του Ilya Boudraitskis
Ρωσία / Ουκρανία:
«Είμαστε σε μια κατάσταση χειρότερη από τον ψυχρό πόλεμο»
Συνέντευξη του Ilya Boudraitskis στον Ervin Hladnik Milharčič
Ο Ιλύα Μπουντράιτκσις, ιστορικός, συγγραφέας που ζει στη Μόσχα, είναι ένας από τους πιο φερέγγυους και πιο θαρραλέους αριστερούς επικριτές του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν. Είναι επίσης ένας πρωτότυπος συγγραφέας, που δεν ακολουθεί τις θεωρίες του συρμού.
Το Γενάρη φέτος οι εκδόσεις Verso δημοσίευσαν το βιβλίο του «Αντιφρονούντες αντιφρονούντων – Ιδεολογία, πολιτική και αριστερά στη μετασοβιετική Ρωσία» [Ilya Budraitskis, Dissidents among Dissidents – Ideology, Politics and the Left in Post-Soviet Russia , Verso Books 2022], που ασχολείται με την εξέλιξη των πιο απειλούμενων πολιτικών ρευμάτων στη Ρωσία. Εκεί αναλύει τη ρωσική αριστερά μετά την πρώτη της Σοβιετικής Ένωσης, όταν ήταν ενεργές στη Ρωσία ομάδες που πάνε από τους αναρχοσοσιαλιστές ώς τους τροτσκιστές, ρεύματα κριτικά τόσο του φιλελευθερισμού του Γιέλτσιν όσο και πολιτικά ρεύματα που ήταν νοσταλγικά της ΕΣΣΔ και αργότερα επικριτικά του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο βούλγαρος πολιτικός συγγραφέας, Ivan Kristeva, ένας από τους πιο οξυδερκείς αναλυτές της Ανατολικής Ευρώπης, τον έχει χαρακτηρίσει ως «οξυδερκή, αιχμηρό, αντικονφορμιστή και κριτικό» αναλυτή που καταγγέλλει όλα τα φιλελεύθερα και τα αντιφιλελεύθερα κλισέ για τον Πούτιν και το καθεστώς του. Ο Μπουντράιτσκις ζει στη Μόσχα και διδάσκει πολιτικές επιστήμες και ιστορία της τέχνης σε δύο πανεπιστήμια. Το 2014, κατελήφθη η Κριμαία, δημοσίευσε με τον Arseniy Jilayev το βιβλίο «Παιδαγωγικό ποίημα. Αρχεία του μελλοντικού Μουσείου Ιστορίας» [Жиляев А., Будрайтскис И., Педагогическая поэма. Архив будущего музея истории, V-A-C PRESS 2014, ISBN978-5-9904389-5-8], βασισμένο σε μια έκθεση που συνένωνε καλές τέχνες, ιστορία και λογοτεχνία σε μια ερμηνεία του σημερινού κόσμου που οργάνωσαν στη Μόσχα το 2012-2013.
Την ώρα που οι πρώτες αποστολές στρατιωτικού υλικού από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση έφταναν στο Κίεβο, μας έδωσε μερικές σκέψεις του για τις πολιτικές εντάσεις που μοιάζουν να προαναγγέλλουν στρατιωτική σύρραξη μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ervin Hladnik Milharčič
Dnevnik, Σλοβενία, 29/1/2022
Ervin Hladnik Milharčič : Εσείς στη Μόσχα κι εγώ στη Λιουμπλιάνα, μήπως μας χωρίζει στο μέλλον πολεμικό μέτωπο ; Μιλάμε για πόλεμο. Στην Ευρώπη, η πολιτική μοιάζει να πιέζει τους Ρώσους να κάνουν κάτι και όλα τα μιντιακά μέσα έχουν κινητοποιηθεί για αυτό. Από την πλευρά σας τί συμβαίνει ;
Ilya Boudraitskis : Τί εννοείτε; Πώς το βλέπουν οι κανονικοί άνθρωποι ή ποιά φαντασμαγορία δημιουργεί το καθεστώς;
Ervin Hladnik Milharčič : Για να αρχίσουμε: Πώς παρουσιάζουν τα ρώσικα μίντια τις εντάσεις στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα;
Ilya Boudraitskis : Τα επίσημα ρώσικα μίντια, ιδιαίτερα όλα τα τηλεοπτικά κανάλια, είναι ελεγχόμενα από το Κρεμλίνο. Άλλα δεν υπάρχουν, ή περίπου. Σε σχέση με την Ουκρανία, τα κρατικά μίντια χρησιμοποιούν πολεμική γλώσσα από το 2014. Δεν υπήρξε αλλαγή στον τρόπο παρουσίασης κατά τους τελευταίους μήνες. Είναι πάντα η ίδια γλώσσα.
Ervin Hladnik Milharčič : Τί εννοείτε με πολεμική γλώσσα;
Ilya Boudraitskis : Ατέλειωτες συζητήσεις για το βαθύ ρήγμα ανάμεσα στη χώρα μας και τη Δύση, με την οποία βρισκόμαστε σε ιστορική διένεξη. Η χρήση της στρατιωτικής ρητορικής είναι πολύ επιθετική. Ακούμε να μιλάνε για τις βόμβες μας, τα τανκς, τα αεροπλάνα και τα άλλα όπλα. Ακούμε να λένε ότι μπορούμε να συντρίψουμε τις ΗΠΑ σε δύο ή τρία λεπτά ή ότι μπορούμε εύκολα να νικήσουμε και πάλι σε έναν παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό έχει γίνει η τρέχουσα γλώσσα των επίσημων μίντια.
