Γαλλία: Οι προκλήσεις της «επόμενης μέρας»

Covid-19, Γαλλία

του Χρήστου Ιωνά

Στη Γαλλία, περισσότερο μάλλον από αλλού, αν και τα μίντια δημιουργούν αρκετή σύγχυση, οι προκλήσεις για την « επόμενη μέρα » είναι σαφείς:

είτε η κυβέρνηση του προέδρου Macron και του πρωθυπουργού Philippe θα πετύχουν να επιβάλουν την τάξη τους, με ακόμα μεγαλύτερη καταστολή και αστυνομικό έλεγχο, με τη δικαιοσύνη στην αποκλειστική υπηρεσία της αστικής τάξης, με απουσία πολιτικών και εργατικών δικαιωμάτων. Η αστική τάξη προετοιμάζει σοβαρά και συστηματικά ένα τέτοιο σχέδιο.
είτε η μαζική κοινωνική οργή θα ξεσπάσει και, κυρίως, θα οργανωθεί με άξονα ένα πρόγραμμα του οποίου η λογική πρέπει να είναι η ζωή μας πάνω από τα κέρδη τους, με βάση όλους τους πρόσφατους και σημερινούς αγώνες.

Ένας χειμώνας μαζικών και αποφασιστικών αγώνων

Ενάντια στο σχέδιο του Macron να διαλύσει το σημερινό αλληλέγγυο σύστημα των συντάξεων, για να ικανοποιήσει τις ορέξεις των ασφαλιστικών εταιριών, σηκώθηκε ένα γιγάντιο μαζικό κίνημα, με μεγάλες απεργίες διαρκείας στον τομέα των τρένων και σε αυτόν των μεταφορών στην περιοχή του Παρισιού, αλλά και σε άλλους τομείς, όπως αυτόν των δικηγόρων και των εκπαιδευτικών και αλλού… Το κίνημα πήρε εκπληκτικές και πολύ δημοφιλείς μορφές, όπως δωρεάν παραστάσεις μπαλέτου της όπερας, έξω από την Opéra de Paris, οι χορωδίες των φεμινιστριών της ATTAC στις διαδηλώσεις, αλλά με ένα μεγάλο πρόβλημα: δεν πέτυχε το κίνημα να επιβάλει τη γενική απεργία. Θα ήταν ψέμα να πούμε ότι γι’αυτό φταίνε οι ηγεσίες των συνδικάτων, αν και δεν την ήθελαν. Γενικά, τα συνδικάτα που συμμετείχαν στο κίνημα (CGT, FSU, FO, SUD….) ήταν σε αρκετά σωστές θέσεις, τουλάχιστον τους δύο πρώτους μήνες, και οι 24-ωρες απεργίες και οι διαδηλώσεις γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, που ενθάρρυνε για να συνεχίσουμε. Αλλά οι δυσκολίες συντονισμού και αυτο-οργάνωσης έδειξαν ότι, μετά από πολλά χρόνια χωρίς εργατικές νίκες, με μια αποδιοργάνωση του εργατικού κινήματος, οι εργαζόμενοι/ες δεν εμπιστεύονταν πια -και για την ώρα- τη δυνατότητα νίκης μέσα από γενική απεργία, που θα τους κόστιζε πάρα πολύ. Αλλά αυτό που είναι σαφές είναι το εξής: ακριβώς πριν το κλείσιμο του κόσμου στην Γαλλία με την επιδημία, όταν ο Macron ήθελε να επιβάλει το σχέδιό του με ένα αντι-δημοκρατικό κόλπο, η πλειοψηφία του λαού (ακόμα και οι στρατιωτικοί!) εναντιώνονταν στο σχέδιο, και η κυβέρνηση ήταν αρκετά εξασθενημένη.

Και, ειρωνεία της Ιστορίας, υπήρχε παράλληλα και ένα πολύ μεγάλο κίνημα από νοσοκομειακούς που περνούσαν σε ανώτερη φάση των μακροχρόνιων κινητοποιήσεών τους, για να δοθούν τα μέσα για μια σωστή λειτουργία, με κρεβάτια, με θέσεις εργασίας, με αυξήσεις. Οργισμένοι από την αδιαφορία των κυβερνήσεων (Sarkozy, Hollande, Macron…), εκατοντάδες γιατροί/γιατρίνες παραιτήθηκαν από διοικητικά καθήκοντα. Μεταξύ αυτών, ο καθηγητής André Grimaldi, ιδρυτής της συλλογικότητας Inter-Hôpitaux και φίλος του συντρόφου μας Daniel Bensaïd : όπως το λέγανε από χρόνια, είναι αδύνατο το προσωπικό των νοσοκομείων να συνεχίζει να δουλεύει έτσι, είναι εξαντλημένο και, αν συμβεί καμιά επιδημία, δε θα είναι δυνατό να την αντιμετωπίσει… Στο πλαίσιο αυτής της ιστορικής κινητοποίησης, υπάρχει μια περίφημη σκηνή που απέναντι σε μια νοσοκόμα που του λέει τις διεκδικήσεις τους, ο Macron απαντάει, μ’όλη την περιφρόνηση της αστικής τάξης της οποίας είναι υπηρέτης, ότι δεν έχει λεφτά να δώσει για την δημόσια υγεία!

