του Αντρέα Γουδέλη1
Την ώρα που η πλήρης απαγόρευση κυκλοφορίας συζητιέται στην Ελλάδα (όπου όλο αυτό με βρήκε), έχω μερικές σκέψεις:
Δεν ξέρω πώς και πότε θα τελειώσει η κατάσταση αυτή και όλες οι εκτιμήσεις που έχω δει φαίνεται να υπονοούν ότι δε θα τελειώσει καλά. Ελπίζω το 99% των μοντέλων / προβολών / κλπ. που έχω δει να πέσουν έξω, αλλά η Ιταλία δεν αφήνει και πολλές ελπίδες (και ούτε καν τολμώ να σκεφτώ τί μπορεί να συμβεί στη Μ.Βρετανία και, ακόμα χειρότερα, όταν αυτό το πράγμα πλήξει τις αναπτυσσόμενες χώρες)… Όταν αυτή η κατάσταση, ωστόσο, τελειώσει, ελπίζω να μην ξεχάσουμε τί συνέβη σε αυτή την περίοδο. Ο κατάλογος των πραγμάτων που θα μπορούσε να γράψει κανείς είναι τεράστιος, ίσως να χρειάζονταν πολλά βιβλία και αναλύσεις, αλλά λίγα από αυτά είναι:
- Οι περισσότεροι ηγέτες στον κόσμο βάζουν στη ζυγαριά δύο πράγματα: να σωθεί το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού versus να σωθεί ένα ποσοστό του ΑΕΠ (και των κερδών). Και ΣΑΦΩΣ προσπαθούν να σώσουν το τελευταίο. Ο Boris Johnson ήταν ίσως ο μόνος που τόλμησε να το πει ανοιχτά, αλλά το ίδιο συμβαίνει και σε όλες τις άλλες χώρες όπως το δείχνουν αναμφίβολα τόσο οι καθυστερήσεις στο να πάρουν μέτρα όσο και στο να εξοπλίσουν τα συστήματα υγείας τους.
- Το νεοφιλελεύθερο μάντρα της αγοράς, ότι αυτή θα μπορούσε να εξασφαλίσει την ευημερία του κόσμου, καταρρέει με τον σαφέστερο δυνατό τρόπο. Κανένα ιδιωτικό σύστημα υγείας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μια σοβαρή επείγουσα κατάσταση όπως αυτή που αντιμετωπίζουμε τώρα.
- Επιπλέον, το γεγονός ότι ακραία μέτρα, όπως η πλήρης απαγόρευση της κυκλοφορίας, κλπ., πρέπει να παρθούν οφείλεται -τουλάχιστον εν μέρει- στο γεγονός, πρώτον, ότι οι κυβερνήσεις άργησαν εξαιρετικά να αντιδράσουν (και πάλι γιατί βασικά ήθελαν να σώσουν τα κέρδη) και, δεύτερον, στη συστηματική αποδιάρθρωση του δημόσιου συστήματος περίθαλψης επί δεκαετίες νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης.
- Προφανώς είναι σωστό να κατακρίνουμε τους ανθρώπους που απερίσκεπτα, π.χ., οργανώνουν πάρτυ εν μέσω πανδημίας. Αλλά οι υστερικές αντιδράσεις του τύπου “είδα έναν τύπο που βγήκε από το διαμέρισμά του των 20 τ.μ. για να πάει μόνος του βόλτα στο πάρκο” δεν είναι μόνο τελείως γελοίες, αλλά επίσης συστηματικά καλλιεργούνται από το κράτος για να κρύψει τις δικές τους ανεπάρκειες. Απλώς ένα παράδειγμα, εδώ στην Ελλάδα, τα μίντια παρουσίασαν πρόσφατα τεράστια ρεπορτάζ για το πόσο “πήξιμο υπάρχει στις παραλίες” της Θεσσαλονίκης, με τον δημοσιογράφο να μιλάει μπροστά από μια ΑΔΕΙΑ παραλία. Αυτός ο τύπος συλλογικής καταδίκης είναι μια προσπάθεια να κρυφτεί η ευθύνη του κράτους και να ριχτούν όλα στους ανθρώπους που είναι “κοινωνικά ανεύθυνοι”. Ναι, πρέπει να μείνουμε σπίτι, επειδή τώρα δεν έχουμε και πολλές επιλογές. Αλλά ας μην ξεχνάμε και γιατί έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο.