Ervin Hladnik Milharčič :Ποιά επίπτωση έχει αυτό στην κοινή γνώμη ;
Ilya Boudraitskis : Εξαιρετική. Υπάρχει ξέρετε εδώ η παράδοση, όταν βάζεις τα παιδιά να κοιμηθούν, να τους λες την ιστορία του λύκου. Την ξέρετε την ιστορία, όχι; Ένα αγόρι γυρνούσε στο χωριό φωνάζοντας «λύκος, λύκος, λύκος», για να τον προσέξουν. Όταν τελικά ήρθε λύκος στο χωριά, κανείς πλέον δεν του έδωσε σημασία. Τουλάχιστον από το 2014, τα επίσημα μίντια μιλά διαρκώς, και με εντυπωσιακούς τόνους, για μια αναπόφευκτη σύγκρουση με την Ουκρανία, η οποία ποτέ δεν έγινε. Τώρα, θέλουν να κρούσουν τον κίνδυνο. Τις τελευταίες εβδομάδες, τα επίσημα μίντια προσπάθησαν να μας πείσουν ότι η κατάσταση έχει γίνει εξαιρετικά σοβαρή. Ότι η στρατιωτική αυτή σύγκρουση είναι πραγματική. Όμως, το κοινό δεν βλέπει τις αναγγελίες αυτές ως κάτι το διαφορετικό. Η συνήθης αντίδραση σε αυτά τα μηνύματα είναι να ειπωθεί: «Το ξέρουμε πως είμαστε σε σύγκρουση με την Ουκρανία, το ξέρουμε πως είμαστε σε διένεξη με τις ΗΠΑ, συνεχώς μας το λέτε, άρα είναι απλώς η κανονικότητα».
Ervin Hladnik Milharčič : Δεν υπάρχει ιδιαίτερο συναίσθημα τώρα;
Ilya Boudraitskis : Είναι κάπως πιο μπλεγμένο. Από τη μια, οι άνθρωποι βλέπουν τη συνέχιση της συνήθους στρατηγικής, που είναι να στοχοποιούνται οι παραξενιές των ελίτ στην εξουσία. Η συγκρουσιακή γλώσσα έχει γίνει τόσο ρουτίνα που δεν τους συγκινεί πλέον. Αλλά ταυτόχρονα, υπάρχει και ο όλο και αυξανόμενος φόβος μήπως υπάρξει μια πραγματική κλιμάκωση. Ο φόβος του πολέμου βρίσκει σιγά-σιγά το δρόμο του.
Ervin Hladnik Milharčič : Μήπως η δυσφορία αυτή είναι αισθητή και στα επίσημα μίντια;
Ilya Boudraitskis : Όχι. Σύμφωνα με τα μίντια έχουμε ήδη νικήσει. Οι άνθρωποι είναι όλο και πιο ανήσυχοι. Και δεν είναι μόνο δική μου αίσθηση. Ο φόβος του πολέμου ήταν πάντα ο δεύτερος μεγαλύτερος φόβος μετά από την ανησυχία για την προσωπική υγεία και ό,τι συνοδεύει τη λειτουργία των δημοσίων οργανισμών σε σχέση με την περίθαλψη των ατόμων. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες πρόσφατες δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι το τουλάχιστον 60% του πληθυσμού φοβάται το ενδεχόμενο ένοπλης σύγκρουσης και ότι ο φόβος αυτός είναι πιο έντονος και από τις ανησυχίες που συνδέονται με την πανδημία. Τα δύο αυτά στοιχεία είναι ταυτόχρονα παρόντα στη συλλογική συνείδηση. Οι άνθρωποι έχουν τόσο πολύ συνηθίσει τα μιλιταριστικά λόγια που δεν τα παίρνουν και πολύ στα σοβαρά. Όμως από την άλλη υπάρχει και αυξανόμενη ανησυχία. Από την μεριά μου, νομίζω πως ο φόβος πηγάζει από τα γεγονότα που είδαμε όλοι πέρυσι. Είναι ένας φόβος απέναντι στην αυξανόμενη κρατική καταστολή, στην οξυμένη βία που τη συνοδεύει και στο κλίμα άγχους που δημιουργεί. Θα έλεγα ότι το ζήτημα αυτό βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής σκέψης των μαζών για την κατάστασή μας. Αλλά πρέπει να έχουμε υπόψη και ότι στην κοινωνία μας δεν υπάρχουν σοβαρές πολιτικές αντιδράσεις, διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες. Δεν υπάρχουν πλέον μαζικές διαδηλώσεις δυσαρέσκειας, καταλήψεις δρόμων ή πλατιών. Τίποτε πλέον.
Ervin Hladnik Milharčič : Πώς το κατάφερε ο Πούτιν αυτό;
Ilya Boudraitskis : Χάρη σε έναν ολόκληρο χρόνο με γερά χτυπήματα στους αντιπολιτευτικούς πυρήνες. Το πολιτικό καθεστώς είναι όλο και πιο κατασταλτικό. Μετά τη σύλληψη του Αλεξέϊ Ναβάλνυ, αρχηγού του αντιπολιτευόμενου κόμματος Μελλοντική Ρωσία, και τη διάλυση των διαδηλώσεων που ακολούθησαν, η κοινή γνώμη φιμώθηκε πλήρως. Το σύνολο της αντιπολίτευσης βρίσκεται τώρα σε μια πολύ καταθλιπτική κατάσταση. Πέρυσι, είμασταν ο στόχος μιας ολικής καταστολής. Όλες οι δομές του Αλεξέι Ναβάλνυ κηρύχτηκαν εξτρεμιστικές οργανώσεις και οι συνεργάτες του επίσης θεωρούνται ως εξτρεμιστές. Ο οποιοσδήποτε είχε εκφράσει υποστήριξη στον Ναβάλνυ μπορούσε να συλληφθεί. Η πιο παλιά οργάνωση υπεράσπισης πολιτικών δικαιωμάτων, η Memorial, που είχε αναγνωριστεί το 1989, διαλύθηκε με διάταγμα του Ανώτατου Δικαστηρίου ως αντίθετη προς τη νομοθεσία για ξένους πράκτορες. Συμβολικά, αυτό είναι καταστροφικό: Η πιο παλιά οργάνωση υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κηρύσσεται ξαφνικά παράνομη. Επίσης έβαλαν στο στόχαστρο όλα τα ανεξάρτητα μίντια, με εξαιρετική επιθετικότητα. Η νομοθεσία για τους ξένους πράκτορες μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλο τον κόσμο. Η κατηγορία είναι προειδοποίηση. Σημαίνει πως ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταργηθούν, όπως έγινε και με την Memorial. Ένα μεγάλο τμήμα της καταστολής συνδέεται με αυτά που συμβαίνουν τώρα στα σύνορα με την Ουκρανία. Θα ήθελαν να εξασφαλιστούν ότι δεν θα έχουν δυσάρεστες εκπλήξεις, αντιθέσεις, αντιδράσεις ή αντιστάσεις στο εσωτερικό μέτωπο.
