του Léon Crémieux

Μια απομονωμένη κυβέρνηση και ένα κίνημα σε μεταίχμιο

[Αναδημοσίευση από: elaliberta.gr]

Το Σαββατοκύριακο της 25ης Μαρτίου αποτέλεσε μια πραγματική καμπή στο πολιτικό κλίμα, καθώς σημαδεύτηκε από τη βία της αστυνομικής καταστολής που οργανώθηκε από την κυβέρνηση και τον Υπουργό Εσωτερικών της Ζεράρ Νταρμανέν, μια κατάσταση που σηματοδοτήθηκε επίσης από τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου κινητοποίησης κατά τη διάρκεια της ημέρας των απεργιών και των διαδηλώσεων της 28ης Μαρτίου.

Αλλά η γενική αίσθηση είναι, και πάλι, αυτή μιας στιγμής αναμονής, χωρίς να γέρνει η πλάστιγγα ούτε υπέρ του κινήματος ούτε υπέρ της κυβέρνησης. Αυτό δημιουργεί ένα ορισμένο κλίμα αναμονής, που δίνει χώρο σε προθεσμίες εξωτερικές προς το κίνημα: μια συνεδρίαση χωρίς πραγματικό σκοπό του δια-συνδικαλιστικού συντονισμού την Τετάρτη 5 Απριλίου, μια διαβούλευση του Συνταγματικού Συμβουλίου στις 14 Απριλίου που μπορεί να επικυρώσει, ή όχι, το νόμο που επιβλήθηκε χωρίς ψηφοφορία από την κυβέρνηση.

Ένα πρώτο γεγονός πρέπει να σημειωθεί: τo γεγονός ότι η κυβέρνηση επέβαλε στις 16 Μαρτίου, με τη χρήση του άρθρου 49.3, την επίθεσή της στις συντάξεις, δεν αποστράτευσε σε καμία περίπτωση τα εκατομμύρια των εργαζομένων που έχουν κινητοποιηθεί εδώ και τρεις μήνες, ούτε τροποποίησε στον πληθυσμό τη μαζική υποστήριξη αυτού του κινήματος, την απόρριψη της μεταρρύθμισης και την εντυπωσιακή απομόνωση του Μακρόν και της πρωθυπουργού του, Ελιζαμπέτ Μπορν.

Η κατάσταση αυτή τους έχει φθείρει, σε σημείο που δεν μπορούν πλέον να κάνουν την παραμικρή δημόσια εμφάνιση χωρίς να κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με τη λαϊκή οργή υπό το βλέμμα των μέσων ενημέρωσης. Αυτή η απομόνωση του Μακρόν, της κυβέρνησής του και της κοινοβουλευτικής του μειοψηφίας αντανακλάται στον μεγάλο αριθμό κοινοβουλευτικών γραφείων που έχουν σημαδευτεί με γκράφιτι ή έχουν περιφραχθεί με τσιμεντένια μπλοκ, στις διαδοχικές δημοσκοπήσεις που προβλέπουν κατάρρευση του αριθμού των Μακρονιστών που θα εκλεγούν σε περίπτωση διάλυσης της Εθνοσυνέλευσης.

Η απαξίωση του καθεστώτος είχε επιπτώσεις στο κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, που είναι ένοχο για την υποστήριξη του Μακρόν σε αυτή την κοινωνική επίθεση. Η κοινωνική κρίση, η δημοκρατική κρίση και το πολιτικό αδιέξοδο συσσωρεύονται λοιπόν, διατηρώντας μια κατάσταση αμφισβήτησης, αστάθειας. Μπορεί να επιλυθεί με μια αργή εξάντληση του κινήματος και μια αργή άνοδο της λαϊκής δυσαρέσκειας, αλλά και με ένα νέο ξέσπασμα, όπως αυτό που βιώνει το κίνημα εδώ και τρεις μήνες.

