Κίνα: Ο Ξι Ζινπίν βλογάει τα γένια του

του Pierre Rousset

17 Νοεμβρίου 2021

Κεντρική Επιτροπή του ΚΚ Κίνας:

Ο Ξι Ζινπίν βλογάει τα γένια του

Η Κεντρική Επιτροπή του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ) συνεδρίασε ολομελειακά στις 8 με 11 Νοεμβρίου. Ήταν η ευκαιρία για τον Ξι Ζινπίν να βλογήσει γερά τα γένια του και να περιθωριοποιήσει ακόμα περισσότερο όλους τους αντιπολιτευόμενους μέσα από το κόμμα, ένα χρόνο πριν από το 22ο του συνέδριο.

Περιεχόμενα

Πρωτοφανής συγκέντρωση εξουσιών
Ξι, ένας νέος Μάο;
Παράγοντες αστάθειας

Αν πιστέψουμε την απόφαση που υιοθέτησε πειθαρχημένα η κεντρική επιτροπή, η σημερινή εποχή αντιπροσωπεύει την «πιο θαυμαστή εποποιία στην ιστορία πολλών χιλιετιών του κινεζικού έθνους», καθώς «ο κινέζικος σοσιαλισμός εισήλθε σε μια νέα εποχή» μετά το 2012 (όταν ανήλθε στην εξουσία ο Ξι Ζινπίν), του οποίου «η σκέψη είναι η ουσία της κινεζικής κουλτούρας και ψυχής» και του οποίου η παρουσία στην «καρδιά» του κόμματος «είναι κρίσιμης σημασίας (…) για να προωθηθεί η ιστορική διαδικασία μεγάλης αναβάθμισης του κινεζικού έθνους»¹.

Μια πρωτόγνωρη συγκέντρωση εξουσιών

Ο Ξι συγκεντρώνει τις θέσεις του γενικού γραμματέα του ΚΚΚ, του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Προέδρου της κεντρικής στρατιωτικής επιτροπής. Άλλαξε το Σύνταγμα, έτσι ώστε να μπορεί να παραμείνει δια βίου πρόεδρος, εάν το θελήσει. Έχει επιβάλει μια ομοιογενή ηγετική ομάδα από μέλη της κλίκας του, μακριά από κάθε συλλογική λειτουργία. Κατά το 19ο Συνέδριο του ΚΚΚ (2017), είχε αλλάξει τον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας, που μοιραζόταν ώς τότε ανάμεσα στο κόμμα, στην κυβέρνηση και στο στρατό. Ακόμα και αν το κόμμα, στην καρδιά του κράτους, είχε το μονοπώλιο του πολιτικού ελέγχου, το σύστημα διέθετε μια ορισμένη ελαστικότητα στη διαχείριση των τρεχουσών υποθέσεων μιας χώρας που είναι από μόνη της σχεδόν μια ήπειρος. Η λατρεία της προσωπικότητάς του εξοπλίζεται πλέον με όλα τα μέσα κοινωνικού ελέγχου που οι σύγχρονες τεχνικές επιτρέπουν -και που η Κίνα δεν είναι η μόνη που τις χρησιμοποιεί.

Για να αποφευχθεί μια τέτοια συγκέντρωση εξουσιών σε έναν άνθρωπο, ο Ντεγκ Ξιάοπινγκ είχε δημιουργήσει έναν τρόπο διορισμού στο πολιτικό γραφείο που επέτρεπε να συνδεθούν πολλές φράξιες και γενιές μεταξύ τους, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ανανέωση των ηγεσιών κάθε πέντε ή δέκα χρόνια. Αυτό, με τον Ξι, έχει τελειώσει.

Ο έλεγχος της εξουσίας από τον Ξι Ζινπίν δεν έγινε χωρίς βίαια ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, εκκαθαρίσεις και εξαφανίσεις. Συνοδεύτηκε και με μια ιδεολογική καμπάνια, με κάμποση φεουδαλική χροιά, που παραπέμπει στην προ-αυτοκρατορική Κίνα. Πράγματι, δεν μπορεί κανείς να φτάσει στις υψηλότερες θέσεις αν δεν ανήκει σε μια μεγάλη οικογενειακή παράδοση, να είναι «από κόκκινο αίμα», ο γιος κάποιου «κόκκινου πρίγκηπα», ενός από τους ιστορικούς ηγέτες της κινεζικής επανάστασης. Η μεγάλη πλειονότητα των στελεχών του κόμματος βλέπει, έτσι, να αποκλείεται εκ των προτέρων από την κεντρική εξουσία.