Ervin Hladnik Milharčič : Οι άνθρωποι δεν ξέρουν κάτι άλλο πέρα από τις επίσημες εκδοχές;
Ilya Boudraitskis : Πάνω – κάτω. Οι άνθρωποι έχουν προετοιμαστεί ψυχολογικά για πόλεμο. Μπορείτε να βλέπετε την κρατική τηλεόραση και να πιστεύετε την προπαγάνδα της. Δεν είναι δύσκολο. Αντίθετα, για να επιβιώσετε, σε περίπτωση σύρραξης, αυτό είναι άλλο ζήτημα. Από την άποψη αυτήν, η κατάσταση είναι ήδη πολύ δύσκολη, γιατί ζούμε σε μια πολύ φτωχή χώρα, που είδε την ποιότητα ζωής να επιδεινώνεται κατά τα τελευταία χρόνια, δίνοντας την εντύπωση μιας χώρας που παρακμάζει σε όλους τους τομείς. Μόνο στην περίπτωση που η -ήδη κακή- κατάσταση επιδεινωνόταν πολύ γρήγορα και οι άνθρωποι έπαυαν να βλέπουν κάποια διέξοδο, τότε θα μπορούσαμε να περιμένουμε μια αλλαγή και πιο πιεστικά αιτήματα για διαφορετική πολιτική. Ωστόσο, για την ώρα, τίποτε τέτοιο δεν βρίσκεται στον ορίζοντα.
Επιπλέον, η κατάσταση πραγματικά δεν είναι σαφής. Και η επίσημη προπαγάνδα συστηματικά αναπαράγει το διφορούμενο της κατάστασης. Από τη μια, χρησιμοποιούν μια ασυμβίβαστη επιθετική στρατιωτική γλώσσα. Από την άλλη, επίσης μιλάνε για επιθυμία για ειρήνη, για συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας, ΗΠΑ και ευρωπαϊκών χωρών. Αποδίδουν την ένταση αυτή στην αντιρωσική υστερία των δυτικών μίντια και στην πολιτική που βρίσκεται από πίσω της. Λένε πως η Ρωσία δεν σχεδιάζει να επιτεθεί, δεν προγραμματίζει καμία στρατιωτική εισβολή, ότι ο στρατός κάνει απλώς τακτικά γυμνάσια σε έδαφος ρωσικής κυριαρχίας και ότι στη Δύση δημιουργούν πανικό εξαιτίας των δικών τους προβλημάτων. Πολλοί αναρωτιούνται τί πραγματικά συμβαίνει. Πρέπει άραγε να ετοιμαστούμε για πόλεμο, ή μήπως πρόκειται για το νιοστό προπαγανδιστικό βομβαρδισμό, χωρίς συνέχεια; Το δίλημμα αυτό μας είναι πολύ οικείο. Πρόκειται άραγε για διαδοχικά κύματα αποπληροφόρησης ή μήπως ο κίνδυνος στρατιωτικής σύρραξης είναι πράγματι κοντά μας;
Ervin Hladnik Milharčič : Οι ΗΠΑ και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, πράγματι, τώρα στέλνουν στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία. Δεν μετράει αυτό;
Ilya Boudraitskis : Ναι, είναι σαφές. Ο φόβος του πολέμου έχει διπλή όψη. Οι άνθρωποι φοβούνται φυσικά τις στρατιωτικές συγκρούσεις. Εάν η Δύση προσέφερε πραγματική στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία, θα μπορούσε να υπάρξει ένας σημαντικός πόλεμος. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και μεγάλος φόβος για πρόσθετες οικονομικές κυρώσεις, που θα έπλητταν μια οικονομία ήδη σε κακή κατάσταση. Μπορεί η Δύση να θεωρήσει πραγματικά την Ουκρανία σαν τη χώρα όπου θα μπορέσει επί τέλους να συγκρουστεί με τη Ρωσία σε όλα τα μέτωπα και να γίνει επομένως ο χώρος της μάχης αυτής. Αλλά είναι δύσκολο στη Ρωσία να ξεκινήσει μια κάπως σοβαρή συζήτηση για αυτό. Τα επίσημα μίντια ελέγχονται και δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να ξεκινήσει μια κάπως σοβαρή ανάλυση της κατάστασης και μια αντιπαράθεση απόψεων. Αυτά ασχολούνται με προπαγάνδα, η πληροφόρηση είναι δευτερεύον. Μένουν ακόμα κάποια αντιπολιτευόμενα φιλελεύθερα μίντια, αλλά είναι κάθε μέρα και λιγότερα και υφίστανται συνεχώς μια τρομαχτική πίεση από το κράτος. Υπάρχει ακόμα και ένα αίσθημα αντίδρασης στον πληθυσμό. Αλλά το καθεστώς συνεχίζει να στέλνει δύο αντιφατικά μηνύματα.
Το επίσημο μήνυμα είναι ότι, αντίθετα από τη Δύση, η Ρωσία θα ήθελε συνομιλίες και δεν σχεδιάζει πόλεμο, έστω και αν είναι έτοιμη για όλα. Στο ταμπλό αυτό, είναι η Ουκρανία, τροφοδοτούμενη από τη Δύση, που παρουσιάζεται ως η επιθετική. Παρά την πολεμοχαρή ρητορική, όμως, τα επίσημα μίντια επίσης μεταφέρουν το μήνυμα του Κρεμλίνου που λέει πως η μάχη θα διεξαχθεί με διαπραγματεύσεις και ότι ο πόλεμος θα αποφευχθεί.
Ervin Hladnik Milharčič : Πώς δικαιολογείται ένα τέτοιο μήνυμα;
Ilya Boudraitskis : Θυμόμαστε την εμπειρία του 2014, όταν ο ρωσικός στρατός κατέλαβε την Κριμαία και ότι, τότε, η αντίδραση της Δύσης ήταν βασικά ρητορική. Η Κριμαία προσαρτήθηκε στη Ρωσία, υπήρξαν διαμαρτυρίες και επικρίσεις, κυρώσεις επιβλήθηκαν, αλλά κανένας δεν σκέφτηκε να αποδόσει τη Σεβαστούπολη και τη Γιάλτα στην Ουκρανία κάνοντας πόλεμο. Το Κρεμλίνο μπορεί να δείχνει, έτσι, τη Μαύρη Θάλασσα και να λέει ότι επέβαλε την κυριαρχία της χωρίς να ενοχληθεί στα σοβαρά από τον οιονδήποτε.
