Το 15ο συνέδριο της 4ης Διεθνούς

Σπάρτακος 69, Απρίλης 2003

του Νίκου Συμεωνίδη

Από τις 9 έως τις 14 Φεβρουαρίου 2003 έγινε σε ένα προάστιο της Οστάνδης, στο Βέλγιο, το 15ο Παγκόσμιο Συνέδριο της 4ης Διεθνούς. Στο Συνέδριο έλαβαν μέρος εκπρόσωποι από περίπου 30 τμήματα. Συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι από περισσότερες από 10 οργανώσεις που θεωρούνται συμπαθούσες ή μετέχουν σαν μόνιμοι παρατηρητές σε όλα τα όργανα της Διεθνούς. Ακόμη ήταν παρόντες και εκπρόσωποι μιας σειράς προσκεκλημένων οργανώσεων όπως η IST-SWP, το SSP, η LUTTE OUVRIERE, το DSP (Αυστραλία), ο Hugo Blanco και η ΔΕΑ προσκεκλημένοι ήταν και οι µαπατίστας που τελικά δεν μπόρεσαν να έρθουν.

Κατά τις εργασίες του Συνεδρίου προσχώρησε επίσημα στην 4η Διεθνή και το RPM-M από το Μιντανάο (Φιλιππίνες), οργάνωση που έχει περίπου 1000 μέλη, ισχυρό κοινωνικό ρίζωμα στην περιοχή του Μιντανάο και αντιμετωπίζει δολοφονικές επιθέσεις από τα όργανα της ντόπιας πλουτοκρατίας αλλά και από το ΚΚΦ, μια σταλινικής ιδεολογίας οργάνωση.

Η έναρξη του Συνεδρίου έγινε από τον παλαίμαχο αγωνιστή Livio Maitan που αναφέρθηκε στους συντρόφους μας που πέθαναν από το προηγούμενο (1995) Συνέδριο (Μαντέλ, Βαν Γκέλνερεν, Πάμπλο κ.α.) και εξέφρασε την αισιοδοξία του γιατί οι συνθήκες είναι σήμερα πολύ καλύτερες, από κάθε άποψη, από το 1995. Το Συνέδριο απέτισε φόρο τιμής στους νεκρούς συντρόφους και στις 13-02-2003, ημέρα των 80στων του γενεθλίων, τίμησε τον Livio Maitan

Το Συνέδριο συζήτησε τα 4 κείμενα που είχαν διανεμηθεί προσυνεδριακά και συζητηθεί σε όλα τα τμήματα της Διεθνούς: «Η Διεθνής Κατάσταση», «Ρόλος και Καθήκοντα της 4ης Διεθνούς», «Οικολογία και σοσιαλισμός» και «Για την απελευθέρωση των ομοφυλόφιλων».

Στη συζήτηση για το κείμενο «Η Διεθνής Κατάσταση» εκφράστηκε γενικά η διαπίστωση ότι έχουμε μια αλλαγή του παγκόσμιου πολιτικού κλίματος, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στις αρχές της δεκαετίας του 90. Οι άρχουσες τάξεις δεν καταφέρνουν να σταθεροποιήσουν μια νέα τάξη πραγμάτων. Οι αντιφάσεις της παγκοσμιοποίησης έρχονται στην επιφάνεια και προκαλούν αντιστάσεις (από το Δεκέμβρη του `95 στη Γαλλία μέχρι την πρόσφατη εκλογική νίκη του Λούλα στη Βραζιλία). Ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική έχουμε αλλαγή στο συσχετισμό των δυνάμεων λόγω των εκλογικών νικών της Αριστεράς στη Βενεζουέλα, στη Βραζιλία και στο Εκουαντόρ και των κινητοποιήσεων στην Αργεντινή και τη Βολιβία. Το Αντιπαγκοσμιοποιητικό Κίνημα, στο οποίο τα τμήματα της 4ης Διεθνούς έχουν αξιοπρόσεκτη παρουσία, έχει εξελιχθεί σε ένα καθοριστικό στοιχείο της πολιτικής ζωής ενώ, παράλληλα με αυτό, αναπτύσσεται, λόγω της απειλής του πολέμου, και το αντιπολεμικό κίνημα.

