Για την ομο-τρανσφοβική βία της καραντίνας
Γράφει η Τερέζα Βολακάκη
Αναδημοσίευση από το «Η Κόκκινη»
Τα τελευταία χρόνια η οικονομική κρίση έχει γεννήσει μια σειρά προβλημάτων, τα οποία αντανακλούν ευθέως στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο καπιταλισμός μάς σερβίρει την ατομική λύση ως μόνη διέξοδο στα προβλήματά μας και η βία προς τον αδύναμο είναι σε κάθε περίπτωση η πιο εύκολη δίοδος για την εκτόνωση της έντασης. Ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία, η τρανσφοβία είναι αυτές οι μορφές βίας, που εύκολα εκδηλώνονται από όσους έχουν προνόμια, και επιδιώκουν την έκφρασή τους, για να νιώσουν λίγο καλύτερα, μέσα στην οικονομική τους ένδεια.
Ο κορωνοιός (ή COVID-19) τις τελευταίες μέρες μάς επέβαλε να μείνουμε σπίτι. Πρόκειται, σύμφωνα με τους επιστήμονες, για έναν ιδιαίτερα μεταδοτικό ιό, που ξεκίνησε από την Κίνα και ραγδαία εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας αναγκαίο οι κυβερνήσεις να επιβάλλουν συνολική απαγόρευση της κυκλοφορίας (lockdown). «Μένουμε Σπίτι, Μένουμε Ασφαλείς», λένε και ξαναλένε τα κανάλια.
Ασφαλείς; Μπα, δε νομίζω.
Και μέσα στα σπίτια τι συμβαίνει; Οι οικογένειες οφείλουν, σύμφωνα με την κρατική επιταγή, να μένουν στο σπίτι. Εκεί που είναι τάχα ασφαλείς από τη μετάδοση του ιού. Και ενώ όλοι νιώθουν ανακούφιση και δηλώνουν περήφανα στο διαδίκτυο πως έχουν ξεφύγει τον κίνδυνο και πως μέσα στην οικογενειακή τους «φωλιά» νιώθουν ασφάλεια, εκεί χτυπά ο αιώνιος ιός: αυτός της πατριαρχίας. Αυτός που μας καταπνίγει, μας επιβάλλει να ανεχόμαστε προσβολές, υποτιμήσεις και πολλών ειδών κακομεταχειρίσεις. Είναι αυτός που μας μαθαίνει πως πρέπει να ανεχόμαστε, γιατί αυτό είναι το ‘φυσικό’.
Στην Ελλάδα πριν από την εμφάνιση της πανδημίας, της γρίπης, του καρκίνου και οποιασδήποτε φονικής ασθένειας, η πατριαρχία δολοφονεί μαζικά. Είναι μια από τις βασικές αιτίες θανάτου των γυναικών. Αυτό που εμείς λέμε “γυναικοκτονία”. Αυτό που τα κανάλια λένε “έγκλημα πάθους”. Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα μέγεθος υπαρκτό, αλλά δυστυχώς όχι μετρήσιμο με ακρίβεια, αφού λόγω της ντροπής που νιώθουν τα θύματα , σπάνια καταγγέλλουν τα περιστατικά. Πέραν αυτού η οικονομική εξάρτηση της γυναίκας/συζύγου από τον δράστη και το οικογενειακό περιβάλλον σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις ευνοούν την καταγγελία ενδοοικογενειακής βίας, που στρέφεται ενάντια στις ίδιες ή ακόμα και στα παιδιά τους. Στην ουσία, κανένας δεν ενθαρρύνει τα θύματα να καταγγείλουν την κακοποίησή τους. Αντιθέτως το σύστημα τις θυματοποιεί μαζικά.
Το δεδομένο είναι πως σήμερα και πριν από την πανδημία, η πολιτική και οικονομική κατάσταση ευνοούν τη δημιουργία και βεβαιότατα την όξυνση των σχέσεων εξουσίας μέσα σε μια οικογένεια. Η οικονομική κρίση, το άγχος της επιβίωσης, η ανεργία, οι αυξημένοι ρυθμοί της εργασίας προκαλούσαν ως τώρα εντάσεις στην επικοινωνία των μελών μιας οικογένειας. Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί το άγχος της μόλυνσης από τον φονικό ιό COVID-19. Φυσικά αυτή που συνήθως αναλαμβάνει τους πολλούς ρόλους, η μητέρα, σύζυγος, η νοικοκυρά και εργαζόμενη γυναίκα, αναλαμβάνει για μια ακόμα φορά ως άλλος αερόσακος να απορροφήσει τους κραδασμούς των οικογενειακών σχέσεων, ως «χρέος» της. Είναι αυτή που οφείλει να εξομαλύνει όλες τις εντάσεις και να δίνει τόπο στην οργή.