Τα φιλελεύθερα μίντια προσπαθούν να διηγηθούν διαφορετική ιστορία, αλλά έχουν αποπροσανατολιστεί. Η πολιτική αντιπολίτευση επίσης είναι συγκεχυμένη. Κανείς δεν ξέρει το μυστικό περιεχόμενο των συζητήσεων μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Οι περισσότεροι πολίτες έχουν την εντύπωση πως οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης έχουν διαρρηχτεί πλήρως. Η ρήξη, ωστόσο, δεν επήλθε πέρυσι, αλλά πολύ παλαιότερα. Όσοι ζουν στις μεγάλες πόλεις και ταξιδεύουν σε άλλες χώρες ξέρουν πως οι σχέσεις είναι κακές εδώ και πολύ καιρό. Η κατάσταση είναι σαφής: η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μόσχα δεν χορηγεί βίζες σε ρώσους πολίτες εδώ και τρία χρόνια. Εάν θέλετε να πάτε στην Αμερική, πρέπει πρώτα να πάτε κάπου αλλού, π.χ. στο Ζάγκρεμπ ή στη Λιουμπλιάνα, και να ζητήσετε από εκεί βίζα. Αυτό άρχισε την εποχή του Ντόναλντ Τραμπ αλλά συνεχίζεται και με τη θητεία του Τζο Μπάιντεν.
Ervin Hladnik Milharčič : Μα αν υπάρξει πόλεμος, για τί να πολεμήσει κανείς; Το 2014, οι Ουκρανοί άφησαν την Κριμαία χωρίς μάχη. Ο ουκρανικός στρατός δεν έριξε καν μια τουφεκιά στον αέρα. Ο στόχος της σύγκρουσης είναι σαφής σε εσάς;
Ilya Boudraitskis : Είναι το κύριο ερώτημα, ασφαλώς: Γιατί να πολεμήσουμε; Για τις ρωσικές αρχές δεν υπάρχει δίλημμα. Πέρυσι, έγινε σαφές ότι η συμφωνία του Μινσκ δεν λειτουργεί. Στο Ντονέτσκ, η κατάσταση βρίσκεται σε αδιέξοδο. Η ιδέα πως οι Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ελεγχτεί η ουκρανική κυβέρνηση έχει καταρρεύσει. Ο Πούτιν πίστευε ότι θα βρει στο Ντονμπάς έναν πυλώνα πάνω στον οποίο να οικοδομήσει μια πολιτική για την Ουκρανία. Η συμφωνία υποτίθεται ότι θα εμπόδιζε τουλάχιστον τη συνεργασία της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ, αλλά απέτυχε. Στο ενδιάμεσο, έγιναν εκλογές στην Ουκρανία και γρήγορα έγινε σαφές στον Πούτιν ότι θα ήταν δύσκολο να πετύχει συμφωνία με το νέο Πρόεδρο, Βολοντυμύρ Ζελένσκυ. Όταν αυτός εκλέχτηκε, το Μάη του 2019, υπήρχε ακόμα κάποια ελπίδα στο Κρεμλίνο ότι θα κατάφερνε να βρει μια συμφωνία μαζί του για να γίνουν οι σχέσεις κανονικές. Αλλά στη συνέχεια αυτός αποδείχτηκε, από πολλές απόψεις, πολύ πιο σκληρός εθνικιστής από τον προκάτοχό του, τον Πέτρο Ποροσένκο. Ο Πούτιν έπρεπε να βρει έναν τρόπο εξόδου από τη συμφωνία του Μινσκ, που δεν είχε μέλλον. Αποφάσισε να μεταφέρει το κέντρο βάρους από το Ντομπάς σε όλη την Ουκρανία. Και άρχισε να αναρωτιέται ποιά θέση επιφυλασσόταν για την Ουκρανία στα σχέδια του ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία θα παρέμενε τουλάχιστον ουδέτερη ή μήπως θα γινόταν ανοιχτά στρατιωτικός σύμμαχος; Έτσι θέλησε να τραβήξει την προσοχή από την κατάσταση στο Ντονμπάς, που είχε παγιωθεί, και άρχισε να μιλάει για διακρατικές και παγκόσμιες σχέσεις.
Ervin Hladnik Milharčič : Πώς το έκανε αυτό;
Ilya Boudraitskis : Απλά. Άρχισε να μεταφέρει στρατεύματα στα σύνορα. Η ιδέα ήταν να αναγκάσει τη Δύση να αντιδράσει. Ο Πούτιν έθεσε, έτσι, ένα πολύ απλό ερώτημα στη Δύση: «σε ποιό βαθμό αντιμετωπίζετε στα σοβαρά να υποστηρίξετε στρατιωτικά την Ουκρανία σε περίπτωση στρατιωτικής σύρραξης;». Ή ακόμα πιο σαφώς: «θα μπαίνατε σε πόλεμο, εάν εισβάλω στη χώρα;». Ήθελε να δει τί θα γινόταν στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε περίπτωση στρατιωτικής επέμβασης. Και έθεσε το ερώτημα με τον τρόπο που προτιμάει. Του Πούτιν του αρέσει να προκαλεί τον αντίπαλο. Στέκεται μπροστά του, τον κοιτά κατάματα: «Έ, λοιπόν, τώρα τί θα κάνεις; Θα χτυπήσεις; Ή απλώς φλυαρείς;». Αυτό είναι που έκανε στην Κριμαία το 2014 και μετά στο Ντονμπάς. Δεν επρόκειτο στην πραγματικότητα για ετοιμασία εισβολής. Ήθελε να εξαναγκάσει σε διαπραγματεύσεις. Αλλά η απάντηση της Δύσης το Γενάρη φέτος ήταν αναπάντεχη για τον Πούτιν. Τη Δύση τη βλέπει ως ένα μέρος όπου ζουν κάτι άχρηστοι που απλώς φλυαρούν για ανθρώπινα δικαιώματα και που δεν είναι έτοιμοι να συγκρουστούν πραγματικά. Είναι πάντα οι πρώτοι που υποχωρούν, πριν καν προκληθούν. Αλλά τις τελευταίες εβδομάδες, οι τόνοι άλλαξαν στη Δύση, πρώτα στις ΗΠΑ, μετά στο Ηνωμένο Βασίλειο και, τέλος, και σε πολλές άλλες χώρες. Ο Πούτιν πρέπει τώρα να καταγράψει το γεγονός ότι η Δύση αποδέχτηκε την πρόκλησή του και ότι άρχισε να σηκώνει τη δική της πρόκληση. Πρώτα – πρώτα, ήταν η διπλωματία που άρχισε να λέει πως ο Πούτιν είναι ο επιθετικός και ότι ξεπέρασε τα όρια. Ο Πούτιν το μόνο που έκανε ήταν να μεταφέρει τα τανκς του κατά μήκος των συνόρων και η Δύση είχε την εντύπωση πως είχε ήδη εισβάλει στην Ουκρανία. Η πολιτική, η διπλωματία και τα μίντια έσπειραν τον πανικό στη Δύση, λέγοντας πως η Ρωσία είναι έτοιμη να ξεκινήσει μια μεγάλη επίθεση στην Ουκρανία. Και τώρα, στέλνουν όπλα στην Ουκρανία και μιλάνε και για να παρέμβουν οι ίδιοι. Ο Πούτιν δεν το περίμενε καθόλου αυτό.
