της Ν.(*)
Ιρανική φεμινιστική επανάσταση και αντιιμπεριαλισμός
Η ημέρα που σας παρουσιάζουμε αυτή την εκδήλωση σηματοδοτεί την 57η ημέρα της συνεχιζόμενης αντίστασης και των διαδηλώσεων στο Ιράν. Ο αριθμός των ατόμων που δολοφονήθηκαν – για τα οποία γνωρίζουμε – έχει ξεπεράσει τα 300. Σε αυτά τα 300 άτομα συμπεριλαμβάνονται και παιδιά ηλικίας 7 ετών και μικρότερα. Δεν υπάρχει τρόπος να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο αριθμός των συλληφθέντων και φυλακισμένων. Οι ειδήσεις που μεταδόθηκαν από το Ιράν τις τελευταίες εβδομάδες ήταν ασαφείς, χειραγωγημένες και λιγοστές για τους πολλούς. Περιορισμένες στην κάλυψη και χωρίς ανάλυση και πλαίσιο.
Καθοριστική αφορμή για τις διαδηλώσεις στάθηκε η δολοφονία της Jina Amini (ευρύτερα γνωστή ως Mahsa) κατά τη διάρκεια της κράτησης της από την αστυνομία. Ήταν μια νεαρή γυναίκα που κατά τη διάρκεια επίσκεψής της στην Τεχεράνη από το Σαγκέζ, μια από τις πόλεις της επαρχίας του Κουρδιστάν στο Δυτικό Ιράν, συνελήφθη από την αστυνομία Ηθών επειδή δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν, πατούσαν σε ήδη πυρακτωμένο έδαφος. Tα τελευταία χρόνια οι γυναίκες στο Ιράν είχαν προχωρήσει σε δημόσιες πράξεις ανυπακοής και αντίστασης κατά του υποχρεωτικού χιτζάμπ. Για παράδειγμα, ήταν το 2017 όταν μια νεαρή γυναίκα με το όνομα Βίντα Μοχέντ, σε μια συμβολική πράξη αποκάλυψης, ανέβηκε και στάθηκε σε ένα ψηλό σημείο με το χιτζάμπ της πάνω σε ένα ραβδί. Αυτή η πράξη ξεκίνησε ένα κίνημα που ονομάστηκε «τα κορίτσια του δρόμου της επανάστασης». Στην πραγματικότητα είναι αρκετά δύσκολο να εντοπίσει κανείς στιγμές και να δημιουργήσει ένα συνοπτικό χρονοδιάγραμμα για τέτοιες πράξεις αντίστασης και τις βάρβαρες και βίαιες αντιδράσεις που έχουν αντιμετωπίσει.
Αλλά είναι αλήθεια ότι με τη Δολοφονία της Ζήνα το ραβδί από το οποίο κρεμόταν το χιτζάμπ πυρπολήθηκε.
Η κηδεία της Ζίνα, και πολλές άλλες κηδείες που ακολούθησαν, έγιναν στιγμές βαθιάς συλλογικής θλίψης και οργής που συνεχίζει να συγκλονίζει και να κινητοποιεί τους ανθρώπους με πρωτοφανή τρόπο. Ενώ τα γεγονότα και η πορεία των γεγονότων είναι όλα συναρπαστικά και σημαντικά, ο σκοπός αυτής της παρουσίασης και της συζήτησης είναι να δοθεί ένα πολύ σύντομο πλαίσιο γι’ αυτόν τον αγώνα. Έτσι προσφέρεται μια πληρέστερη εικόνα και επίσης μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε και να τιμήσουμε όλους εκείνους και όλες εκέινες που μέχρι αυτή τη στιγμή επέλεξαν την ελευθερία και την χειραφέτηση έναντι της ζωής και της επιβίωσής – την υπέρτατη θυσία.
Η συζήτηση για τον αντιιμπεριαλισμό και η σύνδεσή του με τον φεμινισμό είναι οδυνηρή και επίκαιρη στη συζήτησή μας όταν πρόκειται για το Ιράν, και πιο συγκεκριμένα για την τωρινή επανάσταση, στην οποία πρωτοστάτησαν οι γυναίκες του Ιράν.