Μια άνοιξη αγώνα ενάντια στον ιό … και στα αίτια της καταστροφής

Η συμπεριφορά της κυβέρνησης, και του Macron ιδιαίτερα, από την αρχή της επιδημίας στη Γαλλία είναι εξοργιστική. Παρότι ο Macron ήθελε πρώτα να το παίξει στρατηγός σ’έναν πόλεμο και μετά πατέρας που ενδιαφέρεται για τα φτωχά παιδιά του, τα λόγια του δεν πείθουν καθόλου και δεν μπορούν να κρύψουν την ανικανότητα αυτών των ανθρώπων που προσποιούνται ότι εκπροσωπούν τον « καινούριο κόσμο »: αυτή η χώρα με την πέμπτη οικονομία του πλανήτη δεν ήταν εξοπλισμένη, ούτε στο ελάχιστο, για να αντιμετωπίσει την επιδημία. Οι περήφανες λέξεις του Macron, γεμάτες με αντιφάσεις και ψέματα, μοιάζουν με κακή παράσταση Καραγκιόζη, την ώρα που όλο το προσωπικό στα νοσοκομεία έδινε και δίνει μια ομηρική μάχη για να θεραπεύσει τους χιλιάδες αρρώστους. Και, όπως σε όλες σχεδόν τις χώρες του άγριου φιλελευθερισμού, τον κεντρικό ρόλο στην επιδημία και στις συνέπειές της, τον έπαιξε και τον παίζει το δημόσιο, στους τομείς υγείας, εκπαίδευσης, κρατικών και δημοτικών υπηρεσιών, με συμμάχους τους εργάτες/τριες, τους εργαζόμενους/ες στα μαγαζιά τροφίμων, τους αγρότες, …, δηλαδή σχεδόν όλους/ες τους « ήρωες της καθημερινής ζωής », όπως από χρόνια τους ονομάζει ο σύντροφός μας ο Olivier Besancenot, και που συμμετείχαν στις πρόσφατες κινητοποιήσεις με τα κίτρινα γιλέκα, για την υπεράσπιση των συντάξεων, για την επιβίωση των νοσοκομείων… Σ’αυτή την κατάσταση, η κυβέρνηση, που ήλπιζε να ξανακερδίσει λίγο δημοσιότητα -στην τηλεόραση, όπου δεν δίνεται ο λόγος σε πολιτικές κριτικές- δεν γίνεται πιστευτή και ο Macron ξέρει ότι η οργή του λαού είναι πολύ μεγάλη.

Και πέρα απ’όλα αυτά υπάρχουν στην βάση πάρα πολλές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης όχι μόνο με το νοσηλευτικό προσωπικό, αλλά με τους φτωχούς, τους αποκλεισμένους, και συχνά αυτές οι πρωτοβουλίες είναι πιο σημαντικές από τη βοήθεια του κράτους: παράδειγμα, ένας λαϊκός σύλλογος μιας γειτονιάς της Μασσαλίας παρέχει γεύματα με φρούτα και λαχανικά, που φέρνουν αγρότες, σε παιδιά που δεν τρώνε πια στο σχολείο τους και των οποίων οι γονείς δεν έχουν πια λεφτά. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες ενισχύουν την ταξική αλληλεγγύη ενάντια στην περιφρόνηση της αστικής τάξης.

