του Δημήτρη Λιβιεράτου
Ο Δ. Λιβιεράτος εντάσσει τη σημερινή ιστορική στιγμή στη δυναμική του καπιταλισμού και εξηγεί πώς η μονοκρατορία των ΗΠΑ μπορεί να είναι πραγματική όμως εξίσου πραγματικές είναι και οι αναδυόμενες αντίπαλες δυνάμεις στις οποίες θα χρειαστεί πρώτα να επιβληθεί έως και στρατιωτικά.
Στην πραγματικότητα ο 3ος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει, από χρόνια. Οι καταστροφές χωρών, όπως η Γιουγκοσλαβία, η Παλαιστίνη, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και έπεται συνέχεια είναι φάσεις αυτού του άγριου πολέμου. Ποιοί είναι οι αντίπαλοι;
Από τη μια πλευρά η, υποτιθέμενη μονοκρατορία των ΗΠΑ η οποία προσπαθεί με όλα τα μέσα να κρατήσει την πειθαρχία στο δυτικό στρατόπεδο· από την άλλη οι Ευρωπαίοι συμμετέχουν χωρίς ενδοιασμούς σ’ αυτή την προσπάθεια. Οι διαφορές τους βρίσκονται στον τρόπο καταστροφής αυτών των χωρών, με πρόσχημα τα δικτατορικά καθεστώτα που τις κυβερνούν. Πουθενά δεν διαφώνησαν ως προς την αρχή της ανάγκης υποταγής των άλλων χωρών. Διατυπώνουν εύλογες αντιρρήσεις, πρώτον, επειδή δεν έχουν πλέον χρήματα να χρηματοδοτούν αυτούς τους πολυέξοδους πολέμους και, δεύτερον, επειδή φοβούνται την αντίθεση στο εσωτερικό των ίδιων των χωρών τους. Οι εργατικές τάξεις των χωρών της Δύσης, με μεγαλύτερη δύναμη στην Ευρώπη, παρά το μέγεθος των ΗΠΑ, όπου και εκεί υπάρχει αντίρρηση, δείχνουν ότι οι αγριάδες και τα έξοδα του πολέμου μπορούν να ξυπνήσουν τους λαούς τους. Και τότε εύκολα θα σαρώσουν όλο το σύστημα της παρακμής. Οι ισορροπίες είναι λοιπόν πολύ εύθραυστες.
Από την άλλη πλευρά αντίπαλες είναι οι καπιταλιστικές τάξεις νέων καπιταλισμών που ανδρώνονται σε κλίμακα πρωτοφανέρωτη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Χωρίς ακόμα να έχουν συνείδηση παγκόσμιας τάξης. Με τις αντιθέσεις τους. Με τις προσδέσεις τους στο δυτικό καπιταλισμό, τις περασμένες δεκαετίες. Όμως αυξάνονται σε οικονομική δύναμη, η οποία διεκδικεί τη θέση που της αρνούνται οι δυτικοί καπιταλιστές. Πετρελαιάδες, Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία, Ινδονησία, Μαλαισία και άλλοι σηκώνουν κεφάλι και αυτή τη φορά έχουν λεφτά, ενώ οι άλλοι δεν έχουν. Έχουν και μιαν απέραντη εργατική τάξη που μόλις βγαίνει από την εξαθλίωση. Η οποία παράγει αδιάκοπα με πολύ πιο φτηνούς ρυθμούς.
Αλλά και μια καλύτερη οργάνωση, όσο και αν φαίνεται περίεργο. Οι δυτικές επιχειρήσεις είναι δέσμιες του νεο-φιλελευθερισμού. Περιπλέκονται με εταιρίες συμβούλων, με τραπεζικά ληστρικά δάνεια, με άχρηστη διαφήμιση, με πολυέξοδες δημόσιες σχέσεις, με πανωτόκια και μπαξίσια, με την ανάπτυξη μιας άχρηστης και παμφάγου γραφειοκρατίας, η οποία δημιουργεί έξοδα για να καρπούται.
Οι καινούργιοι αυτοί καπιταλισμοί έχουν ακόμα κάποια λογική μεταξύ κόστους και τιμής. Επομένως, και πολύ μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, πράγμα που φαίνεται στη σύγχρονη οικονομία. Με τη μεταφορά πλούτου προς υπεράκτιες χώρες, διψασμένες για κεφάλαια.
