδρόμιο του Ντονέτσκ.
2015Εκτίναξη του AIDS.
Μετά από αναθέρμανση των μαχών, οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Ουκρανίας, με γαλλο-γερμανική πρωτοβουλία, συναντιόνται στο Μινσκ στις 15 Φεβρουαρίου 2015.
Συμφωνία “Μινσκ 2”, που υποτίθεται πως επιβάλλει ανακωχή, αλλά δεν πολυ-ακολουθείται. Η συμφωνία προβλέπει τροποποίηση του ουκρανικού συντάγματος για να δοθεί ειδικό καθεστώς στο Ντονμπάς.
Στην πραγματικότητα το Πρωτόκολο του Μινσκ ποτέ δεν θα εφαρμοστεί πλήρως.
Οι συγκρούσεις έχουν προκαλέσει ήδη 6.000 νεκρούς.
Η κωμόπολη Ντεμπαλτσέβε πέφτει στα χέρια των φιλορώσων.
27 Φεβρουαρίου: Ο Μπαρίς Νέμπτσοφ, αντιπολιτευόμενος και επικριτικός του πολέμου στην Ουκρανία, δολοφονείται στη Μόσχα.
Ο Πούτιν αρνείται να συναντήσει τον Ουκρανό Πρόεδρο συνεχίζοντας να επιμένει πως αυτό συναρτάται από την αποδοχή εκ μέρους της Ουκρανίας των αποσχιστών ηγετών ως μέρη της διαπραγμάτευσης. Η ουκρανική κυβέρνηση το αρνείται αυτό.
01/05/15Ο Αλέν Κριβίν συμμετέχει στη συνδιάσκεψη της ουκρανικής αριστερά που θα οδηγήσει στη δημιουργία του ουκρανικού Κοινωνικού Κινήματος (Sotsialny Roukh).
Ιούνιος 2015Στις αρχές Ιουνίου 2015, νέα αναθέρμανση της βίας στην ανατολική Ουκρανία.
20 ΔκεμβρίουΗ Ουκρανία πρέπει να αποπληρώσει σημαντικό χρέος προς τη Ρωσία.
2016Ο πόλεμος έχει ήδη οδηγήσει σε υποχρεωτική μετανάστευση 4 εκατομμύρια ανθρώπους στο εσωτερικό της Ουκρανίας.
Εθνικοποίηση της Privatbank, της μεγαλύτερης τράπεζας της Ουκρανίας.
Το Μάρτιο 2016 ψηφίζεται ένας νόμος κατά της διαφθοράς, με προτροπή των Βρυξελών.
Τον Μάϊο 2016, στην Κριμαία, Τατάροι αγωνιστές συλλαμβάνονται από τις ρωσικές αρχές.
Οι μάχες συνεχίζονται στο Ντονμπάς.
2017Το Σεπτέμβριο 2017, ένας νόμος επιβάλει τα ουκρανικά ως κύρια γλώσσα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτό θέτει πρόβλημα σε πολλές ουγγρικές οικογένειες που ζουν στη δυτική Ουκρανία. Επιφέρει το κλείσιμο των σχολείων στην ουγγρική γλώσσα. Η Ουγγαρία καταδικάζει τη νέα νομοθεσία.
2018Ο πόλεμος επίσης ωθεί την ενοποίηση των εκκλησιών σε μια ενιαία εκκλησία, την ορθόδοξη εκκλησία της Ουκρανίας.