Βέβαια, ο εργατικός αγώνας συνεχίζεται, με αιτήματα για ζελ, μάσκες, μπλούζες κτλ. Και για θέσεις εργασίας και εξοπλισμό στα νοσοκομεία. Στα σχολεία, το προσωπικό και τα συνδικάτα κατήγγειλαν τις διαβεβαιώσεις του υπουργού Blanquer όταν έλεγε ότι όλα πάνε ωραία, τη στιγμή που πολλά παιδιά, σε οικογένειες με οικονομικά προβλήματα και χωρίς computer, δεν μπορούν να συμμετέχουν στα « τηλε-μαθήματα ». Τώρα λένε όχι στο άνοιγμα των σχολείων στις 11 Μαΐου, όπως θα το ήθελε ο Macron, για να επιστρέψουν οι γονείς στην δουλειά. Αυτός ο αγώνας, που επιμένει εκτός των άλλων και για την αναγκαιότητα μέτρων για τα παιδιά που έχασαν την σχέση με το σχολείο, και στον οποίον συμμετέχουν οι σύλλογοι γονέων και τα συνδικάτα, είναι πολύ σημαντικός και έχει ένα χαρακτήρα αυτο-οργάνωσης: επειδή η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να πάρει τα σωστά μέτρα, πρέπει οι εργαζόμενοι/ες και οι νέοι να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους!

Και βέβαια, μια σημαντική εργατική νίκη είναι αυτή που έγινε στην επιχείρηση Amazon : τα συνδικάτα CGT, CFDT και SUD κατήγγειλαν -και με απεργίες- την έλλειψη μέτρων ασφάλειας (μάσκες, αποστάσεις…) και κέρδισαν δικαστικά ενάντια σ’αυτή την εταιρεία, που είναι υπέρμαχος της εργατικής σκλαβιάς…

Πρέπει να κερδίσουμε τον πόλεμο ενάντια στον ιό και τον καπιταλισμό!

Από τη μεριά των εργοδοτών, η επιλογή είναι σαφής: πρέπει οι εργαζόμενοι/ες να επιστρέψουν αμέσως στη δουλειά και αυτό είναι το αίτημα που εξηγεί την αναγγελία του Macron για να ξανα-ανοίξουν τα σχολεία στις 11 Μαΐου. Τα πανεπιστήμια, ωστόσο, θα μείνουν κλειστά μέχρι το Σεπτέμβριο: οι φοιτητές μπορούν να μένουν μόνοι τους στο σπίτι και, έτσι, δε θα κάνουν διαδηλώσεις ενάντια στην κυβέρνηση και στις καταστροφικές « μεταρρυθμίσεις » της κυβέρνησης ! Αλλά οι εργοδότες θέλουν περισσότερα, όπως το είπε ο πρόεδρος της συνομοσπονδίας τους: να δουλεύουν πιο πολύ οι εργαζόμενοι/ες και να ακυρωθεί ο νόμος για τις 35 ώρες εβδομαδιαίως, να μην έχουν να πληρώσουν οι εργοδότες τους φόρους τους και, κάτι ακόμα πιο σοβαρό, να μην έχουν εμπόδια με οικολογικά μέτρα -αν και ο Macron δεν ήθελε να εφαρμόσει αυστηρά τα μέτρα για το κλίμα! Ο σκοπός τους είναι να ξαναγίνει η παραγωγή όπως πριν, και χειρότερα ακόμα, για να βρουν πάλι μια υψηλή θέση στον διεθνή ανταγωνισμό με υψηλά κέρδη. Μερικοί εργοδότες το λένε κυνικά: αν πρέπει, θα πεθάνουν πολλοί εργαζόμενοι/ες, αλλά « η οικονομία » δεν μπορεί να περιμένει πιο πολύ καιρό… Θα μπορούσαν να το πουν διαφορετικά: τα κέρδη τους πάνω από τις ζωές μας!

Και βέβαια έχουν δίκιο οι εργοδότες να βασίζονται στην κυβέρνηση! Αν και ο Macron είπε ότι έγιναν λάθη (!) και πρέπει και αυτός να αλλάξει (!), η πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα είναι πολύ ανησυχητική και αύριο θα είναι ακόμα χειρότερη: επιθέσεις ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων (μέχρι 60 ώρες εβδομαδιαίως ! / απειλές ενάντια στις διακοπές, καταστολή ενάντια σε επιθεωρητές εργασίας…), μονοπώλιο της κυβέρνησης και του κόμματος του Macron στην τηλεόραση, αστυνομία παντού, που ελέγχει όλα και όλους/ες, δικαιοσύνη που σιωπά ή δε λέει τίποτα για τις επιθέσεις του κράτους ενάντια στα δικαιώματά μας, … Στις λαϊκές γειτονιές, η κυβέρνηση απαντάει σήμερα με την καταστολή στην οργή των νέων, που δεν υποφέρουν πια να μένουν σε πάρα πολύ μικρά διαμερίσματα, και γενικότερα των κατοίκων τους. που υποφέρουν από μιζέρια και πείνα. Αύριο η απάντηση του κράτους σε μαζικές εξεγέρσεις θα είναι ακόμα πιο βίαιη… Για τη δημόσια υγεία, ένα ανώτερο στέλεχος τόλμησε να πει ότι θα συνεχίσει η πολιτική κλεισίματος κρεβατιών και κατάργησης θέσεων εργασίας!… Μερικοί δήμαρχοι επέβαλαν τη συσκότιση μετά τις 20.00. Ολ’αυτά βέβαια αρέσουν πάρα πολύ στο Rassemblement National της Marine Le Pen : επειδή η κυβέρνηση των Macron και Philippe παραμένει σε χαμηλό επίπεδο στα γκάλοπ, η Le Pen ελπίζει ότι αυτή η κρίση, για τα αίτια της οποίας οι φασίστες λένε τις ίδιες ανοησίες με αυτές που λέει ο Trump, θα της ανοίξει τη δυνατότητα να γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας… Και, όπως το λέει ο τίτλος του βιβλίου του συντρόφου μας, του Ugo Palheta, με την πολιτική των Sarkozy, Hollande, Macron, υπάρχει τώρα πραγματικά η δυνατότητα φασισμού στη Γαλλία… Αυτό που είναι σίγουρο για αύριο είναι ότι η κυβέρνηση προετοιμάζεται για μια μεγάλη οικονομική κρίση, που ήδη έπληξε τους φτωχούς, αλλά θέλει να την πληρώσουν η εργατική τάξη, οι αγρότες, οι νέοι/ες.