Μέθοδοι δράσης του αμερικάνικου καπιταλισμού
Το σχέδιο της μονοκρατορίας εμφανίστηκε αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Σχέδιο ολόκληρης της αμερικάνικης καπιταλιστικής τάξης. Τότε που οι δύο ατομικές βόμβες στο Ναγκασάκι και στη Χιροσίμα κατέπληξαν τον κόσμο με τη δύναμη και την αγριάδα τους. Οι ελάχιστες παραλλαγές των τελευταίων 50 χρόνων δεν άλλαξαν καθόλου την ουσία.
Το σχέδιο, όπως με τον καιρό ολοκληρωνόταν, προέβλεπε χειραγώγηση του ΟΗΕ, στενή σύνδεση υπακοής με τις άλλες καπιταλιστικές τάξεις Ευρώπης και Ιαπωνίας. Κυριαρχία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κυριαρχία στο θέαμα, τραγούδι, γλώσσα με τις διάφορες προπαγανδιστικές παραλλαγές τους. Κυριαρχία επίσης στους ρυθμούς της καθημερινής ζωής για τη δημιουργία του μονοδιάστατου ανθρώπου. Περιλαμβάνονται τροφοδοσία, ένδυση, ποτά, απορρυπαντικά και κάμποσα άλλα που θα βοηθούσαν στην ενιαιοποίηση και τυποποίηση της ζωής στα αμερικάνικα πρότυπα. Έστω και τα άθλια υποκατάστατά τους.
Ο ιμπεριαλισμός της οδοντόκρεμας, όπως εύστοχα τον ονόμασε η ελληνική εφημερίδα του Ινστιτούτου Καταναλωτών. Κάθε μέρα, κάθε πολίτης συνεισφέρει στις αμερικάνικες και δυτικές εταιρείες που μαζί τους συνεργάζονται, τις δεκάρες του, κάθε φορά που πλένει τα δόντια του, με κάθε πουκάμισο και σώβρακο που πλένει. Με κάθε άνοιγμα της τηλεόρασης όπου κυριαρχεί η αμερικάνικη υπερβολή βιαιότητας, επιδειξιακού σεξισμού, παντοδυναμίας του μοντέρνου «ήρωα». Ούτε κατά τη διάρκεια του χιτλερικού προπαγανδισμού η ανθρωπότητα δε δέχτηκε αυτά τα καθημερινά κύματα ηλιθιότητας να δηλητηριάζουν τη σκέψη του ανθρώπου. Να τον καθηλώνουν στον μεταμοντερνισμό και μιμητισμό αμερικανικού τρόπου ζωής.
Αυτές οι ριπές υποχώρησης του ανθρώπινου πνεύματος εξαπολύονται κάθε μέρα, κάθε ώρα και διαλύουν τις κοινωνίες των κρατών. Αυτού του είδους τον εξισωτισμό και μιμητισμό εμφανίζουν σα νέο διεθνισμό, του παγκόσμιου χωριού, ενώ ο,τιδήποτε θυμίζει την προηγούμενη ζωή εμφανίζεται καθυστερημένο. Πάνω σε αυτή την ιδέα δούλεψαν τα αρρωστημένα τους μυαλά, για να καλύψουν μια παγκόσμια πιθηκο-κοινωνία. Αν είχες αντιρρήσεις για τα τοπικά σου έθιμα, μπορούσες να καταφύγεις στον «ρεζιοναλισμό»-τοπικισμό που σου προσέφερε το πλούσιο σε επιχειρήματα αμερικάνικο διαφημιστικό επιτελείο.
Τα κράτη έθνη είναι καθυστερημένα. Ο καινούργιος διεθνισμός-κοσμοπολιτισμός του νεο-φιλελεύθερου καπιταλισμού καταλύει τις κρατικές ενότητες και υποστηρίζει τις περιφερεικές εκδηλώσεις. Όχι Γαλλία που είναι καθυστερημένη και αντιδραστική. Διάλυσέ την και να έχεις τη Ναβάρα, τη Βρετάνη, την Βουργουνδία, κλπ., με τα τοπικά της έθιμα σε πλήρη λατρεία. Όχι Γερμανία, αλλά Βαυαρία, Σαξωνία, Ανόβερο, κλπ. Την αμαρτωλή περίοδο Γέλτσιν στη Ρωσία μέσω των πρακτόρων τους είχαν καταφέρει να προωθήσουν την αυτονομία των 89 κυβερνείων. Αν ήταν δυνατόν να εξελιχθούν σε ανεξάρτητες ενότητες από το ρωσικό κράτος.