Κάνοντάς το αυτό, ο Ξι Ζινπίν δημιούργησε πολλούς εχθρούς που δεν μπόρεσε να τους εξαφανίσει όλους ή να τους εξουδετερώσει σε ένα κόμμα που έχει κάπου 80 εκατομμύρια μέλη. Είναι καταδικασμένος σε μια συνεχή φυγή προς τα εμπρός, για να εμποδίσει τους αντιπάλους του να συσπειρωθούν και να τους αποκόψει από τον πληθυσμό. Έτσι, σκέφτεται να ξαναδημιουργήσει, στο 20ο συνέδριο, τη θέση του Προέδρου του Κόμματος, που είχε καταργηθεί.

Ξι, ένας νέος Μάο;

Ο Ξι Ζινπίν συγκρίνει τον εαυτό του με τον Μάο Τσετούνγκ (προς το καλύτερο!) και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας επικυρώνουν γενικά την αναλογία αυτήν, ξεχνώντας ότι, ανάμεσα στις βασιλείες του ενός και του άλλου, μια ολόκληρη ιστορία πέρασε στο ενδιάμεσο, με κοινωνικές ή πολιτικές επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις². Δηλαδή ανήκουν σε δύο διαφορετικές περιόδους:

Η πρώτη είναι το μακρύ επαναστατικό κύμα, που ξεκίνησε με τη ρωσική επανάσταση του 1917 και που τελειώνει, στην Ασία, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχοντας καταγράψει, μεταξύ άλλων, την κινεζική (1949) και τη βιετναμέζικη (1975) νίκη.
Η άλλη είναι το μακρύ αντεπαναστατικό κύμα, που γενικεύτηκε κατά τη δεκαετία του 1980, του οποίου εξακολουθούμε και σήμερα να πληρώνουμε το αντίτιμο, και με ορόσημα την κινεζο-βιετναμέζικη σύγκρουση (1979) και, ειδικότερα για την Κίνα, τη συντριβή των λαϊκών κινημάτων του 1989 -με τις σφαγές να γίνονται σε πολλές πόλεις της χώρας και όχι μόνο στο Πεκίνο γύρω από την πλατεία Τιενανμέν.

Όπως το επισημαίνει και ο Αού Λουνγκιού³: «Είναι προφανές ότι ο Ξι επιχείρησε να μιμηθεί τον πρόεδρο Μάο σε πολλά επίπεδα, και πρώτα-πρώτα μιμούμενος τη λατρεία της προσωπικότητας, σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και οι φανατικοί των κινηματογραφικών σταρ και τα παιδιά που παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια θεωρούνται πως πλήττουν την κρατική θρησκεία και τη «Σκέψη του Ξι». Αλλά η ομοιότητα ανάμεσα στους δύο αυτούς ηγέτες, που χαρακτηρίζονται ως αλάθητοι, δεν πάει πιο πέρα.

Η Κίνα του Μάο δεν προχώρησε ποτέ προς το “σοσιαλισμό” ή τον “κομμουνισμό” και η “Πολιτιστική Επανάστασή” του κατάστρεψε κάθε πολιτισμό. Ωστόσο, το καθεστώς του ήταν τότε ριζικά αντι-καπιταλιστικό, ενάντια και στην ίδια την αγορά, σε σημείο μάλιστα που απαγορεύονταν και οι μικροί επιχειρηματίες και οι ιδιοκτήτες. […] Ο Ξι είναι ένας «οδοιπόρος προς τον καπιταλισμό»⁴, που θα μπορούσε να κάνει τον πρόεδρο Μάο να στριφογυρίζει στον τάφο του. Ας παραπέμψουμε σε ένα άρθρο του ειδικευμένου οικονομικού τύπου, του Bloomberg, σε σχέση με την υποτιθέμενη καταστολή του Ξι κατά της καπιταλιστικής τάξης: “Τα στοιχεία […] λένε ότι, στον οικονομικό τομέα, ο Ξι δεν είναι Μάο, με την έννοια ότι θέλει να προσανατολίσει τις ενέργειες των επιχειρηματιών, όχι να τους καταργήσει ως τάξη. […] Ο Ξι δεν συμφωνεί πλήρως ούτε με τον εξισωτισμό του Μάο. Σε σχέση με τις κοινωνικές ενισχύσεις, οι κύριοι υπολοχαγοί του είναι πιο κοντά στους νεοφιλελεύθερους παρά στους σοσιαλιστές. Κατά τη γνώμη τους, οι βοήθειες στους φτωχούς απλώς ευνοούν την οκνηρία⁵.