Πρώτα απ’ όλα, προκειμένου να ορίσουμε ένα σημείο εκκίνησης σχετικά με αυτό το ζήτημα -αν και μπορεί να φαίνεται απλοϊκό και προφανές- σε μια κριτική προσέγγιση και ανάλυση του αντιιμπεριαλισμού σε συνάρτηση με το πλαίσιο, σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει υποστήριξη της ιμπεριαλιστικής εξουσίας ούτε μια φαντασιακή ή προτεινόμενη λύση με ξένη επέμβαση για αυτή τη στιγμή ή για οποιαδήποτε άλλη. Αυτό περιλαμβάνει επίσης τη μοναρχική διακυβέρνηση.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι επί του παρόντος αυτό που λείπει σε μεγάλο βαθμό από τις συζητήσεις γύρω από τον αντιιμπεριαλισμό στην Ευρώπη είναι η έλλειψη κριτικής και άμεσης αντιμετώπισης των φυλετικών και αποαποικιακών θεωριών και προσεγγίσεων. Φαίνεται ότι οι λευκοί Ευρωπαίοι/ες, όσο αριστεροί και ριζοσπάστες και αν είναι, ενώ είναι έτοιμοι να συγκρουστούν με την ιμπεριαλιστική εξουσία, δεν είναι ακόμα έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τη δική τους ιστορία και την υφιστάμενη κοινωνικοπολιτική εξουσία και τα προνόμιά τους. Επισημαίνω εν συντομία αυτό το γεγονός επειδή η φεμινιστική επανάσταση που παρακολουθούμε τώρα είναι μια διατομεακή επανάσταση.
Στην πραγματικότητα, ο αντιιμπεριαλισμός ιστορικά και παγκοσμίως έχει διαδραματίσει σημαντικό και κρίσιμο ρόλο στην πολιτική του παγκόσμιου Νότου και των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων στην αντίσταση κατά της λευκής εξουσίας και του πολέμου και κυρίως στην κριτική του λευκού φεμινισμού. Παραδείγματα μπορούν να ληφθούν από τα φεμινιστικά κινήματα που καθοδηγήθηκαν από έγχρωμες γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Αφγανιστάν, στην Ινδία και σε πολλά άλλα μέρη, γεγονός που αποτελεί επίσης σημαντικό σημείο προβληματισμού για τον σημερινό φεμινισμό στο Ιράν και αλλού.
Αυτό που είναι σημαντικό να κατανοήσουμε είναι ποια είναι η αντι-ιμπεριαλιστική αφήγηση και ατζέντα που προπαγανδίζεται και εφαρμόζεται στο Ιράν από την εποχή της διακυβέρνησης αυτού του καθεστώτος και οι τρόποι με τους οποίους εκδηλώνεται στην καθημερινή πραγματικότητα. Ο τόπος αυτής της πολιτικής ιδεολογίας σίγουρα αντανακλάται στη γεωπολιτική και την οικονομία της χώρας και στις αλληλεπιδράσεις της στην περιοχή. Ωστόσο, ένας από τους πιο σημαντικούς τομείς της ήταν ίσως οι γυναίκες και τα σώματά τους. Για ορισμένες από εμάς από πολύ μικρή ηλικία, από 7 ετών στις αυλές και τις τάξεις των σχολείων μας, μας είπαν ότι το χιτζάμπ που είναι υποχρεωτικό είναι σύμβολο και ένδειξη αντίστασης στην ιμπεριαλιστική εξουσία, δηλαδή στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το να είσαι καλυμμένη γυναίκα, πέρα από τη βάση που είχε στις πατριαρχικές θρησκευτικές και ισλαμικές αξίες, σήμαινε ότι τα σώματα των γυναικών γίνονταν χώροι αντιπαράθεσης με δυνάμεις αλλού που αποτελούσαν «μια συνεχή απειλή». Σώματα που πρέπει να ενσαρκώνουν μια θεοκρατική και ολοκληρωτική κρατική ατζέντα. Όποια και ό,τι ήταν διαφορετικό από αυτό δεν ήταν μόνο ανήθικο –βάσει της θρησκείας- αλλά και απειλή για την κοινωνία και το κράτος και άξιζε τιμωρία, βία και θάνατο.
