Ο Achcar για τις εξελίξεις σε Αλγερία και Σουδάν
Συνέντευξη στον Λυκ Ματιέ, Liberation
Luc Mathieu: Μπορούμε να μιλάμε για μια νέα αραβική άνοιξη;
Gilbert Achcar: Υπάρχει, πράγματι, μια νέα επαναστατική ώθηση στην Αλγερία και στο Σουδάν. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι από πέρυσι υπήρξαν επεισόδια κοινωνικής έκρηξης στην Τυνησία, στο Μαρόκο και στην Ιορδανία. Επομένως, βλέπουμε σημάδια μιας νέας επαναστατικής ανόδου. Αλλά, από το 2013, βρισκόμαστε επίσης και σε μια αντεπαναστατική φάση. Η κατάσταση στη Λιβύη δεν βελτιώνεται με την επίθεση του Καλίφα Χαφτάρ κατά της Τρίπολης, που σημαίνει από μια άποψη την επιστροφή στο παλαιό καθεστώς. Ούτε και βελτιώνεται στη Συρία και στην Υεμένη, που βρίσκονται σε εμφύλιο πόλεμο, ούτε και στην Αίγυπτο. Βρισκόμαστε σε μια αντιφατική στιγμή. Υπάρχουν στοιχεία μιας νέας άνοιξης, αλλά πρόκειται κυρίως για μια μεταβατική φάση.
Luc Mathieu: Ποιά είναι τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στις δύο εξεγέρσεις, της Αλγερίας και του Σουδάν;
Gilbert Achcar: Υπάρχουν δύο κατηγορίες χωρών στον αραβικό κόσμο. Η πρώτη είναι τα κράτη που θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως “περιουσιακά”, με την έννοια ότι οι άρχουσες οικογένειες κατέχουν τον κρατικό μηχανισμό. Αυτές θεωρούν το κράτος ως την ιδιωτική τους περιουσία. Αυτή είναι η περίπτωση των οκτώ μοναρχιών του αραβικού κόσμου, όπου ο επικυρίαρχος είναι ο βασιλιάς και όχι ο λαός, αλλά και των Δημοκρατιών, όπως η Συρία, ή άλλοτε το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν, όπου συγκεκριμένες οικογένειες έχουν καταλάβει το κράτος. Στις περιπτώσεις αυτές, δεν μπορούμε να φανταστούμε ανατροπή της άρχουσας οικογένειας από τις ένοπλες δυνάμεις. Και αν, παρά ταύτα, τύχει και ένα τμήμα τους μπει στην εξέγερση, όπως συνέβη στη Συρία ή στη Λιβύη, τότε ο εμφύλιος πόλεμος γίνεται πρακτικά αναπόφευκτος. Η άλλη κατηγορία κρατών είναι αυτές που θα μπορούσαν να ονομαστούν “νεο-περιουσιακά” κράτη, των οποίων οι θεσμοί διαθέτουν μια σχετική αυτονομία απέναντι στους ηγέτες. Αυτή είναι η περίπτωση της Αλγερίας και της Αιγύπτου. Ο στρατός εκεί είναι ο κύριος θεσμός και αυτός ασκεί άμεσο έλεγχο στην πολιτική εξουσία, την οποία και στηρίζει. Αυτός είναι που ανεβάζει και κατεβάζει τους προέδρους. Το Σουδάν βρίσκεται σε μια ενδιάμεση κατάσταση. Ο Ομάρ αλ-Μπασίρ, που πήρε την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα, προσπάθησε να αναδιαρθρώσει τον στρατό, για να αποκτήσει τον άμεσο έλεγχό του, όπως το είχαν κάνει ο Χαφέζ αλ-Ασάντ στη Συρία ή ο Μουαμάρ αλ-Καντάφι στη Λιβύη, χωρίς τελικά να το κατορθώσει πλήρως. Ο στρατός μπόρεσε να τον ανατρέψει.