Ervin Hladnik Milharčič : Θέλετε να πείτε πως όλη αυτή η κινητοποίηση των τανκς του Πούτιν δεν ήταν παρά ένα διαπραγματευτικό εργαλείο;
Ilya Boudraitskis : Αυτό πιστεύω. Όταν η Ρωσία ετοιμάζει εισβολή, συνήθως έχει πολύ σαφείς στρατιωτικούς στόχους μπροστά της. Ποιοί θα μπορούσαν να είναι οι στρατιωτικοί στόχοι μιας μετωπικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας; Όσα λέγονται είναι όλα πολιτικές απαντήσεις. Από τη μια, η θέληση να αλλάξει η κυβέρνηση στο Κίεβο. Από την άλλη, η διάθεση να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα που να ευνοεί έναν υβριδικό πόλεμο, δηλαδή η διάθεση να διασπαστεί η δυτική συμμαχία, να χωριστεί η Ουκρανία στα δύο και να παρθεί ο πολιτικός έλεγχος του ενός τμήματος. Ας δεχτούμε πως θα αναδύονταν ευνοϊκά πολιτικά ρεύματα από μια στρατιωτική επέμβαση. Όμως, πώς να διεξαχθεί το στρατιωτικό σκέλος του εγχειρήματος; Να καταλειφθεί το Κίεβο; Για να κερδηθεί, τί; Μια στρατιωτική νίκη θα έφερνε περισσότερα προβλήματα απ’όσα η Ρωσία αντιμετωπίζει ήδη. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια πλήρης σύγχυση. Ακόμα και αν καταλάμβανε το μεγαλύτερο τμήμα της Ουκρανίας, η Ρωσία δεν θα είχε καμία εγγύηση ασφάλειας απέναντι στη Δύση. Θα υπήρχε αντίσταση, θα χρειάζονταν μεγάλος αριθμός στρατευμάτων, και θα πεταγόταν στο καλάθι των αχρήστων η όποια σταθεροποίηση. Τα εθνικιστικά αισθήματα των Ουκρανών θα ενισχύονταν και η Ρωσία θα έχανε τη χώρα για πάντα.
Σήμερα, η ρωσική εξουσία επίσης υπερεκτιμάει τη δημοφιλία της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ονειρεύεται πως η πλειοψηφία του πληθυσμού της, που μιλάει ρώσικα, δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να αποδεχτεί τη Ρωσία ως πατρίδα του. Είναι καθαρό παραμύθιασμα.
Από τη μεριά μου, δεν έχω δει σαφές στρατιωτικό σχέδιο για εισβολή, ούτε και μεγάλες ετοιμασίες στην χώρα για πόλεμο. Η μόνη πρακτική επίπτωση του πολέμου θα ήταν να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση στη Ρωσία.
Ervin Hladnik Milharčič : Μα ίσως ο Πούτιν να θεωρεί πως η Ρωσία απειλείται;
Ilya Boudraitskis : Ναι. Νομίζω πως υπάρχουν πολλές ανησυχίες στο επίπεδο της εξουσίας. Είναι πεπεισμένοι πως οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους θα ήθελαν επίσης να αλλάξει το καθεστώς στη Ρωσία. Έχουν την εντύπωση πως η Ρωσία περιτριγυρίζεται από εχθρικές χώρες. Και ο Πούτιν έχει διακηρύξει δημοσίως και επανειλημμένα πως δεν αναγνωρίζει τα σύνορα που δημιουργήθηκαν μετά το 1989. Κατ’αυτόν, τα σύνορα είναι αποτέλεσμα ιστορικού λάθους, που ο ίδιος το θεωρεί ως τραγωδία. Μετά το 1991, η Ρωσία έχασε εδάφη που, σύμφωνα με τον Πούτιν, της ανήκουν ιστορικά. Η Ουκρανία είναι ένα από αυτά τα εδάφη.
Ervin Hladnik Milharčič : Τί είναι αυτό που καθιστά την Ουκρανία τόσο σημαντική ; Γιατί όχι το Τατζικιστάν ή το Ουζμπεκιστάν ή οι βαλτικές χώρες ; Δεν μιλάει ποτέ για την Πολωνία. Γιατί η Ουκρανία ; Είναι για στρατηγικούς και οικονομικούς λόγους ; Είναι για άλλους λόγους ;
Ilya Boudraitskis : Οι στρατηγικοί και οικονομικοί λόγοι είναι προφανώς σημαντικοί. Μετά τη Ρωσία, ήταν η Ουκρανία που είχε το μεγαλύτερο πληθυσμό από όλες τις σοβιετικές δημοκρατίες και ήταν και το πιο σημαντικό οικονομικό κέντρο. Και παραμένει και η πιο μεγάλη, μετα-σοβιετική, χώρα μετά τη Ρωσία. Η Ουκρανία είναι επίσης ο κρίκος μεταξύ Ρωσίας και δυτικής Ευρώπης, καθώς και η χώρα κλειδί για τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας. Το ρώσικο αέριο και πετρέλαιο μεταφέρονται στη Δύση μέσα από την Ουκρανία. Είναι πολλοί οι αντικειμενικοί λόγοι για τους οποίους είναι σημαντική.