Μερικοί μοντέρνοι «διεθνιστές» έβλεπαν με καλό μάτι αυτή τη διάλυση των μεγάλων ενοτήτων. Ο σοσιαλισμός θέλει το πέρασμα από το καπιταλιστικό κράτος στην σοσιαλιστική κοινωνία. Η επιστροφή σε ένα είδος φεουδαρχικού «ρεζιοναλισμού»-τοπικισμού δεν προωθούσε ποτέ την κοινωνική απελευθέρωση. Το απώτερο σχέδιο των αμερικάνικων εγκεφάλων της παντοκρατορίας ήταν και είναι ότι πολύ καλύτερα κυβερνάνε τις μικρές ενότητες παίζοντας με τις τοπικιστικές εθνικιστικές αντιθέσεις τους, παρά με τις μεγάλες. Καλύτερα έξι προτεκτοράτα και κράτη φαντάσματα, παρά μια ενωμένη Γιουγκοσλαβία. Μέσα στο χάος που δημιούργησαν στην πρώην Γιουγκοσλαβία μπορούν να κυριαρχούν. Σαν επιστέγασμα έρχεται το δικαίωμα επέμβασης σε όλες τις χώρες του κόσμου εάν αυτές δεν εκινούντο σύμφωνα με την καθοριζόμεςνη από τις ΗΠΑ γραμμή. Τότε δημιουργήθηκε και το ειδικό αμερικανικό επιτελείο που καλύπτει όλο τον κόσμο. Η στρατιωτική συνεργασία με τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ και η παραλλαγή του για ένα διάστημα στην Ασία, σήμαινε πάντα την εφαρμογή των αμερικανικών σχεδίων και υπακοή των συμμάχων.
Ευρώπη και ΗΠΑ
Η αυταπάτη μερικών ευρωπαϊκών κρατών ότι μπορούν να μοιραστούν αυτή την κυριαρχία απεδείχθη πολλές φορές. Φαινόταν σαν την αυταπάτη του Μουσολίνι ότι μπορούσε να μοιραστεί την κυριαρχία με τον Χίτλερ. Οι Ευρωπαίοι έπρεπε να έχουν σαν πρότυπο την υποταγή της Βρετανίας. Σπασμωδικές διαφωνίες σε μερικές περιπτώσεις απλά καθυστερούσαν την εφαρμογή του σχεδίου. Άλλωστε, οι καπιταλιστικές τάξεις των χωρών της Δύσης είχαν αποφασίσει να κινούνται στην τροχιά της αμερικανικής καπιταλιστικής τάξης.
Ευρώπη και ΗΠΑ βρίσκονται στο ίδιο στρατόπεδο του φθίνοντος δυτικού καπιταλισμού. Οι διαφωνίες τους είναι ως προς τη μέθοδο και όχι το σκοπό. Στην υποταγή των πετρελαιοπαραγωγών χωρών συμφωνούν απολύτως. Τώρα αν αυτή γίνει με την αγριότητα της αμερικάνικης κυβέρνησης ή θα ήταν καλύτερο με τις περίτεχνες περικοκλάδες του ΟΗΕ είναι δευτερεύον.
Και οι δύο ομάδες του δυτικού καπιταλισμού βρίσκονται στο ίδιο όχημα. Μαζί βαδίζουν. Είναι συνδεδεμένες έτσι ώστε μόνον επαναστάσεις σε αυτές τις χώρες θα μπορούσαν να τις ξεχωρίσουν. Οι «αιώνιες» διαφωνίες περί παλαιού, περί νέου, περί μονοκρατορίας ή περί ομαδικής υποστήριξης των ΗΠΑ, με ορισμένες υποχωρήσεις, είναι επαναλαμβάνω δευτερεύοντα θέματα.
Και δεν είναι ζήτημα θαρραλέων ή δειλών ηγετών. Είναι ζήτημα του περιπεπλεγμένου συστήματος οικονομικών δεσμών που έχουν. Ούτε ο Σρέντερ, ούτε ο Σιράκ έγιναν παλληκαράδες στα γεράματα και ύστερα από δεκαετίες υποταγής στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ.