Το γυναικείο σώμα – η αυτονομία και η έλλειψή της, ο έλεγχός του, η χειραγώγησή του ως κοινωνική μορφή ύπαρξης ήταν πάντα και συνεχίζει να είναι αντανάκλαση του φασισμού. Αυτή είναι μια διαπίστωση που ισχύει σε κάθε τόπο και πλαίσιο. Αυτό ήταν σαφέστατα πιο αληθινό για τις γυναίκες που δεν ανήκουν στο status quo – εκείνες που βρίσκονται στο περιθώριο και εκείνες που είναι αλλότριες με βάση την κοινωνική γεωγραφία, τους παράγοντες και τις κατηγορίες.
Η διαφοροποιημένη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι πολιτικές ιδεολογίες εκδηλώνονται στις κοινωνίες είναι απαραίτητη, αν μας ενδιαφέρει κάποτε η καταπολέμηση της καταπίεσης, της κυριαρχίας και του φασισμού. Ανησυχίες που είναι και ήταν στην πραγματικότητα αναπόσπαστο και θεμελιώδες στοιχείο των αντιιμπεριαλιστικών και απελευθερωτικών κινημάτων.
Η αποπλαισιωμένη συμμαχία για χάρη της ταυτότητας με μια συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία είναι στην πραγματικότητα συμμαχία με τη δικτατορική εξουσία και την εξουσία που επιδιώκει την καταπίεση των άλλων. Πρόκειται για μια γυναικεία και φεμινιστική επανάσταση – τα αιτήματά της και οι διεκδικήσεις της είναι ξεκάθαρες. Το να λέμε ότι αυτή η επανάσταση αφορά το χιτζάμπ είναι μια απλή, στενή και επικίνδυνη αντίληψη. Η κοινωνική κατάρρευση που παρακολουθούμε τώρα το δείχνει αυτό, επειδή δηλώνει ότι δεν αποδεχόμαστε πλέον την καταπιεστική πατριαρχική θρησκευτική κυριαρχία. Πρόκειται για την αυτονομία και για την αντίσταση στον αυταρχισμό και τη δικτατορία. Απαιτεί την κατάρρευση των δομών που συνεχίζουν να καταπιέζουν συστηματικά, να εγκαταλείπουν και να δολοφονούν ανθρώπους. Το να μην μπορούμε να κατανοήσουμε τις πολιτικές υποκειμενικότητες των γυναικών που προβάλλουν τα δικά τους αιτήματα, επαναφέρει την πατριαρχική, αποικιοκρατική/οριενταλιστική προοπτική ότι οι γυναίκες του παγκόσμιου Νότου δεν ξέρουν τίποτα καλύτερο από το να ακολουθούν τα αιτήματα των λευκών ή φιλελεύθερων φεμινιστριών.
Ανασυγκροτεί μια ιστορική κυριαρχία και εξουσία που έχει διαρκέσει πολύ καιρό μέσω της αποικιοκρατίας και του σύγχρονου αποικιακού πολέμου. Αυτή η στιγμή σημαδεύει μια ριζοσπαστική και σύγχρονη φεμινιστική επανάσταση, επειδή στην πραγματικότητα είναι διατομεακή στον τρόπο με τον οποίο έχει κινητοποιήσει την κοινωνία πέρα από το φύλο, την εθνότητα και την τάξη. Ενώνει τους ανθρώπους σε όλες τις εθνοτικές ομάδες – από Κούρδους μέχρι Μπαλούχους, φοιτητές/τριες και εργάτες/τριες. Η αλληλεγγύη πέρα από τα σύνορα και οι διαχωρισμοί που έχει εφαρμόσει αυτό το καθεστώς σπάνε επιτέλους, γι’ αυτό και δεν την αποκαλούμε πλέον εξέγερση αλλά επανάσταση. Και είναι πραγματικά εμπνευσμένη.