[…] Ο Μάο ήταν χαρισματικός. Ο Ξι είναι νάνος. Η ιδέα και η πρακτική της “επανάστασης” στον Μάο είχε πολλές δόσεις από την κλασική κινεζική ιδέα του “Yixing geming” ή «μιας επανάστασης της οποίας ο μόνος στόχος είναι να αντικατασταθεί μια παλιά δυναστεία από μια καινούργια». Να γιατί είχε και τέτοια εμμονή με την αναζήτηση μιας απόλυτης προσωπικής εξουσίας. Ωστόσο, παρέμενε ταυτόχρονα επαναστάτης, διαθέτοντας μεγάλο όραμα και μεγάλο ταλέντο, ενώ επίσης γνώρισε τεράστια δημοφιλία χάρη στα έργα του. Ο Ξι, από την πλευρά του, δεν είναι παρά αρχηγός της κρατικής γραφειοκρατίας, χωρίς φαντασία. Η ανάγνωση των έργων του είναι απόλυτης βαρεμάρας. Η τεράστια αυτή διαφορά ταλέντου και ταμπεραμέντου δείχνει επίσης και την τεράστια απόκλιση στις αντίστοιχες δράσεις τους. Ο Μάο, όταν κάλεσε τους νέους να κάνουν “επανάσταση” κατά του ίδιου του δικού του Κόμματος, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960, ήταν ταυτόχρονα σίγουρος ότι δεν θα στρέφονταν εναντίον του. Ο Ξι δεν θα μπορούσε να τολμήσει μια τέτοια μανούβρα. Ο κρατικός μηχανισμός είναι η μόνη δύναμη με την οποία αισθάνεται άνετα ο Ξι. Οι διαδηλώσεις στο δρόμο είναι το τελευταίο πράγμα που θα επιθυμούσε. Με τέτοια ακραία αντίθεση, κάθε σύγκριση ανάμεσα στην πολιτική του Ξι και στην πολιτιστική επανάσταση του Μάο μοιάζει παρανοϊκή».

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο κλίκα για την ηγεσία του Ξι Ζινπίν, γιατί αυτή συγκροτείται από ανθρώπους που λένε «ναι σε όλα». Δεν συνέβαινε αυτό με την τότε νέα μαοϊκή ηγεσία, όταν ανήλθε στο κόμμα κατά τη Μακρυά Πορεία (1934-1935). Ο Μάο ήταν η επικρατούσα φιγούρα, αλλά συγκέντρωνε δίπλα του έντονες προσωπικότητες με πολλαπλές πολιτικές πορείες μέσα στο ΚΚΚ (και μερικοί τους του είχαν προηγουμένως εναντιωθεί), καθώς και με διαφοροποιημένες εμπειρίες, π.χ. οι: Chen Yi, Chen Yun, Deng Xiaoping, Dong Biwu, Lin Biao, Liu Bocheng, Liu Shaoqi, Peng Dehuai, Zhou Enlai, Zhu De (καμία γυναίκα)⁶.

Το ότι δημιουργήθηκε μια τέτοια συσπείρωση στελεχών οφείλεται στο ότι αυτό απαντούσε σε κεντρικό διακύβευμα: να χτυπηθεί η υποταγή του ΚΚΚ στη Μόσχα -μια υποταγή που είχε οδηγήσει στην καταστροφή του 1927 και των αμέσως επόμενων χρόνων. Η Κομμουνιστική Διεθνής είχε γίνει το κανάλι αυτής της υποταγής και η λατρεία του Στάλιν το ιδεολογικό της περιτύλιγμα. Μέσα στο ΚΚΚ, η φράξια Βανγκ Μινγκ ήταν ο μοχλός της. Στην πηγή αυτού που θα γίνει λατρεία της προσωπικότητας του Μάο Τσετούνγκ ήταν η θέληση να αντιταχθεί μια σκέψη κύρους και μια κινεζική πράξη στον «μεγάλο σοβιετικό αδελφό». Η λατρεία αυτή κατέληξε να πάρει διαστάσεις «παράκρουσης» όταν, στη δεκαετία του 1960, η ηγεσία του κόμματος αποσυντέθηκε και ο Μάο κάλεσε τη νεολαία να κινητοποιηθεί κατά των αντιπάλων του.