Να φάνε τα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων, να διαλύσουν το κοινωνικό κράτος, να διαλύσουν τα συνδικάτα είναι σύμφωνοι και ενεργούν για αυτό κάθε μέρα. Σρέντερ, Σιράκ, Σημίτης, Μπερλουσκόνι, Αθνάρ και όλη η παρέα συμφωνεί στην εκπτώχευση της εργατικής τάξης και όλου του εργαζόμενου πληθυσμού. Εκεί θα μπορούσε να γίνει η διαφορά. Αν εκεί διαφωνούσαν με τις αρχές του αμερικάνικου νεο-φιλελευθερισμού. Όλοι τους όμως με διάφορες τοπικιστικές διαφορές προσπαθούν το ίδιο. Τη διάλυση της εργατικής και κοινωνικής νομοθεσίας που με τόσους αγώνες κέρδισαν οι εργαζόμενοι, Εκεί θα φαινόταν η διαφορά. Αλλά εκεί δεν υπάρχει. Μόνο η αντίσταση των εργαζομένων εμποδίζει αυτή την αυταρχική αντιλαϊκή πολιτική. Χωρίς τις μεγάλες διαδηλώσεις της 26 Απριλίου και 17 Μαΐου 2001, χωρίς την αντίσταση των εργαζομένων, τώρα θα βαδίζαμε τον επίπονο δρόμο της αθλιότητας. Όσο δεν υπάρχει διαφορά κοινωνικών σκοπών, η υποτιθέμενη ρωγμή μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ είναι παραμύθι. Που δυστυχώς το καλλιεργούν και οι αριστερές αποκλίσεις της πολιτικής ζωής.
Γρήγορα επανέφεραν την πειθαρχία στους πολιτικούς που αντιδρούσαν πιεζόμενοι από λαϊκές εκδηλώσεις. Άλλωστε, αυτό είναι και ένα φαινόμενο της εποχής μας. Η αντιαμερικάνικη στάση των λαών, αλλά οι ηγεσίες είναι ήδη υποταγμένες στις επιταγές των ΗΠΑ.
Επέκταση και φθορά
Όμως, πολύ κράτησε η πορεία και ο αμερικάνικος καπιταλισμός δεν έχει την απόλυτη δύναμη που τότε είχε. Προπαντός δεν διαθέτει τα τεράστια χρηματικά αποθέματα. Ο ίδιος ο αμερικάνικος καπιταλισμός, αδηφάγος όπως είναι, πιέζει τους πολιτικούς να του διαθέτουν όλο και μεγαλύτερο μέρος των φόρων. Αρχής γενομένης από τον πρόεδρο Ρήγκαν στην οκταετία 1981-1989.
Σήμερα οι ΗΠΑ έχουν ένα έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών περίπου 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Συνεχώς αυξανόμενο. Υποχρεώνονται να εισάγουν κάθε χρόνο και περισσότερο πετρέλαιο. 544 εκατομμύρια τόννους το 2000. Ο γίγαντας είναι πλέον φτωχός (μπατίρης) θα λέγαμε και δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να συντηρήσει τον τεράστιο ένοπλο, αστυνομικό, κατασκοπικό, προπαγανδιστικό μηχανισμό του. Για αυτό ζητάει και συμμετοχή άλλων στις πολεμικές του επιχειρήσεις. Να πληρώσουν αυτοί όπως πλήρωσαν τον πόλεμο του 1991. Αλλά από αυτόν τον πόμεο χρεοκόπησε η Σαουδική Αραβία και οι Ευρωπαίοι έχουν τέτοια κρίση που αδυνατούν να πληρώσουν και ψιθυρίζουν αντιρρήσεις.
Ο αμερικάνικος καπιταλισμός έχει αρχίσει και χάνει το μέτρο των δυνατοτήτων. Αυτό άλλωστε συνέβη και με τη μονοκρατορία του Χίτλερ στην Ευρώπη του 1940.
Κατέστρεψαν τα τελευταία χρόνια τέσσερεις χώρες: Γιουγκοσλαβία, Παλαιστίνη, Αφγανιστάν, Ιράκ. Βαδίζουν έξω οποιασδήποτε λογικής και αυτό φέρνει και θα φέρει ακόμα μεγαλύτερες αντιδράσεις, τις οποίες δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν. Όσο περισσότερο επεκτείνεται τόσο βαδίζει προς την αυτοκαταστροφή του ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός. Θυμίζει τις επιχειρήσεις ενός άλλου μονοκράτορα, του Χίτλερ. Η κάθοδός του άρχισε την στιγμή που φαινόταν να εκτείνεται από τη Μάγχη μέχρι την Ασία. Το σταμάτημα του Στάλινγκραντ ήταν σημαδιακό για την πτώση της τότε υπερδύναμης.