Αλλά υπάρχει ακόμα μία πλευρά. Το πρόβλημα είναι η ιδέα πως η Ουκρανία δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητο κράτος παρά μόνο ως αντι-ρωσικό κράτος. Η Ουκρανία είναι η χώρα που μοιάζει περισσότερο με τη Ρωσία από πολιτιστική πλευρά: γλώσσα, θρησκεία, διατροφή, έθιμα. Δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Αλλά δεν μπορεί να υπάρχει ως ανεξάρτητο κράτος παρά μόνο ως εχθρικό της Ρωσίας. Δεν είμαι εγώ που το λέω αυτό: είναι ο Πούτιν που το έγραφε σε ένα προγραμματικό του κείμενο 20 σελίδων για την ιστορία της Ουκρανίας, από την εποχή της ασιατικής κυριαρχίας ώς τον 20ο αιώνα. Το δημοσίευσε μάλιστα σε κρατική ιστοσελίδα. «Οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί αποτελούν έναν ενιαίο λαό», γράφει. Η κύρια ιδέα του άρθρου είναι πως η Ουκρανία δεν είναι μόνο ένα ιδιαίτερο τμήμα της Ρωσίας, αλλά και αποτελεί οργανικό της κομμάτι. Επομένως, το σχέδιο μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας ήταν αναγκαστικά από πάντα ένα σχέδιο των δυτικών δυνάμεων, να χρησιμοποιηθεί η χώρα ως όπλο τους κατά της Ρωσίας. Το δόγμα του Πούτιν λέει ότι το ίδιο γίνεται και σήμερα, ότι η Δύση θέλει να κάνει την Ουκρανία ένα αντι-ρωσικό κράτος. Ο Πούτιν εκτιμάει γενικότερα πως μια ανεξάρτητη Ουκρανία δεν έχει θετικό πρόσημο, ότι είναι ένα αρνητικό σχέδιο με στόχο να υπονομευτεί η Ρωσία. Δεν πρόκειται για δικές μου ερμηνείες, αυτά είναι γραμμένα στο άρθρο που δημοσίευσε ο Πούτιν τον Ιούλιο πέρυσι. Κατά τη γνώμη του, η ίδια η συζήτηση για ενδεχόμενη υποκειμενικότητα της Ουκρανίας είναι άχρηστη. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ρωσία διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ, με τη Γερμανία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όχι απευθείας με την Ουκρανία.
Ervin Hladnik Milharčič : Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι, για τον Πούτιν, η Ουκρανία δεν αποτελεί υποκείμενο στη διεθνή πολιτική;
Ilya Boudraitskis : Δεν χρειάζεται να το συμπεράνουμε! Ο Πούτιν το γράφει αυτό, στη συμβολή του για την κατανόηση της χώρας. Διαπραγματεύεται χωρίς την παρουσία της Ουκρανίας. Για τον Πούτιν, αυτή είναι η ορθή παρουσίαση της πραγματικότητας. Η Ουκρανία δεν αποτελεί υποκείμενο της ιστορίας, η Ρωσία και η Δύση ναι. Οι ΗΠΑ είναι το επίκεντρο της Δύσης. Αυτή είναι η αντίληψη για τον κόσμο του Πούτιν.
Ervin Hladnik Milharčič : Θα μπορούσε η αντιπαράθεση να εκφυλιστεί σε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ;
Ilya Boudraitskis : Ας είμαστε ρεαλιστές. Δεν μπορούν να συγκριθούν ΝΑΤΟ και Ρωσία. Το ΝΑΤΟ είναι μια συμμαχία 30 χωρών, η Ρωσία δεν έχει ούτε έναν σύμμαχο στη Δύση. Η Ρωσία είναι μόνη της σε αυτή την ιστορία και δεν έχει καμία πιθανότητα να νικήσει σε άμεση μετωπική σύγκρουση. Στην ανάλυσή του, ο Πούτιν συμπεραίνει πως το ΝΑΤΟ είναι διαιρεμένο και δεν θα είναι σε θέση να διατυπώσει κοινή στρατηγική απέναντί του. Και πάνω απ’όλα, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα μπορέσει να πάρει την απόφαση να υπερασπιστεί στρατιωτικά την Ουκρανία απέναντι σε μια εισβολή. Και, άρα, ότι μπορεί να πετάξει το γάντι. Δεν περίμενε οι ΗΠΑ, μετά την επίδειξη αδυναμίας τους στο Αφγανιστάν, να είναι σε θέση να αποκαταστήσουν τόσο γρήγορα το μονοπώλιό τους, σε σχέση με τους συμμάχους τους, στη λήψη των αποφάσεων. Δεν πίστευε πως θα μπορούσαν να ξαναβρούν έναν ρόλο πρώτης γραμμής στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και να αποκαταστήσουν ένα ΝΑΤΟ, ως λειτουργική στρατιωτική συμμαχία, ένα μόνο χρόνο μετά από τον Τραμπ. Ο Πούτιν είδε στην ήττα του Αφγανιστάν ένα σημάδι αδυναμίας του ΝΑΤΟ και εκτίμησε πως ένα νέο μέτωπο δεν θα ήταν πολύ πιθανόν. Αλλά σε λίγες εβδομάδες, η κατάσταση αντιστράφηκε και το ΝΑΤΟ μοιάζει πολύ πιο ενωμένο από πριν. Εάν η κατάσταση αυτή κρατήσει, τότε το ΝΑΤΟ μόνο οφέλη θα έχει να βγάλει. Μόλις αυτές τις μέρες, άλλωστε, η Σουηδία και η Φιλανδία, ουδέτερες χώρες, ξαναάρχισαν να συζητάνε το ενδεχόμενο να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Η Φιλανδία θα αποτελεί πολύ μεγαλύτερη ανησυχία για τον Πούτιν απ’ό,τι η Ουκρανία. Η ουδετερότητα της Φιλανδίας αποτέλεσε νίκη για τη Σοβιετική Ένωση μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα μπορούσε, έτσι, το αποτέλεσμα της προσπάθειας να αποσυρθεί το ΝΑΤΟ από τα σύνορα με τη Ρωσία να είναι η είσοδος της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Ervin Hladnik Milharčič : Άρα, κατά τη γνώμη σας, ο Πούτιν χάνει έδαφος;
Ilya Boudraitskis : Ναι, αλλά υπάρχει και κάτι που κερδίζει. Τώρα θα ψάξουν μια λύση για να μπορέσουν και οι δύο πλευρές να φωνάξουν νίκη. Πιστεύω ότι μια ημερήσια διάταξη -που δεν τη συμμερίζεται το κοινό- διαμορφώνεται μέσα από τις διαπραγματεύσεις που τώρα παρακολουθούμε. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν με την αναγγελία του ρωσικού τελεσίγραφου. Είναι ασφαλώς περίεργος τρόπος να ξεκινάν οι διαπραγματεύσεις. Έτσι υποβλήθηκε ένας κατάλογος αιτημάτων, αλλά ο ρώσος εκπρόσωπος δήλωσε, πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, πως ο κατάλογος αυτός δεν είναι μενού για να διαλέξει ό,τι θέλει η Δύση. Πράγμα που δεν είναι και πολύ διπλωματικό. Συνήθως, δεν αναγγέλλει κανείς το στόχο του, πριν τις διαπραγματεύσεις. Τελεσίγραφο γενικά δίνεται μόνο στους ηττημένους. Ήταν, επομένως, προβλεπτό πως τα ρωσικά αιτήματα θα απορρίπτονταν. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις εξακολουθούν να γίνονται με τα ρώσικα στρατεύματα να βρίσκονται στα σύνορα. Το πλαίσιο αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Πιστεύω, παρόλα αυτά, ότι προσπαθούν να βρουν συμφωνία. Ίσως μια εξασφάλιση πως η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ κατά τα επόμενα χρόνια. Τίποτα το γραπτό, καμία γραπτή εγγύηση, απλώς μια άτυπη συμφωνία.
