Εις Μνήμην…
Charlie van Gelderen (1913-2001)
Ο Τσάρλη βαν Γκέλντερεν ήταν ο τελευταίος επιβιώσας από αυτούς που συμμετείχαν στο ιδρυτικό συνέδριο της Τέταρτης Διεθνούς στο Παρίσι, το 1938. Συμετείχε ως παρατηρητής εκ μέρους των Νότιο Αφρικανών τροτσκιστών (South African Trotskyists), παρόλο που ήδη ζούσε στη Βρετανία εκείνο το καιρό. Πέθανε ειρηνικά στο σπίτι του στο Κέμπριτζ μετά από αρρώστια μικρής χρονικής διάρκειας σε ηλικία 88 ετών. Εξακολουθούσε να είναι πολυ δραστήριος, και ενεργητικό μέλος της Διεθνούς Σοσιαλιστικής Ομάδας (ISG, Βρετανικό τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς) μέχρι πολύ πρόσφατα.
Ο Τσάρλη γενήθηκε τον Αύγουστο του 1913 στη μικρή πόλη Γουέλινγκτον, 60 χιλιόμετρα μακρυά από την Κέηπ Τάουν, στη Νότια Αφρική. Έγινε πολιτικά δραστήριος από μικρή ηληκία, αρχικά παίρνοντας μέρος στον πολιτικό κύκλο Fabian Society, αλλά το 1931 έγινε ενθουσιώδης υποστηρικτής των ιδεών του Λέων Τρότσκι. Μάζί με τον δύδιμο αδελφό του, Χέρμαν, και αποτέλεσε το όργανο για να δημιουργηθεί η πρώτη τροτσκιστική οργάνωση στη Νότια Αφρική, η Διεθνής Μαρξιστική Λίγκα (IML).
Ο Τσάρλη επίσης συμμετείχε στη δημιουργία του Σωματείου Εργατών Εμπορίου στη Κέηπ Τάουν, έγινε ο πρώτος γραμματέας της και επαγγελματικό στέλεχος της.
Το Νότιο Αφρικάνικο τροτσκιστικό κίνημα διασπάστηκε το 1932 ως αντανάκλαση της “Γαλλικής στροφής”, των θέσεων που τέθηκαν από τον Τρότσκι την περίοδο που ήθελε τους Γάλλους υποστηρικτές του να μπουν στο Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ο Τσάρλη υποστήριξε τη θέση του Τρότσκι και έγινε το όργανο για τη δημιουργία μιας νέας οργάνωσης, της Κομμουνιστικής Λίγκας (CL), και έκδωσε το έντυπο Εργατική Φωνή (Worker’s Voice).
Το 1935 ο Τσάρλη ακολούθησε τη συντρόφισσα, μέλλουσα σύζυγο και μητέρα των κοριστιών του, Μίλι Μάθιους, στο Λονδίνο. Με το που έφθασε στη Βρετανία, ο Τσάρλη συνδέθηκε με τη Μαρξιστική Ομάδα (MG) που το πιο γνωστό της μέλος ήταν ο Τζέημς. Η Μαρξιστική Ομάδα ήταν δραστήρια μέσα στο Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα (ILP), αλλά είχαν επιφυλάξεις για να μπούν στο ίδιο το Εργατικό Κόμμα.
Ο Τσάρλη τους είπε να μπουν κατευθείαν στο Εργατικό Κόμμα και πολύ σύντομα έγινε πολύ δραστήριο μέλος στον πυρήνα του Ανατολικού Ίσλινγτον (Λονδίνο) της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος, που ελεγχόταν από τους τροτσκιστές.
Τον καιρό που γινόταν το ιδρυτικό συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς, το 1938, η Μαρξιστική Ομάδα ήταν σε διάλυση. Ο Τσάρλη ήταν μέλος της Επαναστατικής Σοσιαλιστικής Λίγκας (RSL), η οποία δούλευε μέσα στο Εργατικό Κόμμα ως Militant, ενώ ο Τζέημς είχε βαλθεί να ιδρύσει τη δική του οργάνωση, με την οποία και θα αντιπροσωπευόταν στο συνέδριο. Η μαγαλύτερη τροτσκιστική ομάδα στη Βρετανία ήταν εκείνο τον καιρό η Εργατική Διεθνιστική Λίγκα (WIL), στην οποία τότε συμετείχαν και ο Τεντ Γκραντ και ο Τζέρυ Χίλι.
Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τσάρλη μπήκε στο Βρετανικό στρατό στο υγειονομικό σώμα, και ταξίδεψε πρώτα στο Ιρακ και μετά στην Ιταλία. Μαζί με αμερικάνους συντρόφους που στρατοπέδευαν στη περιοχή βοήθησε στη δημιουργία της πρώτης τροτσκιστικής οργάνωσης στην Ιταλία τόσο με όσους ήδη ήταν τροτσκιστές όσο και με άλλους που προσελκύονταν εξαιτίας της πολιτικής κατάστασης.
Η σημασία του ρόλου του Τσάρλη στην Ιταλία φαίνεται από το γεγονός ότι, μετά τον πόλεμο, η ηγεσία της Τετάρτης Διεθνούς προσπάθησε να τον πείσει να γυρίσει εκεί και να ασχοληθεί με αυτή τη δουλειά. Ο Τσάρλη, όμως, δεν ένιωθε σε θέση να το εκπληρώσει, επειδή είχε γυναίκα και παιδί στην Αγγλία.
Τον καιρό που ο Τσάρλη γυρνούσε στη Βρετανία, η RSL ενωνόταν με την WIL, για να σχηματίσουν το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα (RCP). Ο Τεντ Γκραντ ήταν ο πολιτικός γραμματέας της και ο Τζοκ Χάστον ο γενικός γραμματέας. Ο Τσάρλη έγινε προεξέχον μέλος της ηγεσίας αυτής της οργάνωσης, σχεδόν κατευθείαν.