Οι πολεμικές καταστάσεις
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, πολλοί νομίζουν ότι τον καθορισμό των πολεμικών καταστάσεων, φάσεων, κινήσεων διατυπώνουν μεγάλοι θεωρητικοί στρατιωτικοί εγκέφαλοι. Όπως ο Κλάουζεβιτς π.χ. Η εικόνα είναι ανάποδη. Απλά οι μεγάλοι θεωρητικοί του πολέμου ανέλυσαν, περιέγραψαν και κωδικοποίησαν τις φάσεις των ήδη υπαρχόντων πολέμων. Οι οποίοι γίνονταν από αρχής ταξικής ανθρωπότητας και χωρίς θεωρητικούς.
Ο καθορισμός των εννοιών Τακτικής και Στρατηγικής που διδάσκουν, αν μπορεί να γίνεται κατανοητός από μαθητές πολεμικών σχολών, οι οποίοι απλά ακολουθούν ένα επάγγελμα. Για αυτό στις μεγάλες συγκρούσεις έχουμε μεγάλους πολέμαρχους που μπορεί να ήταν αγρότες, εργάτες, δάσκαλοι, επιστήμονες, επαναστάτες. Όπως ήταν ο Τρότσκι στην Οκτωβριανή Επανάσταση ή ο Άρης Βελουχιώτης στα καθ’ημάς. Χωρείς να έχουν ποτέ περάσει από τις ειδικές σχολές.
Αυτά βέβαια παρεπιπτόντως. Αλλά γεννιέται το ερώτημα. Δεν υπάρχει δυνατότητα αποφυγής αυτού του φρικτού μέλλοντος; Είναι απόλυτος μονόδρομος; Και βέβαια υπάρχει. Δεν είναι κανένα μυστικό και τουλάχιστον άνθρωποι των ιδεών μας πάντα βοούσαν για τη λύση της λαϊκής επέμβασης. Μόνο η εργατική τάξη, σε Μέτωπο με τα άλλα στρώματα της κοινωνίας που υποφέρουν, μπορεί να σταθεί φραγμός και ανατροπέας αυτού του πολέμου που φαίνεται αναπόφευκτος.
Μάλιστα η εργατική τάξη που βρίσκεται στο κέντρο του καπιταλισμού, αυτή τη στιγμή, στις παλαιές καπιταλιστικές χώρες, θα μπορούσε να επέμβει, οδηγώντας οπωσδήποτε σε έναν ανθρώπινο αυτοδιαχειριζόμενο σοσιαλισμό, που θα γινόταν παράδειγμα για όλη την ανθρωπότητα. Να ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα και να αποφύγει τις περιπλοκές ανόδου αστικών τάξεων που θα συνέχιζαν τα ίδια των δυτικών σε άλλες χώρες. Και αυτό θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο γρήγορα απ’ό,τι νομίζουμε, δεδομένου ότι το προλεταριάτο της Δύσης έχει ιστορία και εμπειρία. Αλλά αυτή τη στιγμή και για μια ολόκληρη περίοδο βρίσκεται εγλωβισμένο σε σταλινικά και σοσιαλδημοκρατικά πλαίσια που από πίσω τους στέκεται η καπιταλιστική ιδεολογία. Του συμβιβασμού, των σταδίων, του ρεαλισμού, του δυνατόν γένεσθαι σε αυτή την κοινωνία του νεο-φιλελεύθερου καπιταλισμού.