Παράγοντας αστάθειας

Η κλίκα του Ξι Ζινπίν εκπροσωπεί μόνο ένα τμήμα των αρχουσών τάξεων στην Κίνα. Η βασιλεία του είναι εύθραυστη. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι δεν θα τεθεί σε αμφισβήτηση όσο το επίπεδο ζωής του πληθυσμού αυξάνεται, όσο δηλαδή οι γονείς πιστεύουν πως τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα. Ωστόσο, τίποτα δεν εγγυάται πως η χώρα θα αποφεύγει για καιρό μια ύφεση. Η κρίση των ακινήτων έχει αγγίξει κορυφές, ενώ από πίσω της απειλεί και μια γενικευμένη κρίση χρέους. Το κράτος-πιλότος της οικονομίας τα έχει καταφέρει ώς τώρα να αποφύγει να σπάσει η φούσκα της χρέωσης, αλλά θα μπορεί άραγε να το κάνει για πάντα;

Διανέμοντας «points» καλής συμπεριφοράς στους πολίτες που το «αξίζουν» και χρησιμοποιώντας τον εθνικισμό μεγάλης δύναμης ως ένα από τα κύρια ενισχυτικά του καθεστώτος, το ΚΚΚ οργανώνει κατασταλτικές καμπάνιες που μπορεί να είναι πιο συμβολικές από επικίνδυνες: κατά των ΛΟΑΤΚΙ+, των φεμινιστριών, των υποτιθέμενων προδοτών της πατρίδας, που προκάλεσαν και πολλές ειρωνείες στα κοινωνικά δίκτυα… Με τον Ξι, το κόμμα μπήκε, έτσι, σε έναν τύπο διαρκούς προληπτικού χτυπήματος, για να πνίξει από τη γέννησή του κάθε κίνημα για δημοκρατία και ισότητα. Πρόκειται για μια ακραία συντηρητική αντίδραση, από φόβο μιας πληβείας εξέγερσης από τα κάτω.

Το απερχόμενο πολιτικό γραφείο του ΚΚΚ το είχε ήδη προαναγγείλει: Η συγγραφή εκ νέου της επίσημης ιστορίας, που είχε ψηφίσει η κεντρική επιτροπή, είχε ένα μόνο στόχο, να περιφρουρήσει τον ισχυρό άνδρα του καθεστώτος. Αυτό «είναι αναγκαίο για να στηριχτεί η κεντρική θέση του γενικού γραμματέα Ξι Ζινπίν. […] Θα πρέπει όλο το κόμμα να προσπαθήσει να καταλάβει τις αιτίες της επιτυχίας του ΚΚΚ κατά τον περασμένο αιώνα και να ξέρει πώς να εξασφαλίζει τις επιτυχίες του αύριο, ακολουθώντας την αρχή του ιστορικού υλισμού και μέσα από μια ορθή οπτική της ιστορίας του ΚΚΚ»⁷.

Κατά την Chloé Froissart⁸: «Το διακύβευμα είναι να συσπειρωθεί “ο λαός, το Κόμμα και ο στρατός” πίσω από τον εθνικό μύθο, που ανυψώνεται σε επίπεδο θρησκείας. Η απόφαση εγγράφεται, έτσι, στις συνεχείς προσπάθειες του ΚΚΚ να δημιουργήσει μια ορθοδοξία που, από το 2013, βασίζεται στην καταγγελία κάθε εναλλακτικής ερμηνείας της ιστορίας, που χαρακτηρίζεται με την ετικέτα “ιστορικός μηδενισμός”».