Τώρα που «μένουμε σπίτι», είναι και πάλι αυτή που οφείλει να απορροφά το άγχος, την ένταση, τον θυμό και την αγωνία, που υπάρχει διάχυτη. Μέσα στις σφαλισμένες πόρτες και παράθυρα, που μας προστατεύουν από τα μικρόβια, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τον αιώνιο εφιάλτη τους. Επιβάλλοντας την απαγόρευση της κυκλοφορίας και μη λαμβάνοντας κανένα μέτρο ενάντια στην ενδοοικογενειακή βία, το κράτος ενθαρρύνει τον δράστη και την ίδια στιγμή εγκαταλείπει αμέτρητα θύματα. Αφού πίσω από τις κλειστές πόρτες, στην «ασφάλεια» του σπιτιού συμβαίνουν τα χειρότερα εγκλήματα. Με την επιβολή της καραντίνας τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας υπερπολλαπλασιάστηκαν αποδεδειγμένα, τόσο στην Ελλάδα όσο και την Κύπρο. Άλλωστε, είναι προφανές πως ο περιορισμός της κοινωνικής επαφής, το σταμάτημα των δραστηριοτήτων, του σχολείου και της εργασίας οδήγησαν σε ραγδαία επιδείνωση της βίας.[1]
Εκτός όμως από την έμφυλη βία, σίγουρα αυξήθηκαν και τα περιστατικά ομοφοβικής/τρανσφοβικής βίας. Σημαντικός αριθμός λοατκια νέων έχει βρεθεί, λόγω του ιού, σε υποχρεωτική απομόνωση με κακοποιητικούς γονείς που δεν τους αποδέχονται.[2] H υποχρεωτική συναναστροφή με μη δεκτικούς γονείς είναι αναμενόμενο πως λειτουργεί επιβαρυντικά στην ψυχική υγεία των λοατκια νέων, ειδικά σε περιπτώσεις ατόμων που δεν έχουν ανοιχτεί ως λοατκια (coming out).
Βεβαίως η δουλειά του νοικοκυραίου και του κράτους είναι η διασφάλιση της δημόσιας υγείας και τίποτα παραπάνω. «Οφείλουν» να πλένονται καλά και να απολυμαίνουν τα χέρια τους, να φοράνε μάσκα και να αποφεύγουν τον συνωστισμό. Δεν οφείλουν κάτι περαιτέρω. Και συνήθως δεν τους αφορά κάτι επιπλέον.
Αυτό που απολυμαίνουν είναι κυρίως τα προβλήματα των άλλων, γιατί δεν τους αφορούν. Όσο αυτοί αδιαφορούν, εμείς μένουμε κοντά η μία στην άλλη. Είμαστε σε εγρήγορση και έχουμε αντανακλαστικά σε κάθε κρούσμα ενδοοικογενειακής βίας. Μένουμε μακριά από τους σεξιστές. Μένουμε μαζί με τις αδερφές μας. Μένουμε ασφαλείς.
Μένουμε αλληλέγγυες.
[1] “Δραματική αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας στην Κύπρο εν μέσω μέτρων κατά του κορονοϊού” (alfavita,19/3/2020),<https://www.alfavita.gr/kosmos/315933_dramatiki-ayxisi-tis-endooikogeneiakis-bias-stin-kypro-en-meso-metron-kata-toy> , last assessed 25/3/2020.
[2] “Coronavirus: ‘I’m stuck in isolation with my homophobic parents’” (CNN,26/3/2020), < https://www.bbc.com/news/uk-52039832>, last assessed 27/3/2020.
Τερέζα Βολακάκη
27/3/2020
Αναδημοσίευση από το «Η Κόκκινη»
ΤΠΤ - "4" 