Η σημερινή φάση
Όσο και αν φαίνεται παράξενο μοιάζει να έχει μια τακτική και στρατηγική λογική αυτή η φάση. Η μάχη του Ισραήλ για την επιβίωσή του, με γύρω του εκατομμύρια Άραβες, των οποίων προφυλακή είναι οι Παλαιστίνιοι. Χώρες με οικονομική καθυστέρηση, αλλά πλούσιες σε ανθρώπινο συνεχώς ανανεούμενο δυναμικό. Αλλά και αστικές τάξεις με πολλά χρήματα από πετρέλαιο και άλλες πηγές. Πόσο θα αντέξει το πανίσχυρα εξοπλισμένο Ισραήλ, αφού δεν έχει ανθρώπινες εφεδρείες; Εκτός αν κάποια στιγμή οι Αμερικάνοι αποφασίσουν να επέμβουν να σώσουν αυτό το προκεχωρημένο φυλάκιο. Το οποίο μπορεί να φαίνεται δυναμικό, νικηφόρο αλλά είναι τελείως απομονωμένο και κάποια στιγμή θα πέσει. Ήδη η εσωτερική του κατάσταση, οικονομική και ψυχολογική είναι σε κρίσιμα επίπεδα.
Δεύτερη κίνηση είναι τα χτυπήματα μικρά και μεγάλα εναντίον των Αμερικάνων και Δυτικών γενικά. Υεμένη, Μπαλί, Ριάντ στις 13 Μαΐου, Μαρόκο 16 φαίνεται να σκοπεύουν την απομάκρυνση των Δυτικών. Ακόμα και οι απλοί τεχνικοί, οι επιστήμονες, επισκέπτες αποτελούν για τους νέους πολέμαρχους μια φάλαγγα του εχθρού. Δίνει πληροφορίες ειδικές και γενικές.
* * *
Δυστυχώς πρόκειται για τον Τρίτο Μεγάλο Πόλεμο, της σύγχρονης εποχής, που ήδη έχει αρχίσει. Ο αδυσώπητος ιμπεριαλιστικός με πολλές βαρβαρότητες, της Δύσης ξυπνάει κοιμισμένους γίγαντες που αδυνατούσαν μέχρι τώρα, δεν τολμούσαν και θα το πληρώσει ακριβά. Το χειρότερο απ’ όλα όμως είναι ότι το πληρώνουν οι λαοί. Ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος 1914-1918 στοίχισε 20 εκατομμύρια νεκρούς περίπου. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος στοίχισε 70 εκατομμύρια νεκρούς. Ο Τρίτος Παγκόσμιος θα στοιχίσει πολλούς περισσότερους. Ήδη χώρες καταστρέφονται. Δείγματα πράξης είναι η καταστροφή της Γιουγκοσλαβίας, του Αφγανιστάν, του Ιράκ. Και στο στόχαστρο φαίνονται η Συρία, το Ιράν, η Βόρειος Κορέα και έπεται συνέχεια.
* * *
Από το στρατόπεδο του νέου καπιταλισμού, ο οποίος βέβαια σε καμία περίπτωση δεν είναι μονοκόμματο μπλοκ, οι μεγάλοι απουσιάζουν ακόμα. Ρωσία, Κίνα, Ινδία. Δεν γνωρίζουμε τη μελλοντική τους πορεία. Αλλά είναι εν δυνάμει αντίπαλοι της μονοκρατορίας των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Οι ηγεσίες τους θα θέλουν έναν συμβιβασμό να επιζήσουν όλοι μαζί, έστω συναγωνιζόμενοι και ανταγωνιζόμενοι οικονομικά. Αλλά άλλο τί θέλουν οι ηγεσίες των καπιταλιστικών τους τάξεων τώρα και άλλο το μελλοντικό ενδεχόμενο σύγκρουσης. Αποτελούν δυναμικά, μεγάλους αντίπαλους του αμερικάνικου καπιταλισμού της απόλυτης μονοκρατορίας. Και αν ακόμα αλλάξει μέσα από την ίδια την Αμερική, η ηγεσία των ΗΠΑ και έρθει μια άλλη πιο συζητήσιμη και λογική, το ρήγμα ήδη έχει γίνει. Ο αμερικάνικος καπιταλισμός, γιατί περί αυτού πρόκειται, έδειξε δείγμα γραφής των ροπών του.
Μοιάζει σαν κάποιος στρατηλάτης να διευθύνει τις επιχειρήσεις. Τίποτε το πιο ανακριβές. Απλά η ιδεαλιστική σκέψη θέλει να βλέπει πίσω από κάθε ενέργεια ένα μυαλό που κατευθύνει. Όμως οι καταστάσεις, φυσικές, κοινωνικές, υπάρχουν ανεξάρτητα από οποιοδήποτε πνεύμα.
ΤΠΤ - "4" 
[…] Ο πόλεμος των ΗΠΑ […]