Η θέση του Ξι Ζινπίν, παρόλα αυτά, δεν μοιάζει να έχει σταθεροποιηθεί. Η Κλοέ Φρουασάρ επισημαίνει, έτσι, ότι η απόφαση αυτή δεν φαίνεται να «συναντάει τόσο ενθουσιασμό όσο προέβλεπαν στο Κόμμα: τέσσερεις μέρες μετά το τέλος της ολομέλειας και δεν είχε ακόμα δημοσιευτεί». Επιπλέον, παρόλο που «σαφώς εξυψώνει τον Ξι Ζινπίν και τη σημασία του, δεν τον εξισώνει ωστόσο με τον Μάο. Η ανακοίνωση δείχνει πως ο πρώτος γραμματέας του Κόμματος “έχει πραγματοποιήσει ένα νέο άλμα στην κινεζικοποίηση του μαρξισμού”, υπογραμμίζοντας έτσι τη φιλοδοξία του να αναγνωριστεί ως ίσος του ιδρυτή του καθεστώτος σε θεωρητικό επίπεδο. Όμως η σκέψη του εξακολουθεί να αναφέρεται με την περίπλοκη φόρμουλα “Σκέψη του Ξι Ζινπίν για έναν σοσιαλισμό αλά κινεζικά σε μια νέα εποχή”. Το ότι δεν συμπυκνώθηκε η φόρμουλα στο “Σκέψη του Ξι Ζινπίν” δείχνει πως δεν έχει ακόμα φτάσει στη νομιμοποίηση της “Σκέψης του Μάο Τσετούνγκ” […]. Η απουσία συμπυκνωμένης φόρμουλας για τη σκέψη του προέδρου και οι καθυστερήσεις στη δημοσίευση του τελικού κειμένου της απόφασης δείχνουν ασφαλώς ότι ο Ξι εξακολουθεί να προσκρούει σε απροθυμίες για να μπορέσει να επιβάλει πλήρως την εξουσία του».

Pierre Rousset

17/11/2021

Μετάφραση ΤΠΤ από το :

γαλλικά: Pierre Rousset, En Chine, Xi Jinping chante ses louanges au comité central du PCC http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article60190

αγγλικά: Pierre Rousset, Xi Jinping sings his praises to the CCP Central Committee

Σημειώσεις:

1Όλες αυτές οι παραπομπές είναι από το σχετικό τηλεγράφημα του AFP.

2Βλέπε Pierre Rousset, 13 Νοεμβρίου 2021, « La Chine, nouvel impérialisme émergé », revue l’Anticapitaliste. Το ίδιο και στο ESSF. Και στα ελληνικά, στην ΤΠΤ, «Κίνα: ένας νέος ιμπεριαλισμός αναδύθηκε».

3Au Loongyu, 22 Σεπτεμβρίου 2021, “China and Xi Jinping : Reaction, not Revolution”, Borderless Movements. 22 9 月, 2021και στο ESSF. Και στα ελληνικά, από το elaliberta.gr: Au Loongyu, “Κίνα: Αντίδραση, όχι επανάσταση”.

4Όρος που επινόησε ο Μάο εναντίον των εσωκομματικών πολιτικών αντιπάλων του. Ο όρος “οδοιπόρος προς τον καπιταλισμό” (“走资派”, στα αγγλικά αποδίδεται ως “capitalist roader”) ερμηνεύεται ως, “αυτός στην εξουσία που ακολουθεί τον καπιταλιστικό δρόμο” (“走资本主义道路的当权派”). “Είναι αυτός που έχει υποκύψει στις πιέσεις των αστικών δυνάμεων και προσπαθεί να τραβήξει την επανάσταση προς μια καπιταλιστική κατεύθυνση” (“Capitalist roader”, Wikipedia). [Σ.τ.Μ. elaliberta.gr]

5 Andrew Browne, “Could China’s Crackdown Be a Second Cultural Revolution?”, 4/9/2021, Bloomberg.

6Βλ. Pierre Rousset, 18 Αυγούστου 2008, « La Chine du XXe siècle en révolution – III – Annexe 1 : six coups de projecteur », ESSF (article 24655).

7Βλ. Frédéric Lemaître, le Monde, 8 Νοεβμρίου 2021.

8Chloé Froissart, 16 Νοεμβρίου 2021, « Parti communiste chinois : une nouvelle ère ? », The Conversation. Το ίδιο και στο ESSF (άρθρο 60187) .

https://tpt4.org/?p=6766