Η Βία

Το σημαντικότερο γεγονός των τελευταίων ημερών ήταν αναμφίβολα το κύμα αστυνομικής βίας στο Σεν Σολίν, κοντά στη Νάντη, στην ακτή του Ατλαντικού, μια βία που αποκαλύπτει τον παροξυσμό του Μακρόν και της κυβέρνησής του. Εδώ και αρκετά χρόνια, οι ενώσεις οικολογικών αγώνων και η Συνομοσπονδία Αγροτών, με την υποστήριξη αρκετών συνδικάτων και αριστερών κομμάτων, κινητοποιούνται ενάντια στην κατασκευή δεκαέξι μεγαδεξαμενών στο διαμέρισμα Ντε Σεβρ, υπερυψωμένων υπαίθριων δεξαμενών που βυθίζονται σε βάθος 10 μέτρων, επιτρέποντας την άντληση του υδροφόρου ορίζοντα το χειμώνα για τη δημιουργία αποθεμάτων νερού χωρητικότητας έως και 260 πισίνων ολυμπιακών διαστάσεων (650.000 m3).

Η νομαρχία του διαμερίσματος και η κυβέρνηση θέλουν να επιβάλουν αυτά τα έργα, τα οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μεγαλοκαλλιεργητών για υδροβόρες καλλιέργειες, όπως ο αραβόσιτος που καλλιεργείται για ζωοτροφές. Έχει δημιουργηθεί ένα ευρύ μέτωπο αντίστασης σε σύνδεση με τα δίκτυα που καταγγέλλουν τους προφανείς κινδύνους αυτών των δεξαμενών, σε μια εποχή υπερθέρμανσης του πλανήτη, εξάντλησης των υπόγειων υδάτων, για την ικανοποίηση ενός τρόπου καλλιέργειας που πρέπει οπωσδήποτε να αμφισβητηθεί. Επιπλέον, αυτές οι μεγάλες δεξαμενές ταυτίζονται με την εξάντληση των ποταμών, του βιοτόπου τους, αλλά και με την ιδιωτικοποίηση του νερού, ενός πόρου για το κοινό καλό, προς όφελος των διαχειριστών αυτών των αποθεμάτων και του 5% των αγροτών του Ντε Σέβρ, με συνέπειες σημαντική σπατάλη πόρων, αφού το ποσοστό εξάτμισης κυμαίνεται από 20% έως 60%, σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες ερευνητές.

30.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στις 25 Μαρτίου, μετά από κάλεσμα του πλατιού δικτύου «Bassines non merci» («Μεγαδεξαμενές, όχι ευχαριστώ!»), του Soulèvements de la Terre («Εξέγερση της Γης») και της Συνομοσπονδίας Αγροτών, για να διαδηλώσουν προς το εργοτάξιο μιας από αυτές τις δεξαμενές, δηλαδή μια τεράστια κοιλότητα καλυμμένη με αδιαπέραστο μουσαμά. Για την προστασία αυτού του αναχώματος, η διαδήλωση απαγορεύτηκε και κινητοποιήθηκαν 3000 χωροφύλακες και αστυνομικοί. Επικαλούμενοι ένα κλίμα εμφυλίου πολέμου και τη «θέληση να σκοτώσουν» τους παρόντες διαδηλωτές, ένας κατακλυσμός από περισσότερες από 5.000 χειροβομβίδες δακρυγόνων, 89 χειροβομβίδες εξουδετέρωσης πλήθους και 81 βολές LBD (Defence Ball Launchers/εκτοξευτές σφαιρών καουτσούκ) έπεσαν πάνω στη διαδήλωση. Περισσότεροι από 200 διαδηλωτές τραυματίστηκαν, μεταξύ άλλων από εκρηκτικές χειροβομβίδες GM2L που απελευθερώνουν δακρυγόνα και εκτοξεύουν θραύσματα που μπορούν να τραυματίσουν σοβαρά ανθρώπους. Όλα αυτά τα όπλα ταξινομούνται ως πολεμικά πυρομαχικά από τον Κώδικα Εσωτερικής Ασφάλειας.

Αυτό δεν εμπόδισε τον Ζεράρ Νταρμανέν, που ερωτήθηκε από τον Τύπο, να πει ψέματα, ισχυριζόμενος αρχικά ότι «δεν χρησιμοποιήθηκε κανένα πολεμικό όπλο», ενώ αργότερα αναγκάστηκε να διαψεύσει ο ίδιος τον ισχυρισμό αυτό, μετά από εκτιμήσεις της αστυνομίας. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, δύο άνδρες εξακολουθούν να βρίσκονται σε κώμα, μια νεαρή γυναίκα έχει υποστεί κάταγμα στο πρόσωπο, ένας άλλος έχει χάσει ένα μάτι. Εδώ και αρκετά χρόνια, η Λίγκα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Διεθνής Αμνηστία, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών κατά των Βασανιστηρίων και το Συμβούλιο της Ευρώπης δημοσιεύουν τη μία γνωμοδότηση μετά την άλλη εκφράζοντας την ανησυχία τους ή καταγγέλλοντας τις μεθόδους επέμβασης που χρησιμοποιούνται στη Γαλλία κατά τη διάρκεια κοινωνικών διαδηλώσεων, αλλά μάταια.