Στα πλαίσια της παραπάνω συζήτησης, αλλά ξεχωριστά, συζητήθηκε το θέμα της κατάστασης στα πρώην γραφειοκρατικοποιημένα εργατικά κράτη (Ρωσία, Α. Ευρώπη, Κίνα κ.λπ.) και της πορείας της παλινόρθωσης του καπιταλισμού σε αυτά. Εκφράστηκαν διάφορες εκτιμήσεις για το που βρίσκεται η πορεία αυτή, δηλαδή αν έχει πλήρως αποκατασταθεί ο καπιταλισμός εκεί ή όχι ακόμη, αν και η πορεία των χωρών αυτών είναι σαφώς προς την παλινόρθωση. Πέρα από τις διαφορετικές εκτιμήσεις για το βαθμό παλινόρθωσης του καπιταλισμού όλοι συμφώνησαν ότι η πορεία είναι προς τα εκεί, ότι το πολιτικό μας καθήκον είναι να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη αντιστάσεων της εργατικής τάξης των χωρών αυτών απέναντι στην παλινόρθωση και ότι για το σκοπό αυτό δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα από την παλιά γραφειοκρατία και τους πολιτικούς της εκφραστές που είτε προσπαθούν να ενταχθούν στη διαδικασία παλινόρθωσης για ίδιον όφελος, είτε έχουν ήδη ενταχθεί, είτε ακόμη αποτελούν και το σημαντικότερο εγγυητή για το χτύπημα κάθε αντίστασης σ’ αυτή την πορεία (π.χ. Κίνα).

Έγινε μια ιδιαίτερη συζήτηση και για την κατάσταση που διαμορφώθηκε στη Βραζιλία με την εκλογική νίκη του Κόμματος Εργασίας (ΡΤ), στο οποίο μετέχει σαν επίσημη τάση και η Σοσιαλιστική Δημοκρατία (DS) που είναι το Βραζιλιάνικο τμήμα της 4ης Διεθνούς και την ανάθεση από τον πρόεδρο Lula του Υπουργείου Αγροτικής Μεταρρύθμισης στο σ. M. Rosseto, από την DS.

Από τις ομιλίες των βραζιλιάνων συντρόφων και τη συζήτηση που ακολούθησε προέκυψε ότι: Η εκλογική νίκη ήταν αποτέλεσμα ενός ευρύτερου λαϊκού κινήματος αλλά ο Lula για να εξασφαλίσει τη νίκη έκανε μεγάλες υποχωρήσεις στην πλουτοκρατία και τον ιμπεριαλισμό με κορυφαία την υποχρέωση αποπληρωμής του χρέους της χώρας και την ανάθεση βασικών οικονομικών υπουργείων σε δεξιούς.

Ωστόσο, για την ώρα το κίνημα εμπιστεύεται το Lula. Η είσοδος στην κυβέρνηση εκπροσώπου της DS έγινε με πολλές διαφωνίες και επιφυλάξεις, ωστόσο χαιρετίστηκε από το MST (Κίνημα Ακτημόνων Αγροτών) ενώ αντέδρασε η ολιγαρχία. Η συμμετοχή μας στην κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε να κριτικάρουμε δημόσια τις δεξιές επιλογές της ηγεσίας του ΡΤ.

Πάντα στα πλαίσια των συζητήσεων για τη Διεθνή Κατάσταση έγινε μια ιδιαίτερη συζήτηση για τις αντιστάσεις που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση. Διαπιστώθηκε γενικά η ύπαρξη ενός πλατιού κινήματος που παρά τις επιθέσεις που δέχεται, ιδιαίτερα μετά τις 11/9/02, προχωράει σε όλο τον κόσμο, εκφράζοντας τη διεθνή ριζοσπαστικοποίηση. Η προώθηση των Κοινωνικών Φόρουμ δίνει ένα πλαίσιο αντίστασης στο νεοφιλελευθερισμό, ανοιχτό σε όλες τις δυνάμεις. Μέχρι τώρα ξεπέρασαν με επιτυχία τα εμπόδια και δεν επέτρεψαν στη σοσιαλδημοκρατία να τα ελέγξει.