Luc Mathieu: Φοβάστε δύσκολες μεταβάσεις;
Gilbert Achcar: Ναι, αναμφίβολα. Όταν ο λαός θέλει να ανατρέψει ένα καθεστώς, αυτό που στην πραγματικότητα θέλει να αλλάξει είναι όλον τον τρόπο λειτουργίας του κράτους και όχι απλώς τον Πρόεδρό του. Ο Μπουτεφλίκα και ο αλ-Μπασίρ δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου, αν μπορούσαμε να το πούμε έτσι, η μεγάλη μάζα του παραμένει κάτω από την επιφάνεια. Τα δύο καθεστώτα έχουν ως μοντέλο τους την Αίγυπτο του Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι και θέλουν να εμφανίσουν το στρατό ως τον σωτήρα του έθνους και να επεκτείνουν ακόμα περισσότερο την εξουσία του. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να λειτουργήσει στο Σουδάν, αλλά θα είναι πολύ πιο περίπλοκο στην Αλγερία, όπου ο πληθυσμός δεν έχει αυταπάτες για το γεγονός ότι είναι οι στρατιωτικοί που ελέγχουν την εξουσία. Ούτε πρέπει και να ξεχνάμε πως αυτό που ξεκίνησε το 2011 είναι μια μακρυά και ιστορική επαναστατική διαδικασία, που θα διαρκέσει δεκαετίες. Αυτή προσκρούει σε μπλοκαρίσματα που είναι πολιτιστικά, κοινωνικά, οικονομικά, τα οποία παράγουν τα πιο υψηλά ποσοστά ανεργίας στον κόσμο, ιδιαίτερα στη νεολαία. Για να ξεπεραστούν, χρειάζονται ριζοσπαστικές αλλαγές στις οικονομικές πολιτικές που πουθενά δεν παρατηρούνται, ούτε καν στην Τυνησία, όπου η οικονομική πολιτική βρίσκεται στη συνέχεια του παλαιού καθεστώτος. Και συνεχίζουν με τις συνταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τις πολιτικές του λιτότητας και απόσυρσης της οικονομικής επένδυσης, που είναι παρανοϊκές. Η ιδέα ότι η ιδιωτική επένδυση θα γίνει η κινητήριος δύναμη είναι αυταπάτη. Σε αυτό το μέρος του πλανήτη, όπου η αυθαιρεσία, η αστάθεια, ο νεποτισμός βασιλεύουν, τα ιδιωτικά κεφάλαια πάνε στο εύκολο χρήμα και στην κερδοσκοπία των ακινήτων.
Η άλλη δυσκολία είναι ότι, για να υπάρξει ριζοσπαστική αλλαγή, χρειάζονται πολιτικές δυνάμεις που να την εκπροσωπήσουν και που να προωθήσουν τις δημοκρατικές και προοδευτικές βλέψεις του πληθυσμού και, κυρίως, της νεολαίας. Το πρόβλημα είναι ότι δεν τις βλέπουμε, είναι τρομερή έλλειψη σε όλη την περιοχή.
Luc Mathieu: Προβλέπετε και άλλες εξεγέρσεις;
Gilbert Achcar: Εκτός από το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου το 90% του πληθυσμού τους είναι ξένοι, καμία από τις χώρες δεν είναι προφυλαγμένη από τέτοιες εκρήξεις, ούτε και αυτές που τις γνώρισαν την Άνοιξη του 2011. Η οικονομική κατάσταση είναι αφόρητη στην Αίγυπτο. Οι άνθρωποι δεν κατεβαίνουν στους δρόμους, επειδή έχουν παγώσει από τα αποτελέσματα που είδαν μετά το 2011. Γιατί βρέθηκαν στο σημείο αφετηρίας, ή και χειρότερα. Αλλά όταν βλέπουν τί γίνεται δίπλα τους, στο Σουδάν και στην Αλγερία, αυτό τους ξαναδίνει κουράγιο. Νωρίτερα ή αργότερα, το κίνημα θα ξαναδυναμώσει. Η απόγνωση είναι παντού.
Η συνέντευξη του Gilbert Achcar δόθηκε στον Luc Mathieu για τη Liberation, 11/4/2019
Η ισπανική μετάφραση μπορεί να βρεθεί στο Viento Sur
Η ελληνική μετάφραση έγινε από την ΤΠΤ από το γαλλικό πρωτότυπο
ΤΠΤ - "4" 