Ο Μακρόν και ο Νταρμανέν, ακολουθώντας τους προκατόχους τους, ισχυρίζονται ότι η αστυνομική βία δεν υπάρχει στη Γαλλία, επικαλούμενοι ψευδώς τον Μαξ Βέμπερ για να κρυφτούν πίσω από τη «νόμιμη βία του κράτους». Το βέβαιο σε αυτό το δραματικό επεισόδιο είναι ότι η αστυνομία δεν προστάτευε το εργοτάξιο μιας δεξαμενής. Ήταν μάλλον το τέλμα του Μακρόν και της κυβέρνησής του και ο φόβος μιας κοινωνικής και πολιτικής κρίσης που επιβεβαιώνει τις πολλαπλές διαστάσεις της και αναδεικνύει ότι, στο ζήτημα των μεγαδεξαμενών αλλά και των συντάξεων, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ταξικές επιλογές και κυρίως με την απουσία οποιασδήποτε λαϊκής κυριαρχίας, οποιουδήποτε δημοκρατικού ελέγχου για την αμφισβήτηση και την εναντίωση στις ταξικές επιλογές που γίνονται στο όνομα των καπιταλιστικών κανόνων και συμφερόντων.

Σιωπηρά, μια μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού, οι λαϊκές τάξεις, αρνούνται αυτόν τον μηχανισμό και αυτές τις επιλογές. Φοβούνται, βέβαια, ότι αυτή η σιωπηλή άρνηση θα μετατραπεί σε αιτήματα και πολιτική βούληση για θετική διεκδίκηση. Επομένως, ήταν απαραίτητο να ποινικοποιηθούν, να πνιγούν και να χτυπηθούν με χημικά οι 30.000 διαδηλωτές που ήταν παρόντες στο Σεν Σολίν. Ο κυβερνητικός πανικός έφτασε στο σημείο να καθυστερήσει για τρεις ώρες, σύμφωνα με τους διοργανωτές που ήταν παρόντες στο σημείο, την επέμβαση της SAMU (υπηρεσία επείγουσας ιατρικής βοήθειας) για την απομάκρυνση ενός από τους άνδρες που τώρα βρίσκεται σε κώμα. Έκτοτε, οι διαδηλώσεις καταγγελίας αυτής της βίας πολλαπλασιάστηκαν, κατατέθηκαν αρκετές μηνύσεις, αλλά ο υπουργός Εσωτερικών έσπευσε κυρίως να κινήσει διαδικασία για τη διάλυση του δικτύου Εξέγερση της Γης, που οργάνωσε τη διαδήλωση.

Η Καταστολή

Απηχώντας τη βία του Σεν Σολίν, τις τελευταίες ημέρες πολλαπλασιάστηκαν οι απαγορεύσεις των συγκεντρώσεων, οι «προληπτικές» συλλήψεις γύρω από τις διαδηλώσεις, η κράτηση από την αστυνομία, η απαγγελία κατηγοριών σε πολλούς διαδηλωτές, ακόμη και σε συνδικαλιστικά στελέχη, ο έλεγχος της εισόδου στα πανεπιστήμια από την αστυνομία, όπως στο πανεπιστήμιο Τολμπιάκ στο Παρίσι, η παρέμβαση της RAID (ομάδα παρέμβασης που ασχολείται με υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος και τρομοκρατίας) για να τερματιστεί η κατάληψη μιας σχολής στο Μπορντό. Και εδώ, ο προφανής στόχος είναι να μπει ένα τέλος σε όλες τις δράσεις αποκλεισμών και καταλήψεων που πολλαπλασιάζονται για να διατηρηθεί η πίεση στην κυβέρνηση και να συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις, όπως ήταν οι βραδινές διαδηλώσεις τις ημέρες που ακολούθησαν την προσφυγή στο 49.3.