Στη συζήτηση για το Ρόλο και τα Καθήκοντα της 4ης Διεθνούς διαπιστώθηκε ότι σήμερα έχει ανακοπεί η υποχώρηση του κινήματος της προηγούμενης περιόδου αλλά η επίθεση του καπιταλισμού παραμένει βιαιότατη. Τα Σοσιαλιστικά Κόμματα, αφού συμμετείχαν χρόνια σε κυβερνήσεις και εφάρμοσαν μια σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική, τείνουν να αποσυνδεθούν από το εργατικό κίνημα αλλά δεν μπορούμε ακόμη να τα θεωρήσουμε τυπικά αστικά κόμματα, όσο αυτή η διαδικασία αποσύνδεσης δεν έχει ολοκληρωθεί. Με βάση τα παραπάνω δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια νέα εξόρμηση για την οικοδόμηση της 4ης Διεθνούς. Για το σκοπό αυτό επιβάλλεται η ενεργητική συμμετοχή στα κινήματα, η προώθηση, όπου είναι δυνατόν, της δημιουργίας πλατιών αντικαπιταλιστικών κομμάτων και ο διάλογος με τις δυνάμεις της επαναστατικής αριστεράς. Στη λογική αυτή είναι και οι συσκέψεις της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στην Ευρώπη που προωθούνται εδώ και μερικά χρόνια με επιτυχία ανάμεσα στις μεγαλύτερες οργανώσεις του χώρου και μετέχουν ενεργά και εκείνες της 4ης Διεθνούς. Ανάλογες συσκέψεις προωθούνται στην Ανατολική Ασία (ASIAN PACIFIC CONFERENCE). Ταυτόχρονα προωθούνται σχέσεις με άλλα ρεύματα όπως η IST, το DSP κλπ.

Στη συζήτηση του κειμένου για την απελευθέρωση των ομοφυλόφιλων παρουσιάστηκαν τα προβλήματα από την καταπίεση των ομοφυλόφιλων σήμερα και εμπειρίες από τα σχετικά κινήματα στις μητροπόλεις αλλά και σε χώρες όπως το Μεξικό και η Ουρουγουάη.

Στη συζήτηση για το κείμενο Οικολογία και Σοσιαλισμός έγινε ένας απολογισμός της οικολογικής κρίσης και τονίστηκε η ανάγκη της άμεσης ενεργοποίησης για το θέμα αυτό γιατί η οικολογική καταστροφή απειλεί άμεσα τον πλανήτη, μητροπόλεις και υπανάπτυκτες χώρες, και δεν αποτελεί πια μια μελλοντική απειλή. Τονίστηκαν πολλές πτυχές του προβλήματος (φαινόμενο θερμοκηπίου, προβλήματα διαβίωσης στα αστικά κέντρα κλπ). Έγινε ένας απολογισμός για τη δράση των οικολογικών κομμάτων και των ορίων της παρέμβασής τους και συζητήθηκαν τα άμεσα καθήκοντα της Διεθνούς στον τομέα αυτό.

Τα τέσσερα παραπάνω κείμενα, με σειρά βελτιωτικών τροπολογιών (όπως π.χ. στο Διεθνές κείμενο που έγινε εντονότερο το σημείο για την αλληλεγγύη στον αγώνα των Παλαιστινίων για μια ενιαία Παλαιστίνη που θα εγγυάται τα δικαιώματα όλων των κατοίκων της ανεξάρτητα από φυλή και θρησκεία ή εκείνο για την υπεράσπιση της Κουβανέζικης επανάστασης ενάντια στις προκλήσεις των ΗΠΑ) που υποβλήθηκαν πριν και κατά το Συνέδριο ψηφίστηκαν με πολύ μεγάλη πλειοψηφία.

Το Συνέδριο ψήφισε επίσης σειρά τροποποιήσεων του Καταστατικού της 4ης Διεθνούς με στόχο τον εκσυγχρονισμό του και την προσαρμογή του στις σημερινές συνθήκες ανάπτυξης και παρέμβασης των τμημάτων της Διεθνούς και εξέλεξε τη νέα Διεθνή Επιτροπή, ανώτατο όργανο της μέχρι το επόμενο Παγκόσμιο Συνέδριο.
Γενικά ήταν ένα Παγκόσμιο Συνέδριο όπου κυριάρχησε η αισιοδοξία, ότι ανοίγονται δυνατότητες για την ανάπτυξη της Διεθνούς, η συναίνεση, έγινε κάθε προσπάθεια να γίνουν συνθέσεις των διαφορετικών απόψεων και η ενότητα, τα κείμενα υπερψηφίστηκαν με τεράστια πλειοψηφία. Εναπόκειται στα τμήματα να προσαρμόσουν στις χώρες τους και να υλοποιήσουν τις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου της 4ης Διεθνούς.