Ervin Hladnik Milharčič : Έχει δίκιο ο Πούτιν να λέει πως η Δύση θέλει να ωθήσει τη Ρωσία έξω από την Ουκρανία και να την καταστήσει ακόμα πιο αδύναμη; Ή μήπως είναι αυτό απλώς παράνοια;
Ilya Boudraitskis : Είναι τεράστιο ζήτημα αυτό, ξέρετε. Εάν με «αδύναμη Ρωσία» εννοείτε μια χώρα που δεν μπορεί να παίξει τον ίδιο ρόλο που έπαιζε η Σοβιετική Ένωση σε μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων που καθοδηγούν οι ΗΠΑ, τότε ο Πούτιν έχει δίκιο. Εάν εννοείτε πως η Ρωσία δεν θα μπορεί να συμμετάσχει στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων με βάση τους δικούς της μόνο όρους, ως κυρίαρχη δύναμη, νομίζω πως επίσης αυτό ισχύει. Το πρόβλημα του Πούτιν είναι ότι δεν καταλαβαίνει την πολιτική παρά μόνο ως ανταγωνισμό ανάμεσα σε παγκόσμιες δυνάμεις. Για αυτόν, η πολιτική αντίθεση στην εξουσία τους είναι άλλο ένα όπλο της Δύσης για να εμφανίσει ως αδύναμη τη Ρωσία στις διεθνείς σχέσεις. Το ίδιο θεωρεί και για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μια αδύναμη Ρωσία. Να γιατί απαγορεύει τα κινήματα υπεράσπισης των δικαιωμάτων. Το ότι οι προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία κερδήθηκαν από έναν υποψήφιο που δεν υποστηρίχτηκε από τον Πούτιν αποτελεί επίσης ήττα της Ρωσίας. Και δε νομίζω ότι ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να του αλλάξει τη γνώμη.
Ervin Hladnik Milharčič : Μήπως ξαναγυρίζουμε στον ψυχρό πόλεμο; Όπου κάθε κέρδος του ενός στρατοπέδου αποτελεί απώλεια του άλλου;
Ilya Boudraitskis : Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση χειρότερη και από του ψυχρού πολέμου. Σε σχέση με τον ψυχρό πόλεμο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά στις ελίτ του κόσμου. Ο ψυχρός πόλεμος και η πολιτική ύφεσης επηρεάστηκαν από αυτό που ο Μαξ Βέμπερ αποκαλούσε ηθική της υπευθυνότητας. Τα δύο στρατόπεδα σκέφτονταν με τον ίδιο τρόπο στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου: «Είμαστε απολύτως κυνικοί, θα χρησιμοποιήσουμε το οποιοδήποτε πλήγμα στην πολιτική. Αλλά ο κυνισμός μας έχει συγκεκριμένο στόχο. Θέλουμε να αποφύγουμε τον πυρηνικό πόλεμο με κάθε τρόπο». Αυτή ήταν η λογική πολιτικών όπως ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ ή ο Ρίτσαρντ Νίξον. Και οι δύο ήταν αναίσθητοι και κυνικοί, έως το τέλος των πολιτικών τους, αλλά αυτό που πραγματικά ήθελαν ήταν να εμποδίσουν την εκτόξευση πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές. Οι ελίτ στη Ρωσία, στις ΗΠΑ και πιθανόν στην Ευρώπη δεν λειτουργούν πλέον με τις αρχές αυτής της ηθικής της υπευθυνότητας.
Η δεύτερη διαφορά είναι εξίσου σημαντική. Αντίθετα από τη Σοβιετική Ένωση στον ψυχρό πόλεμο, η σύγχρονη Ρωσία δε διαθέτει κανένα σχέδιο που να το απευθύνει στον κόσμο. Δεν έχει να προσφέρει καμία ιδεολογική, πολιτική, κοινωνική ή οικονομική εναλλακτική απέναντι στην αμερικανική τάξη πραγμάτων. Δεν υπάρχει κανένα ρωσικό πολιτικό, κοινωνικό ή οικονομικό, μοντέλο που να μπορεί να αντιταχθεί στην αμερικανική φιλελεύθερη δημοκρατία. Ο Πούτιν δεν μπόρεσε καν να εξάγει το ρωσικό τρόπο πολιτικής στην Ουκρανία. Για αυτό και αναγκάστηκε να καταλάβει την Κριμαία το 2014. Στην πρόσφατη ιστορία, η θέση της Ρωσίας του Πούτιν είναι αδύναμη. Πολύ πιο αδύναμη από τη θέση της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου.