Αυτή η καταστολή συμβαδίζει με βίαιες επιθέσεις κατά της La France Insoumise (Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν), η οποία υποτίθεται ότι καλεί σε εμφύλιο πόλεμο. Ενώ ο Εθνικός Συναγερμός [της Λεπέν] παραμένει εντελώς εντός του θεσμικού πλαισίου, ελπίζοντας να δρέψει τους καρπούς της κοινωνικής οργής το 2027, χωρίς να αμφισβητεί τις καπιταλιστικές πολιτικές, το LFI, ακόμα και τα κόμματα του NUPES στο σύνολό τους, προσφέρουν μια έκφραση, με περισσότερη ή λιγότερη δύναμη, για το κοινωνικό κίνημα και τα αιτήματά του. Και είναι αλήθεια ότι ο φόβος της κυβέρνησης είναι ότι θα δημιουργηθεί, κάτι που δεν συμβαίνει, ένα μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, ένας κόμβος που θα κάνει εφικτή μια εναλλακτική λύση βασισμένη στις λαϊκές ανάγκες. Επίσης, απαιτείται η απαξίωση του NUPES για την εκτόνωση μιας τέτοιας προοπτικής. «Καλύτερα ο Εθνικός Συναγερμός παρά η Λαϊκή Ενότητα» φαίνεται να είναι η γραμμή της κυβέρνησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δέκατη εθνική ημέρα δράσης, που προκηρύχθηκε από τον συνδικαλιστικό συντονισμό στις 28 Μαρτίου, κατέδειξε για άλλη μια φορά τη δύναμη της κινητοποίησης. Με περισσότερα από δύο εκατομμύρια άτομα σε εθνικό επίπεδο, 450.000 στο Παρίσι, ήταν χαμηλότερη από ό,τι στις 23 Μαρτίου, αλλά στα υψηλά νούμερα των διαδηλώσεων από τον Ιανουάριο, ιδιαίτερα και πάλι σε δεκάδες μικρές και μεσαίες πόλεις. Εκτός από τις διαδηλώσεις, υπήρξαν δεκάδες δράσεις για τον αποκλεισμό περιφερειακών δρόμων, όπως στην Καέν, τη Ρεν και το Λε Μαν, αποθηκών πετρελαίου, διοδίων αυτοκινητοδρόμων, αεροδρομίων, όπως το Μπιαρίτζ, και του Μουσείου του Λούβρου στο Παρίσι. Στις διαδηλώσεις συμμετείχαν 450.000 νέοι, αριθμός σχεδόν ίσος με τους 500.000 της 23ης Μαρτίου. Αλλά, παρ’ όλα αυτά, η ημέρα αυτή σηματοδότησε σαφώς μια ανάπαυλα στην απεργιακή δράση, με το τέλος των απεργιών των εργαζομένων στην αποκομιδή των απορριμμάτων στο Παρίσι και τη Μασσαλία και μια σαφή πτώση στη δημόσια διοίκηση και την Εθνική Εκπαίδευση. Αντίστοιχα, στην SNCF, όπου το 45% των οδηγών απεργούσε στις 28 του μηνός, το κίνημα δεν είναι και τόσο ανανεούμενο όσο καθορίζεται από τις ημέρες δράσης που επιλέγονται από τον δια-συνδικαλιστικό συντονισμό.