Τα μεταναστευτικά εμβάσματα από το εξωτερικό αντιπροσωπεύουν το 12% του ΑΕΠ.
Το Φλεβάρη 2018 άγνωστοι βάζουν μια εμπρηστική βόμβα στην έδρα των ουγγρικών συντηρητικών κομμάτων. Το κτίριο καίγεται πλήρως. Η κατάσταση είναι πολύ τεταμένη για την ουγγρική μειονότητα. Η ένταση ανάμεσα στην Ουκρανία και την Ουγγαρία ενισχύεται. Στην πραγματικότητα, η επίθεση έχει γίνει από πολωνούς ακροδεξιούς που συνδέονται με τη Ρωσία, καθώς η Ρωσία προσπαθεί να ενισχύσει τις εντάσεις μεταξύ Ουκρανίας και Ουγγαρίας.
Δεκέμβριος 2018: Δάνειο 3,9 δισεκατομμυρίων ευρώ από το ΔΝΤ.
Τέλος του 2018, μια νέα προεδρική καμπάνια ξεκινάει. Ο Πέτρο Ποροσένκο κατεβαίνει πάλι υποψήφιος. Ο κύριος αντίπαλός του είναι ένα outsider, ο Βολοντυμύρ Ζελένσκι.
2019Ο μέσος μισθός είναι 300 €.
Το Μάρτιο του 2019, ο “Υπηρέτης του Λαού”, χιουμοριστικό σίριαλ όπου τον κύριο ρόλο τον παίζει ο Βολοντυμύρ Ζελένσκι, εγγράφεται ως πολιτικό κόμμα. Ο Ζελένσκι γίνεται το φαβορί στις προεδρικές εκλογές. Το κόμμα “Υπηρέτης του Λαού” χρηματοδοτείται από τον ολιγάρχη Κολομόισκι, δισεκατομμυριούχο των μίντια και ιδιοκτήτη του τηλεοπτικού καναλιού 1+1. Ο Κολομόισκι λέει πως έχασε δισεκατομμύρια δολάρια όταν ο πρόεδρος Ποροσένκο εθνικοποίησε την τράπεζά του. Ο Ζελένσκι υποστηρίζεται από πολλούς ολιγάρχες, ισχυρούς στη βιομηχανία των μίντια.
Οι δύο ουκρανικές φασιστικές οργανώσεις, Σβόμποντα και Δεξιός Τομέας, δεν παίρνουν μαζί παρά μόνο 1,5% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές, ενώ δεν διαθέτουν παρά μόνο έναν βουλευτή στο κοινοβούλιο των 450 βουλευτών.
Στις 19 Απριλίου 2019, δύο μέρες πριν το δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, οργανώνεται συζήτηση ανάμεσα στον Ποροσένκο και τον Ζελένσκι.
Ο τέως κωμικός ηθοποιός, Βολοντυμύρ Ζελένσκι, κερδίζει με συντριπτική διαφορά, παίρνοντας 73% των ψήφων, μιλώντας ενάντια στις ελίτ και στον διεφθαρμένο πρόεδρο Ποροσένκο. Ο ίδιος προέρχεται από μια ρωσόφωνη οικογένεια από τη νότιο Ουκρανία. Και είναι εβραίος, σε μια χώρα όπου ο αντισημητισμός είναι σχετικά ισχυρός.