Ervin Hladnik Milharčič : Η Ρωσία δεν διαθέτει φίλους στη Δύση. Μήπως έχει η αντιπολίτευση;
Ilya Boudraitskis : Οι ρώσοι φιλελεύθεροι είναι στην αντιπολίτευση. Η Δύση τους εκτιμάει. Πολλοί είναι στο εξωτερικό. Εκατοντάδες προσωπικότητες της φιλελεύθερης αντιπολίτευσης εγκατέλειψαν πρόσφατα τη χώρα για πολιτικούς λόγους. Οι φιλελεύθεροι έχουν πολλούς φίλους στη Δύση και τους υποδέχονται πολύ φιλικά τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Από την άποψη αυτήν, δεν υπάρχει πρόβλημα. Αλλά από την άποψη της αριστεράς, η κατάσταση είναι απολύτως διαφορετική. Η ευρωπαϊκή αριστερά έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον για διεθνισμό. Βλέπει τον κόσμο σαν μια σύγκρουση μεταξύ αμερικανικού ιμπεριαλισμού και αυτών που του αντιστέκονται. Η αντιιμπεριαλιστική αυτή θέση είναι κυρίαρχη σε πάρα πολλές δυνάμεις της αριστεράς στην Ευρώπη. Μεταξύ τους μάλιστα, παραδόξως, βλέπουμε και πολύ συμπάθεια απέναντι στον Πούτιν, καθώς αυτός θα αντιστεκόταν στην πολιτική κυριαρχία των ΗΠΑ. Μου φαίνεται ότι, με τη διένεξη στην Ουκρανία, είναι επείγον να αναζωογονήσουμε τη διεθνιστική προσέγγιση της ευρωπαϊκής αριστεράς στο χώρο της διεθνούς πολιτικής. Θα ήταν πολύ χρήσιμο για όλους μας.
Ervin Hladnik Milharčič : Είχαμε ξαναμιλήσει στα τέλη της Άνοιξης πέρυσι, όταν η 20-χρονη Anastasia Ponkina, αγωνίστρια για το περιβάλλον, είχε φυλακιστεί στη Σιβηρία. Τότε, μια νέα γενιά έμοιαζε να αναδύεται στη Ρωσία, φέρνοντας ένα διαφορετικό φαντασιακό της πολιτικής. Και μετά εξαφανίστηκε. Τί συνέβη;
Ilya Boudraitskis : Δεν εξαφανίστηκε. Η γενιά αυτή είναι πάντα παρούσα. Αλλά όλες οι πολιτικές δομές μέσα από τις οποίες μπορούσε να εκφράσει τις ιδέες της διαλύθηκαν σχεδόν πλήρως. Και τώρα βρισκόμαστε σε παρόμοια κατάσταση με του Καζακστάν.
Ervin Hladnik Milharčič : Μήπως υπερβάλετε; Η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή;
Ilya Boudraitskis : Και όμως, το ξέρω καλά το Καζακστάν. Έχω πάει πολλές φορές πρόσφατα. Τα γεγονότα του τελευταίου μήνα είναι πολύ περίπλοκα. Παρουσιάστηκαν πολύ σχηματικά. Υπήρξε μια πραγματική λαϊκή εξέγερση στο Καζακστάν. Ασφαλώς, υπήρξαν και αρκετοί προβοκάτορες και άτομα που πήγαν να βουτήξουν από τα μαγαζιά. Αλλά στο κέντρο των γεγονότων, ήταν μια μαζική εξέγερση των πλέον κανονικών ανθρώπων. Εργαζόμενοι, φτωχοί, άνθρωποι διάφορων στρωμάτων αντιστάθηκαν. Είναι μια κλασική λαϊκή εξέγερση. Έγινε σε μια χώρα που επί δεκαετίες διοικούνταν από ένα απολύτως κατασταλτικό καθεστώς. Πολύ πιο κατασταλτικό και από του Πούτιν. Ο Νορσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ ανέβηκε στην προεδρεία της χώρας το 1990, αφού ήταν πριν γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Κυβέρνησε έως τις 5 Ιανουαρίου φέτος. Τότε παραιτήθηκε από το πόστο του αρχηγού του Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας.
Αμέσως όταν κατέλαβε την εξουσία, απαγόρεψε όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις της αντιπολίτευσης. Και πρώτα-πρώτα, απαγόρεψε το Κομμουνιστικό Κόμμα και όλα τα ανεξάρτητα συνδικάτα. Διέλυσε όλες τις οργανωμένες ομάδες φιλελεύθερων και απαγόρεψε πραγματικά κάθε ανεξάρτητη πολιτική δραστηριότητα. Απαγόρεψε κάθε μορφή οργάνωσης, κάθε δράση. Το Γενάρη φέτος, υπήρξε μία εξέγερση που δεν βρήκε καμία πολιτική εκπροσώπηση. Γιατί δεν μπορούσε να υπάρχει. Δεν υπήρχε οργάνωση, δεν υπήρχαν ηγέτες. Δεν υπήρχαν σαφή σύμβολα, ούτε πολιτικοί ακτιβιστές, ούτε κόμματα ούτε ορατά κινήματα, με πρόγραμμα ή ηγεσίες. Όλα είχαν διαλυθεί εδώ και πολύ καιρό. Απαγορεύτηκαν, διαλύθηκαν, οι ηγέτες τους ξεχάστηκαν ή εξορίστηκαν. Το μόνο που μένει είναι άνθρωποι γεμάτοι θυμό στους δρόμους. Εάν η Ρωσία συνεχίσει το δρόμο που έχει πάρει, τότε και εμείς θα βρεθούμε σε ανάλογη κατάσταση.
Ervin Hladnik Milharčič : Μήπως φαίνεται και από τη Μόσχα ότι οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης ακολουθούν τον ίδιο δρόμο και ότι οι αρχές, από την Πολωνία ώς την Ουγγαρία περνώντας από τη Σλοβενία, ανακάλυψαν το δελεασμό του να μετατρέψουν τη δημοκρατία σε αυταρχικό καθεστώς;
Ilya Boudraitskis : Βλέπουμε πολλά πράγματα. Νομίζω πως καταλαβαίνουμε τί συμβαίνει. Από πολλές απόψεις, συμμεριζόμαστε μια ίδια εμπειρία. Δεν είναι αλήθεια;
lya Boudraitskis
29/1/2022
Μετάφραση: ΤΠΤ
Στα γαλλικά, από το Inprecor: http://www.inprecor.fr/article-Nous-sommes-dans-une-situation-pire-que-durant-la-guerre-froide?id=2526
Το πρωτότυπο στα σλοβενικά: https://www.dnevnik.si/1042982129/objektiv-nova/intervjuji/ilija-budrajckis-zgodovinar-in-politicni-analitik-smo-na-slabsem-kot-v-hladni-vojni-
Στα αγγλικά, από το International Viewpoint: https://internationalviewpoint.org/spip.php?article7527
ΤΠΤ - "4" 
[…] Ilya Boudraitskis, Ρωσία / Ουκρανία: «Είμαστε σε μια κατάσταση χ… […]
[…] Ilya Boudraitskis, Ρωσία / Ουκρανία: «Είμαστε σε μια κατάσταση χ… […]