Για πολλούς και πολλές από εμάς που ζούμε τώρα στο εξωτερικό οι μέρες περνούν με δυσκολία. Είμαστε το ίδιο γεμάτοι και γεμάτες οργή, θλίψη και ελπίδα. Θέλουμε να τιμήσουμε και να εκδικηθούμε για αυτούς/ες που σκοτώθηκαν, να αγωνιστούμε για αυτούς/ες που φυλακίστηκαν και να σταθούμε στο πλευρό των αδελφών μας που συνεχίζουν να ζουν θαρραλέα στην αντίσταση.
JIN, JIYAN, AZAD
[Γυναίκα – Ζωή – Ελευθερία]
(*) Εισήγηση ιρανής ακτιβίστριας (που βρίσκεται αυτή τη στιγμή εξόριστη στην Ελλάδα και για λόγους προστασίας δεν κατονομάζεται) στην εκδήλωση “Η εξέγερση στο Ιράν & ο αγώνας ενάντια σε όλους τους ιμπεριαλισμούς: Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία!”, από omniatv, Αυτολεξεί, elaliberta.gr & Περιοδικό «4» Αθήνα 12/11/2022. Μπορείτε να την δείτε στο: https://youtu.be/qV_yu0V-hh8
Η εισήγηση στα αγγλικά:
Iran’s Feminist Revolution and Anti-Imperialism
by Iranian feminist-activist now living in Greece
The day we present to you this talk marks the 57th day of ongoing resistance and protests in Iran. The number of those murdered–those we know of–have reached over 300. This 300 includes children of 7 years and younger. There is no way of accurately stating the number of those arrested and jailed. For many, the news broadcasted from Iran in the past few weeks has been obscure, manipulated, and sparse. Limited in the coverage and lacking in analysis and context.
The moment of the protests was catalyzed by murder of JinaAmini (more widely known as Mahsa) in police custody. She was a young woman who during her visit to Tehran from Saghez, one of the cities in the province of Kurdistan in Western Iran, was arrested by the Morality police for not wearing her hijab properly.
The events that ensued were already on molten hot ground: in recent years women in Iran had taken public acts of disobedience and resistance against mandatory Hijab. For example, it was 2017 that a young woman named Vida Mohed in an symbolic act of unveiling, climbed and stood on a high point with her hijab on the stick. This act started a movement called “the girls of revolution street”. It’s actually quite difficult to pinpoint moments and create a concise timeline for such acts of resistance and the brutal and violent responses they have been faced with. But it is true that it was with Murder of Jina that the stick that the hijab hung from was enflamed.
Jina’s funeral, and many other funerals that followed suit, became a moment of deep collective grief and rage that continues to ripple and mobilize people in an unprecedented way. While the facts and the courses of events are all fascinating and significant the purpose of this presentation and conversation is giving this struggle a very brief context. This offers a fuller image and also allows us to acknowledge and honor all those who until this moment have chosen freedom and liberation over their life and their livelihood–the ultimate sacrifice.
The discussion of anti imperialism and its conjecture with feminism is a poignant and timely one in our discussion when it comes to Iran, and more specifically about the current revolution that was pioneered by women of Iran. First off, in order to establish a starting ground regarding this issue–though simplistic and obvious it may seem– in a critical engagement and contextual analysis of anti-imperialism, by no means is there a support for imperial power nor an imagined or proposed solution in foreign intervention for this moment or any other. This also includes monarchical rule.
It should be pointed out that currently what is greatly missing in discussions surrounding anti-imperialism in Europe is lack of critical and urgent engagement with race and decolonial theories and perspectives. It seems that white Europeans, leftist and radical as many may be, while ready to confront imperial power, are still not ready to confront their own histories and current sociopolitical power and privileges. I briefly bring this to attention because the feminist revolution we are witnessing now is an intersectional one.