Απέναντι σε όλ’αυτά και παρά τις συνθήκες, ο αγώνας συνεχίζει, με υποστήριξη πρώτα στην κινητοποίηση των γιατρών και του προσωπικού των νοσοκομείων, και σ’όλους/ες όσοι πρέπει να δουλεύουν σ’αυτή τη φάση. Στα νοσοκομεία, το λένε με αποφασιστικότητα: δεν ξεχνούν τίποτα, και το επίδομα (3 κατηγορίες επιδομάτων!) που θέλει να τους δώσει ο Macron δεν είναι τίποτα μπροστά στη σφαγή του συστήματος υγείας από το φιλελευθερισμό. Σήμερα και επειγόντως πρέπει να έχει το προσωπικό όλα τα μέσα προστασίας. Αλλά πιο βαθιά, η πολιτική σ’αυτόν τον τομέα πρέπει να αλλάξει ριζικά! Και γενικά, υπάρχει μια λαϊκή διεκδίκηση για την ανατίμηση όλων των κοινωνικά χρήσιμων επαγγελμάτων, των οποίων οι μισθοί που δίνει ο καπιταλισμός είναι τόσο χαμηλοί. Τους δε εργαζόμενους/ες σε αυτά, η αστική τάξη τους ονομάζει -με την πρόσφατη υποκριτική ιδεολογική μόδα- « συνεργάτες », αλλά στην πραγματικότητα τους αντιμετωπίζει μάλλον σαν δούλους!

Όλα αυτά τα αιτήματα εκφράζονται και με προκηρύξεις από συνδικάτα, συλλόγους, κόμματα της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, για την οποία οι πρόσφατες κινητοποιήσεις έδειξαν ότι είναι δημοφιλής όταν είναι (περίπου) ενωμένη (στις δημοτικές εκλογές, περίπου 12 % στους συντρόφους μας Philippe Poutou στην Bordeaux και Omar Slaouti στο Argenteuil…). Και βλέπουμε, όπως στην Ελλάδα, πρωτοβουλίες σαν ιντερνετικές διασκέψεις και εκδηλώσεις (όπως κάνει το NPA), ακόμα και διαδηλώσεις (άρχισε η France Insoumise!). Παρά τις δυσκολίες, η πολιτική δραστηριότητα συνεχίζει στην αριστερά!

Και κάτι που έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι κυκλοφορούν με μεγάλη επιτυχία πολλά κείμενα που δημιουργούν μια ισχυρή σχέση μεταξύ του « σήμερα » και του « αύριο ». Μπορούμε να αναφέρουμε τρεις κατηγορίες τέτοιων κειμένων -αν και δεν σημαίνει ότι είναι τρία ριζικά διαφορετικά είδη κειμένων η πολιτικών γραμμών!