- Στο ίδιο πνεύμα να σημειώσουμε ότι, αντίθετα από τις αρχικές διακηρύξεις για την πανδημία (όταν το κεφάλαιο έλπιζε ακόμα να σώσει όσο περισσότερο κέρδος μπορούσε), που επικεντρώνονταν στο πώς να προετοιμαστεί το σύστημα υγείας για να αντιμετωπίσει την κατάσταση, με προσλήψεις, κλπ. (τουλάχιστον στην Ελλάδα), σιγά-σιγά το βάρος μετατέθηκε όλο και περισσότερο προς τις ατομικές ευθύνες και την ανεπάρκεια των πράξεων του πληθυσμού απέναντι στην κατάσταση.
- Όμως, διάολε, υπάρχουν δουλειές που είναι παρασιτικές στην κοινωνία αυτήν! Δουλειές που θα μπορούσαν να σταματήσουν πλήρως και κανείς να μην το πάρει είδηση καν. Και οι άνθρωποι που κάνουν αυτές τις δουλειές θα μπορούσαν να κάνουν, στη θέση τους, πολύ πιο χρήσιμα πράγματα. Πραγματικά, αν κάποιος δε δουλεύει στο χρηματιστήριο ή δεν κερδοσκοπεί μέσω αυτού, τί στο διάολο τον/την ενδιαφέρει τώρα το πού βρίσκεται ή πού πάει το χρηματιστήριο!
- Η κοινωνική χρησιμότητα μιας δουλειάς μοιάζει να είναι σχεδόν αντιστρόφως ανάλογη προς το κύρος και τα λεφτά που λαμβάνει ο εργαζόμενος. Οι γιατροί και οι νοσοκόμοι είναι, εδώ, το προφανές παράδειγμα, αλλά και πιο ακραίες περιπτώσεις υπάρχουν, όπως οι εργαζόμενοι στα σουπερμάρκετ, αυτοί που ασχολούνται με το να παραμένει η πόλη καθαρή, κλπ. Για παράδειγμα, σε αυτή όλη την κατάσταση, οι υπάλληλοι στα σουπερμάρκετ αναγκάζονται να έρθουν αντιμέτωποι με εκατοντάδες ανθρώπους κάθε μέρα, και μάλιστα με τελείως ανύπαρκτα μέσα προστασίας.
- Σε αυτές τις μέρες, το ιατρικό προσωπικό διακινδυνεύει τη ζωή του, για να κρατήσει τους ανθρώπους όσο πιο υγιείς γίνεται. Οι εργαζόμενοι στις συγκοινωνίες διακινδυνεύουν τις ζωές τους για να διασφαλίσουν κάποιες αναγκαίες μετακινήσεις. Οι εργαζόμενοι στην αλυσίδα τροφοδοσίας τροφίμων διακινδυνεύουν τις ζωές τους για να μην πεθάνουμε της πείνας, κλπ., κλπ. Κανείς από αυτούς τους ανθρώπους δεν το κάνει επειδή περιμένει κάποια ουσιαστική βελτίωση στο επίπεδο ζωής του. Μια κοινωνία που δε βασίζεται στο κέρδος δεν μπορεί να λειτουργήσει; Ποιος το είπε αυτό..;
Για την ώρα ας μείνουμε στο σπίτι όσο περισσότερο γίνεται, επειδή οι επιδημιολόγοι το λένε. Ας μείνουμε όσο πιο ασφαλείς γίνεται και ας προσπαθήσουμε να κρατήσουμε τους ανθρώπους γύρω μας επίσης ασφαλείς (και σε αυτούς ανήκουν και οι άνθρωποι στα νοσοκομεία, στα σουπερμάρκετ, στην αποκομιδή σκουπιδιών, κλπ.). Και ας μην ξεχάσουμε ποτέ ότι υπάρχουν καθάρματα σε αυτόν τον κόσμο που μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση.
Αντρέας Γουδέλης
22/3/2020
[αναδημοσίευση από το facebook, λίγο πριν ανακοινωθεί η πλήρης απαγόρευση κυκλοφορίας]
1Ο Αντρέας Γουδέλης είναι ερευνητής στο γαλλικό Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών και βρέθηκε στην Ελλάδα στο ξέσπασμα της επιδημίας. Ο τίτλος είναι δικός μας [Σημείωση του “4”]
ΤΠΤ - "4" 
[…] [Το ίδιο στα ελληνικά] […]