Βολοντυμύρ Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι είναι υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.
Στις 25 Απριλίου 2019, νόμος για την ουκρανική γλώσσα, που επιβάλλεται στο δημόσιο, στην εκπαίδευση και στην περίθαλψη.
Τέλος 2019, υπογράφεται νέα ανακωχή. Συνοδεύεται και από ανταλλαγή αιχμαλώτων.
Με ένα τηλεφώνημα, ο Τραμπ απαιτεί από τον Ζελένσκι να ερευνήσει τις υποψίες διαφθοράς σε βάρος του Τζόε Μπάιντεν και του γιου του Χάντερ στην Ουκρανία. Απειλεί, σε περίπτωση άρνησης, να παγώσει την αμερικανική βοήθεια, ιδιαίτερα τη στρατιωτική βοήθεια 400 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το Σεπτέμβριο του 2019, ο πρόεδρος Ζελένσκι επισκέπτεται για πρώτη φορά τις ΗΠΑ. Συναντάει τον Τραμπ.
Οκτώβριος 2019: βουλευτικές εκλογές. Το κόμμα του προέδρου Ζελένσκι, “Υπηρέτης του Λαού”, παίρνει την απόλυτη πλειοψηφία.
2020Απρίλιος 2020: πυρκαγιά γύρω από το Τσερνομπίλ
Οκτώβριος 2020: Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακυρώνει, μετά από προσφυγή των φιλορώσων βουλευτών, τα μέτρα κατά της διαφρθοράς.
2021Τον Γενάρη του 2021, υιοθετείται ένας νόμος για να παρέχονται στα ουκρανικά οι δημόσιες και εμπορικές υπηρεσίες, ενώ ώς τώρα τα ρωσικά συνεχίζουν να επικρατούν, ιδιαίτερα στα μαζικά μίντια και στα κοινωνικά δίκτυα. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα νόμο θετικών διακρίσεων που έχει ως στόχο να ενισχύσει τα ουκρανικά, που είναι πλέον επίσημη γλώσσα. Το μέτρο αυτό κρίνεται αναγκαίο μετά από 3 αιώνες διακρίσεων και απαγόρευσης των ουκρανικών και απέναντι στον ανταγωνισμό των μεγάλων εταιρειών που εκπέμπουν από τη γειτονική Ρωσία. Ο νόμος είναι πολύ δημοφιλής και αντιστοιχεί σε αυτό που θέλουν οι άνθρωποι και που προσπαθούν να εφαρμόσουν από μόνοι τους. Όμως, υιοθετήθηκε χωρίς να δοθεί ιδιαίτερη σημασία σε μερικούς μονόγλωσσους ρωσόφωνους. Οι βασικοί ωστόσο που εξακολουθούν να εναντιώνονται στη νομοθεσία είναι τα μίντια και οι εκδοτικοί οίκοι, που αναγκάζονται πλέον να παράγουν υπηρεσίες και στα ουκρανικά, παράλληλα με τα ρώσικα.
Την Άνοιξη του 2021, ο Πούτιν αναθερμαίνει την ουκρανική διένεξη. Υποστηρίζει πως οι μαζικές του στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα είναι αντίδραση στις προκλήσεις του ΝΑΤΟ.
Η Ουκρανία βρίσκεται υψηλά στις προτεραιότητες του νέου προέδρου Μπάιντεν.
Τον Ιούλιο 2021, ο Πούτιν δημοσιεύει ένα κείμενο για την ιστορία της Ουκρανίας, η οποία κατ’αυτόν δεν υπάρχει και πρέπει να ενταχθεί στη Ρωσία. Μια ανεξάρτητη Ουκρανία θεωρείται ως τεχνητό κατασκεύασμα.
24 Αυγούστου 2021: επέτειος του ουκρανικού κράτους.
Τέλος Οκτωβρίου 2021, η Μόσχα μεταφέρει στρατιωτικές δυνάμεις κατά μήκος όλων των συνόρων της με την Ουκρανία.
Μέσα Νοεμβρίου 2021: ο Πούτιν ξεκινάει στρατιωτικές επιχειρήσεις γύρω από την Ουκρανία, για να πιέσει. Ο Πούτιν δεν θέλει να δει την Ουκρανία να προσεγγίζει την Ευρώπη ούτε το ΝΑΤΟ.
2022Η Ουκρανία είναι από τις πιο φτωχιές χώρες του τέως σοβιετικού χώρου. Η χώρα εξαρτάται από δανεισμό από τη διεθνή κοινότητα. Το νόμισμά της είναι πολύ αδύναμο.
Ο ουκρανικός στρατός χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ.
Το 90% του πληθυσμού είναι πολύ καχύποπτο απέναντι στη Ρωσία.
Το μεγαλύτερο τμήμα των ανταλλαγών της γίνεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΦλεβάρηςΑπειλές για ρώσικη στρατιωτική εισβολή. 130.000 ρώσοι στρατιώτες έχουν περικυκλώσει τη χώρα, μαζί με τις ασκήσεις στη Λευκορωσία. ΗΠΑ και Ευρώπη απειλούν με οικονομικές κυρώσεις.
Ο Πούτιν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία των αποσχιστικών Δημοκρατιών RPL (Λουχάνσκ) RPD (Ντονέτσκ) του Ντονμπάς
Ο Πούτιν παρουσιάζει την Ουκρανία ως ένα ανύπαρκτο κράτος.