In fact, anti-imperialism historically and globally has played a significant and crucial role in politics of the global south and marginalized communities in opposing white power and warfare and more importantly the criticism of white feminism. Examples can be taken from feminist movements led by women of color in United States, Afghanistan, India and many other places which is also a significant point of concern for current feminism in Iran and elsewhere.
What is important to understand is that the anti-imperialist narrative and agenda propagated and implemented in Iran since the ruling of this regime and the ways it has manifested in everyday reality. The site of this political ideology has certainly been reflected in the geopolitics and the economy of the country and its interactions within the region. However, one the most significant sites of it perhaps has been women and their bodies. For some of us from a very young age, as young as 7 in our school yards and classrooms, we were told that the hijab that is mandatory is a symbol and show of resistance to imperialist power, namely the United states. Being a covered woman, aside from its basis in the patriarchal religious and Islamic values, meant that women’s bodies are made to be sites of opposition to powers elsewhere that were “a continuous threat”. Bodies that must embody a theocratic and totalitarian state agenda. Whoever and whatever that was other than this was not only immoral–on basis of religion– but also a threat to society and the state and deserving of punishment, violence, and death.
Women’s bodies–their autonomy and lack of it, the control of it, the manipulation of it as a social form of existence has always been, and continues to be a reflection of fascism. This is a statement true in any place or context. This has explicitly been more true for women who are not the status quo—those in the margins and those who are othered based on social geographies, factors, and categories.
A nuanced understanding of how political ideologies manifest in societies is necessary if we are ever concerned with fighting against oppression, supremacy, and fascism. Concerns that are and were in fact integral and fundamental to anti-imperialist and liberation movements. The de-contextualized alliance for the sake of identifying with a particular political ideology is in fact allying oneself with dictatorial rule and power that strives on oppression of others.
This is a women’s and feminist revolution–its grievances and its demands are clear. To say that this revolution is about hijab is a simple, narrow, and a dangerous understanding of it. The societal collapse that we witness now shows this because it is saying that we are no longer accepting the oppressive patriarchal religious rule. It is about autonomy and about standing up to authoritarianism and dictatorship. It is demanding the collapse of structures that continue to systematically oppress, abandon, and murder people. To not be able to understand women’s’ political subjectivities making their own demands, reconstitutes the patriarchal, colonialist/orientalist perspective that women of the global south don’t know any better than following the demands of white or liberal feminists. It reconstitutes a historic supremacy and authority that has been long standing through colonialism and modern colonial warfare. This moment marks a radical and current day feminist revolution because it is in actuality intersectional in the way it has mobilized society across gender, ethnic, and class. It is uniting people across ethnic groups–form Kurds, to Baluchs, to students, and workers. Solidarity across borders and segregations implemented by this regime are finally breaking which is why we are no longer calling it an uprising but a revolution. And it is truly inspiring.
For many of us now living abroad the days pass with difficulty. We are equally filled with rage, grief, and hope. We wish to honor and avenge those who were killed, fight for those jailed, and stand with our sisters who continue to live courageously in resistance.
JIN, JIYAN, AZAD
Athens, 12/11/2022, Event by omniatv, Αυτολεξεί, elaliberta.gr & magazine «4» at: https://youtu.be/qV_yu0V-hh8
Βλ. και περιοδικό “4” τεύχος 9.
ΤΠΤ - "4" 
[…] Ιράν: Φεμινιστική επανάσταση και αντιιμπεριαλισμός | της Ν. [εισήγηση ιρανής ακτιβίστριας που βρίσκεται εξόριστη στην Ελλάδα στην εκδήλωση “Η εξέγερση στο Ιράν και ο αγώνας ενάντια σε όλους τους ιμπεριαλισμούς: ‘Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία’”, Αθήνα 12/11/2022, από Αυτολεξεί, elaliberta.gr, ΟΜΝΙΑ TV & περιοδικό “4”] | σελ.12 […]