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν αρκετά κείμενα από εκπροσώπους της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, για παράδειγμα ένα άρθρο του Cédric Durand για τον προγραμματισμό … της αλλαγής της οικονομίας, η εκείνο του Michaël Löwy για οικολογικό και κοινωνικό προγραμματισμό και μετάβαση. Αλλά υπάρχουν και ελεύθερα βήματα όπως αυτό που υπέγραψε στην Libération η συντρόφισσά μας η Christine Poupin μαζί με ιστορικούς, κοινωνιολόγους, φιλοσόφους, δημοσιογράφους, και που λέει : « Έχουμε μια μόνιμη ευκαιρία να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας και να οδηγήσουμε όλη την οικονομία με βάση τις αναγκαιότητες της οικολογικής μετάβασης ».
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν κείμενα βασισμένα και στην σημερινή πραγματικότητα και στην ουτοπία για « την επόμενη μέρα ». Έτσι, η ιστορικός Ludivine Bantigny, που έχει γράψει ένα εξαιρετικό βιβλίο για το Μάιο του1968, υπέγραψε ένα είδος μανιφέστου που αρχίζει με μια διαβεβαίωση: «Η κριτική ικανότητά μας είναι άθικτη, όπως είναι η δύναμή μας για αντίσταση ». Βλέποντας την αγριότητα της στρατηγικής της αστικής τάξης, επιμένει στην αναγκαιότητα να φτιάξουμε και μεις μια στρατηγική, με βάση τον μετασχηματισμό και την ενότητα των κομμάτων της αριστεράς σ’έναν κόσμο όπου τίποτα δε θα είναι όπως πριν. Σε έναν κόσμο όπου πρέπει, λέει, να υπάρχουν « λιγότερα αυτο-κίνητα και περισσότερη αυτο-οργάνωση », που συνεπάγεται μια παραγωγή με άξονα αυτό που διατύπωνε ο Marx το 1844: « Ας υποθέσουμε ότι παράγουμε ως ανθρώπινα όντα », [τότε εγώ, όπως και ο καθένας μας] « θα πραγματοποιούσα και θα διατύπωνα, μέσα από την ατομική μου δραστηριότητα, την αληθινή μου φύση, την κοινή μου ύπαρξη ».
Τέλος, η τρίτη κατηγορία κειμένων περιλαμβάνει κείμενα από συνδικάτα, συλλόγους, κείμενα με μια λογική που είναι μεταρρυθμιστική, αλλά που σ’αυτή τη φάση, ξεπερνάει τα όρια του ρεφορμισμού. Τέτοιο είναι ένα μανιφέστο που υπογράφεται από 18 οργανώσεις, σαν τα συνδικάτα CGT, FSU, SUD-Solidaires, Confédération Paysanne, UNEF (φοιτητές), τους συλλόγους ATTAC, Copernic, Greenpeace France, Alternatiba… Το κείμενο αρχίζει με την πεποίθηση ότι ο φιλελευθερισμός δεν μπορεί να φέρει απαντήσεις σε κρίσεις σαν αυτή του ιού και ζητούν άλλες πολιτικές, που να απαντούν στις άμεσες ανάγκες και να επιτρέπουν -ιστορική ευκαιρία- να επανιδρυθεί όλο το σύστημα, στην Γαλλία και σ’όλον τον κόσμο. Στα μέτρα που θέλουν για σήμερα είναι η απαγόρευση των απολύσεων στην τωρινή περίοδο, κάτι που αρνείται η κυβέρνηση. Θέλουν τον έλεγχο των κεφαλαίων και των τραπεζών. Και πιο πέρα, ζητούν μεγάλες αλλαγές στις γεωργικές και βιομηχανικές παραγωγές με στόχο να απαντούν στις ουσιαστικές ανάγκες και να οδηγούν προς την αποκατάσταση των οικολογικών ισορροπιών. Ζητούν ακόμα την αναδιανομή του πλούτου, μια γιγάντια οικονομική υποστήριξη στο δημόσιο, την μετεγκατάσταση των παραγωγικών δραστηριοτήτων για να ελέγξουμε τους τρόπους παραγωγής… Στο τέλος, προσκαλούν για να ξαναφτιάξουμε όλοι/ες μαζί ένα οικολογικό, φεμινιστικό και κοινωνιολογικό μέλλον που θα είναι σε ρήξη με το φιλελεύθερο χάος. Ένα τέτοιο κείμενο, αν και δεν μιλάει για την επανάσταση, υπερβαίνει τον κλασικό ρεφορμισμό: είναι σαφές ότι σ’αυτή τη φάση, και περισσότερο αύριο, δεν μπορεί η αστική τάξη να κάνει δεκτή ούτε μια διεκδίκηση απ’αυτό το πρόγραμμα !

Όπως το βλέπουμε, η μάχη συνεχίζει και θα συνεχίσει, και καταλαβαίνουμε πόσο χρήσιμο είναι, και θα είναι σ’αυτή την κατάσταση, η ικανότητα των επαναστατών να προτείνουν και να προωθήσουν ένα πραγματικό ενιαίο μέτωπο!