Η πλειοψηφία της ΕΚΛ ήταν ενάντια στο να μπούνε στο Εργατικό Κόμμα, συμπεριλαμαβανομένου και του Τεντ Γραντ εκείνο το καιρό, αλλά ο Τζέρι Χίλι είχε ήδη σχηματίσει μια μειοψηφική τάση που πάλευε να μπούνε. Ο Τσάρλη ήταν υπέρ του να μπούνε αλλά ενάντια στις μειοψηφικές διασπάσεις στη βάση. Επίσης είχει μία βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης για τον Χίλι.
Στην ηγεσία της Τέταρτης Διεθνούς κυριαρχούσε ο Μιχάλης Ράπτης, που υποστήριζε τον Χίλι και εξόρκιζε τον Τσάρλη να κάνει το ίδιο. Σύντομα ο Χίλι έφυγε και δημιούργησε Το Κλάμπ (The Club), που αργότερα θα γινότανε η Σοσιαλιστική Εργατική Λίγκα (SLL) και αργότερα το Επαναστατικό Εργατικό Κόμμα (WRP). Ο Τσάρλη παρέμεινε στην RCP για λίγο, αλλά αυτή η οργάνωση αποφάσισε να αυτοδιαλυθεί και να πάει στο Χίλι.
Ο Τσάρλη παρέμεινε μέλος της οργάνωσης του Χίλι κατά την περόδο που η Τέταρτη Διεθνής διασπάστηκε το 1953, μέσα από μπερδεμένες συζητήσεις σχετικά με το σταλινισμό και το ρόλο τον μαζικών Κομμουνιστικών Κομμάτων, αλλά τα έσπασε με το Χίλι το 1963, όταν αυτός αρνήθηκε να επανενταχθεί στην επανενοποιημένη οργάνωση.
Τότε συναντήθηκε με τον Κεν Κόατς και τον Πατ Τζόρνταν, που εκείνο το καιρό εξέδιδαν το “Η Εβδομάδα” (The Week), και αποφάσισε να συμμετέχει σε αυτό. Ο Τσάρλη ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Διεθνούς Μαρξιστικής Ομάδας (IMG), που έγινε το Βρετανικό τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς.
Η κύρια πολιτική του ασχολία ήταν η αλληλεγγύη με τη Νότια Αφρική. Παρόλο που ο Τσάρλη είχε αφήσει νεαρός τη Νότια Αφρική, παρέμενε βαθιά ενωμένος με τον πολιτικό αγώνα που γινότανε εκεί. Παρέμενε σε επαφή με τους συντρόφους της βάσης και παρακολουθούσε τις εξελίξεις από κοντά. Ήταν από τα παλιά μέλη του κινήματος ενάντια στο απαρtχάιντ, και υπηρέτησε στην εθνική του επιτροπή για κάποιο καιρό.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η IMG μετέτρεψε το όνομά της σε Σοσιαλιστική Λίγκα (SL) και μετά μπήκε σε μια κρίσιμη περίοδο διασπάσεων που οδήγησε στη κατάρρευση εξαιτίας της αντιδημοκρατικής λειτουργίας της. Η συνέχεια της οργάνωσης, η Διεθνιστική Ομάδα (IG), αργότερα ενώθηκε με την Εργατική Σοσιαλιστική Λίγκα (WSL), που είχε φύγει από την WRP, για να σχηματίσουν τη Διεθνή Σοσιαλιστική Ομάδα (ISG) το 1987.
Ο Τσάρλη ήταν μέλος του Εργατικού Κόμματος από το Σεπτέμβριο του 1936 μέχρι το Μάιο του 2001. Σε πολλές φαρμακερές συζητήσεις στο τροτσιστικό κίνημα, υποστήριζε ότι εκεί έπρεπε να βρίσκονται οι επαναστάτες ώστε να κερδίσουν και άλλους με τις πολιτικές τους ιδέες. Παρόλα αυτά, η μετατροπή του κόμματος από τον Τόνι Μπλέρ οδήγησε τον Τσάρλη (μαζί με πολλούς άλλους) να νιώσουν ότι αυτές οι μέρες έχουνε πια τελειώσει. Για αυτό και καλωσόρισε το σχηματισμό της Σοσιαλιστικής Συμμαχίας (SA), έγινε μέλος του πυρήνα του Κέμπριτζ και περίμενε την ώρα να ξαναγίνει “αναγενημένος ακτιβιστής”.
Ο Τσάρλη ποτέ δεν έχασε το βαθύ μίσος του για το καπιταλιστικό σύστημα και τη βάρβαρη μιζέρια που κουβαλάει. Στη στήλη του στη Σοσιαλιστική Περισκόπηση (Socialist Outlook), που την κράτησε συστηματικά μέχρι να αρωστήσει το καλοκαίρι, εξέφραζε την αγωνία του για την κατάργηση του χρέους, το AIDS και τα κέρδη των πολυεθνικών, και την υποκρισία του νέου Εργατικού Κόμματος. Ο Τσάρλη λείπει πολύ από την γυναίκα του Κριστίν, την οποία παντρεύτηκε το 1989, από τις κόρες του Λεονόρα και Τέσσα (και οι δύο επαναστάτριες σοσιαλίστριες) και την υπόλοιπη οικογένειά του, και από πολλούς συντρόφους στη Βρετανία και σε όλο τον κόσμο, όπου τον ήξεραν.
Terry Conway & Penelope Duggan
Μετάφραση από Ιnternational Viewpoint τεύχος 336 Δεκέμβριος 2001
ΤΠΤ - "4" 
[…] Charlie van Gelderen (1913-2001) […]