Ρωσική εισβολή (Φλεβάρης 2022 – Ιούνης…)

24/02/22Ο ρωσικός στρατός εισβάλει στην Ουκρανία.
Μετά από μάχη καταλαμβάνεται ο τέως πυρηνικός σταθμός του Τσερνομπίλ. Ο ουκρανικός στρατός καταφέρνει να μπλοκάρει όλες τις ρωσικές φάλαγγες τεθωρακισμένων.
25/02/22Το Κίεβο (3 εκατομμύρια κάτοικοι) υφίσταται επίθεση από το βορά και την ανατολή.
28/02/22Νέοι βομβαρδισμοί στο Κίεβο. 500.000 άνθρωποι φεύγουν από την Ουκρανία. Ένα εκατομμύριο μετακινούνται στο εσωτερικό της χώρας.
Το Κίεβο ζητάει επιτάχυνση της ένταξής του στην ΕΕ.
Ένας από τους πυρηνικούς σταθμούς βομβαρδίζεται.
Μάρτιος 2022Πέραν του Κιέβου, απειλείται και η Οδησός (ένα εκατομμύριο κάτοικοι). Η Μαριούπολη πολυορκείται. Ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες.
Ο ρωσικός στρατός καθηλώνεται.
2 Μαρτίου 2022, οι Ρώσοι καταλαμβάνουν τη Χερσόνα.
Οι Ρώσοι δεν καταφέρνουν να καταλάβουν το Κίεβο.
26 Μαρτίου, οι Ρώσοι λένε ότι θέλουν να επικεντρωθούν στο Ντονμπάς, αλλά συνεχίζουν να βομβαρδίζουν τα δυτικά.
Ο ουκρανικός λαός είναι αποφασισμένος και ενωμένος απέναντι στους επιδρομείς. Ο Πούτιν δεν καταφέρνει να πάρει το πάνω χέρι απέναντι σε έναν στρατό που σιγά-σιγά εξοπλίζεται.
18/04/22Αρχίζει η κρίσιμη μάχη στο Ντονμπάς.
Πολυορκία τους γιγαντιαίου εργοστασίου Azovstal στη Μαριούπολη και ταν υπογείων του, ενώ η ίδια η παραθαλάσσια πόλη, που κατά 80% έχει καταστραφεί, καταλαμβάνεται από τους Ρώσους, μετά το βομβαρδισμό της επί 50 μέρες.
Ανακάλυψη ομαδικών τάφων κοντά στη Μαριούπολη.
Ο Πρόεδρος Ζελένσκι ζητάει βαρύ οπλισμό.
28 Απριλίου, την ημέρα που επισκέπτεται το Κίεβο ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, οι Ρώσοι στέλνουν δύο πυραύλους κρουζ Kalibre στο Κίεβο, εκ των οποίων μόνο ο ένας αναχαιτίζεται.
5 εκατομμύρια είναι οι ουκρανοί πρόσφυγες στο εξωτερικό.
Μάϊος 2022Η ρωσική επίθεση επικεντρώνεται στο Ντονμπάς, περικυκλώνοντας το Σεβεροντοντέτσκ.
Οι Ρώσοι κυριαρχούν στρατιωτικά στο Ντονμπάς, χάρη στο πυροβολικό τους.
Ιούνιος 2022Οι Ρώσοι προχωρούν αργά και καταλαμβάνουν το Σεβεροντοντέτσκ στο Ντονμπάς.
Οι Ουκρανοί χάνουν 100 με 200 στρατιώτες ημερησίως.
28/06/22Ρωσικός πύραυλος πλήττει εμπορικό κέντρο στο Κρεμεντσούκ.
……..

Ουκρανία – μερικά στοιχεία

ΠληθυσμόςΠληθυσμός: 44 εκατομμύρια (μαζί με την Κριμαία που έχει καταληφθεί από τη Ρωσία).
Ο πληθυσμός είναι φθίνων και καταγράφει και μεγάλη μετανάστευση: 3 με 6 εκατομμύρια Ουκρανοί δουλεύουν στο εξωτερικό. 100.000 εγκαταλείπουν τη χώρα κάθε μήνα. Η Πολωνία είναι η χώρα που υποδέδεται τους περισσότερους (2 εκατομμύρια Ουκρανοί).
ΓλώσσαΟι 2 γλώσσες, ουκρανικά και ρωσικά, είναι πολύ κοντινές (οι εγγύτητά τους υπολογίζεται στο 60% με 75%). Η μεγάλη πλειονότητα των Ουκρανών είναι δίγλωσσοι (ρώσικα και ουκρανικά). Κατά την σοβιετική εποχή, τα ρώσικα ήταν η γλώσσα που επέτρεπε την κοινωνική άνοδο.
ΟρυκτάΣιδηρομεταλλεύματα, άνθρακας
Φυσικό αέριο.
Η Ουκρανία παράγει το 70% του παγκόσμιου αερίου νέον (Ne), το οποίο είναι απαραίτητο για την κατασκευή ημιαγωγών.
ΠυρηνικάΥπάρχουν 15 ενεργοί πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ουκρανία.
Νέες τεχνολογίεςΟ τομέας των ηλεκτρονικών, software, και των νέων τεχνολογιών είναι πολύ ενεργός.
ΧαλυβουργίαΑδύναμη χαλυβουργία
ΑγροτικάΜεγάλες επενδύσεις και ανακαινίσεις έχουν γίνει στη γεωργία, χάρη στα κέρδη από το πολύ χαμηλό κόστος παραγωγής.
Πρώτος παγκόσμιος παραγωγός ηλιέλαιου.
Καλαμπόκι για ζωοτροφές.
Στρατός250.000 άνδρες. Με μικρούς μισθούς.

Από το Inprecor

http://www.inprecor.fr/fiches/ukraine.html

https://docs.google.com/document/d/e/2PACX-1vRntoTLnpHyfVpMO2Rb-RvgwVpKBqkfYSpxe4W2sA_5Zp3BmseBzLwzUpe3EifkJiDfGnmvlKGWCWpu/pub

https://docs.google.com/document/d/e/2PACX-1vQgAZo3FfLq2LWx-P8sLubakyzdeoMiPaYFCYT0BpBEi8XZn8IIcKAhzmDGqPrlzObGiVKr30ruOtSa/pub

[Μπορείτε να «κατεβάσετε» το χρονολόγιο σε .pdf -236ΚΒ- εδώ]


https://tpt4.org/?p=7767

There are 2 comments

Σχολιάστε