Τα Όρια

Τα όρια αυτού του κινήματος –παρόλο που γνώρισε τις σημαντικότερες ημέρες διαδηλώσεων των τελευταίων δεκαετιών– εξακολουθούν να είναι παρόντα: καμία γενίκευση των επαναλαμβανόμενων απεργιών πέρα από λίγους κλάδους που δύσκολα μπορούν να παραμείνουν περισσότερο σε επαναλαμβανόμενη απεργία, χαμηλή παρουσία στις γενικές συνελεύσεις στους κλάδους που απεργούν και λίγες διακλαδικές γενικές συνελεύσεις, οι οποίες βρίσκονταν στο επίκεντρο προηγούμενων μεγάλων κινητοποιήσεων, όπως το 1995 και το 2010. Αυτά τα όρια υπάρχουν παρά τη μαχητική δράση δεκάδων χιλιάδων ακτιβιστών, εργαζομένων που βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο του κινήματος για την οργάνωση διαδηλώσεων και αποκλεισμών. Υπάρχει επίσης ο αντιφατικός ρόλος του δια-συνδικαλιστικού συντονισμού. Τέτοια ενότητα όλων των συνδικαλιστικών συνομοσπονδιών είναι μια καινοτομία, είναι ανάλογη με τη βαθιά αποκήρυξη της μεταρρύθμισης Μακρόν και αποτελεί μέχρι σήμερα ένα πραγματικό στήριγμα για την οργάνωση κινητοποιήσεων σε πολλές πόλεις και κλάδους, έστω και αν σήμερα το ζήτημα των συγκρούσεων και της αναγκαίας καταγγελίας της αστυνομικής βίας γίνεται σημείο αντιπαράθεσης σε αρκετές διακλαδικές ή τοπικές δια-συνδικαλιστικές δομές. Προφανώς, δεν είναι ο πανεθνικός δια-συνδικαλιστικός συντονισμός ή η παρουσία σε αυτόν της CFDT ή της UNSA που εμπόδισαν τη δημιουργία τοπικών διατομεακών δομών ή τη συμμετοχή στις γενικές συνελεύσεις των απεργών. Από την άλλη πλευρά, καθορίζοντας η ίδια το ρυθμό, η δια-συνδικαλιστική βασίστηκε στις δυνατότητες των κλάδων που είναι λιγότερο ικανοί να συμμετάσχουν σε επαναλαμβανόμενες απεργίες, εις βάρος ενός χρονοδιαγράμματος αντιπαράθεσης με βάση τους κλάδους που κινητοποιούνται περισσότερο σε επαναλαμβανόμενες απεργίες, προκειμένου να προωθηθεί η επέκτασή τους. Αυτό έγινε, αν όχι με γραπτή συμφωνία, τουλάχιστον στην πράξη γύρω στις 7 Μαρτίου, με περιορισμένη επιτυχία. Αυτό δεν ισχύει από τότε.

Αυτή τη στιγμή, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα σε προθεσμίες εξωτερικές προς το ίδιο το κίνημα. Αυτό συμβαίνει με τη συνάντηση μεταξύ του διασυνδικαλιστικού συντονισμού και της πρωθυπουργού στις 5 Απριλίου. Πρόκειται για έναν μικρό ελιγμό της Ελιζαμπέτ Μπορν για να προσπαθήσει να ξεφύγει από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται. Επιφορτισμένη από τον Μακρόν «να διευρύνει την πλειοψηφία του», γνωρίζει ότι ο μόνος εταίρος που θεωρητικά είναι πιθανός, οι Ρεπουμπλικάνοι, θα εκφράσουν μια σαφή απόρριψη σε αυτό που δεν αποτελεί καν προσφορά για ένα κοινό κυβερνητικό συμβόλαιο. Ως εκ τούτου, στο πεδίο των «κοινωνικών εταίρων», επιδιώκει να εμφανιστεί ανοιχτή στη συζήτηση νέων ζητημάτων. Αυτό όμως σημαίνει ότι θεωρεί ότι το ζήτημα των συντάξεων έχει κριθεί και ότι οι συνδικαλιστικές ηγεσίες αποδέχονται μια μετωπική ήττα. Αυτό δεν ισχύει σήμερα, ούτε καν για το CFDT. Επομένως, εκτός καλών ή κακών εκπλήξεων, η συνάντηση θα είναι προσχηματική.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σε μια αποκαλυπτική διαδικασία, η κυβέρνηση θα συζητήσει τον νόμο για τον στρατιωτικό προγραμματισμό 2024/2030, ο οποίος προβλέπει την αύξηση του στρατιωτικού προϋπολογισμού στα 413 δισ. ευρώ, ενώ ο προηγούμενος ήταν 293 δισ. ευρώ. Μια αύξηση άνω των 100 δισ. ευρώ, 100 δισ. ευρώ που δεν θα πάνε ούτε στους κοινωνικούς προϋπολογισμούς ούτε στη χρηματοδότηση των συντάξεων.

Leon Crémieux

2 Απριλίου 2023

Μετάφραση: elaliberta.gr από: Léon Crémieux, “An isolated government, but a movement in suspense”, International Viewpoint, 3 Απριλίου 2023, https://internationalviewpoint.org/spip.php?article8045. Αναδημοσίευση: Europe Solidaire Sans Frontières, https://www.europe-solidaire.org/spip.php?article66226.

Ο Leon Crémieux είναι αγωνιστής της συνδικαλιστικής ομοσπονδίας Solidaires και του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος (NPA, Γαλλία). Είναι μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Τέταρτης Διεθνούς.

Το ίδιο και σε: