του Daniel Tanuro
Πανδημία:
Οκτώ θέσεις για τον Covid-19
1. Το ότι η οικονομική επιβράδυνση προηγήθηκε του κορονοϊού Covid-19 δεν πρέπει να μας κάνει να αρνηθούμε την οικονομική επίπτωση της επιδημίας (διακοπή σε παραγωγές, ρήξη ορισμένων αλυσίδων παραγωγής, επιδράσεις σε τομείς των αεροπορικών μεταφορών και του τουρισμού, κλπ.) ούτε τη σοβαρότητα της απειλής που αποτελεί ως τέτοιος. Αποδιαρθρωτικό φαινόμενο με εκθετική δυναμική, η επιδημία αποτελεί ειδικό ενισχυτή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Επίσης είναι και αποκαλυπτική του ευάλωτου χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος καθώς και των κινδύνων που αυτός ενέχει για τις λαϊκές τάξεις, ιδιαίτερα μέσω του εσώτερου παραγωγισμού του, που βασίζεται στα ορυκτά, θεμελιώδη αιτία της οικολογικής και κλιματικής κρίσης.
2. Η αντιμετώπιση της επιδημίας θα απαιτούσε να παρθούν γρήγορα αυστηρά μέτρα ελέγχου υγείας για τους ταξιδιώτες που προέρχονται από μολυσμένες περιοχές, ταυτοποίησης και απομόνωσης των μολυσμένων ατόμων, περιορισμού των μεταφορών και ενίσχυσης των υπηρεσιών υγείας. Βυθισμένες όμως στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές με τις οποίες επιχειρούν να αντικρούσουν την οικονομική επιβράδυνση, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις άργησαν να τα πάρουν, και κατόπιν τα πήραν ανεπαρκώς, πράγμα που τις ανάγκασε να πάρουν ακόμα πιο αυστηρά μέτρα, χωρίς ωστόσο να σταματήσουν να τρέχουν πίσω από τη διάδοση του ιού. Οι πρακτικές των μηδενικών αποθεμάτων, της δημοσιονομικής λιτότητας στους χώρους της υγείας και της έρευνας, η ελαστικο-επισφάλεια της εργασίας πρέπει να μπούν στο στόχαστρο της κριτικής σε σχέση με την κρίση.
3. Επιστήμονες είχαν ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου κατά την επιδημία του κορονοϊού SRAS το 2002. Είχαν τότε προταθεί προγράμματα θεμελιακής έρευνας τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, που θα είχαν επιτρέψει να γίνει καλύτερα γνωστή αυτή η κατηγορία ιών και να αποφευχθεί η επανεμφάνισή τους με νέες μορφές. Οι κυβερνήσεις τότε αρνήθηκαν να τις χρηματοδοτήσουν. Παράλογη πολιτική, αλλά κομμένη και ραμμένη στο να αφήσουν την έρευνα, σε αυτόν τον τομέα, ελεύθερη στα χέρια της φαρμακευτικής βιομηχανίας, της οποίας ο στόχος δεν είναι η δημόσια υγεία, αλλά το κέρδος μέσω της πώλησης φαρμάκων στην αγορά των ασθενών με διαθέσιμα λεφτά.
4. Όπως κάθε αποδιαρθρωτικό φαινόμενο, η επιδημία προκαλεί καταρχήν αντιδράσεις άρνησης. Αυτές μπορεί κατόπιν να δώσουν τη θέση τους στον πανικό και ο πανικός μπορεί να εργαλειοποιηθεί από τους συνωμοσιολόγους και τους άλλους δημαγωγούς, για να παίξουν το παιχνίδι των αυταρχικών στρατηγικών τεχνολογικού ελέγχου των πληθυσμών και περιορισμού των δημοκρατικών δικαιωμάτων, όπως στην Κίνα και στη Ρωσία. Επιπλέον, υπάρχει και ένας σοβαρός κίνδυνος ο Covid-19 να χρησιμοποιηθεί από τους φασίστες ως πρόσχημα για να δικαιολογηθούν και να ενισχυθούν οι ρατσιστικές πολιτικές απόκρουσης μεταναστών.
5. Η αριστερά δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να αρκείται στην εξωγενή επίπτωση της υγειονομικής κρίσης πάνω στην ενδογενή καπιταλιστική οικονομική κρίση. Πρέπει να πάρει υπόψη της την υγειονομική κρίση ως τέτοια και να αναπτύξει προτάσεις για να καταπολεμηθεί αυτή κοινωνικά, δημοκρατικά, αντιρατσιστικά, φεμινιστικά και διεθνιστικά. Αντίστροφα από τον ατομισμό, πρέπει επίσης να υιοθετήσει για τον εαυτό της και να διαδώσει στα κοινωνικά κινήματα συλλογικές συμπεριφορές που να είναι υπεύθυνες από την άποψη της μη διάδοσης του ιού. Αντίθετα από μέτρα περιορισμού της χρήσης του αυτοκινήτου που παίρνουν ορισμένες κυβερνήσεις ως απάντηση στο “πετρελαϊκό σοκ”, για παράδειγμα, κανείς δεν μπορεί εδώ να εξαιρεθεί από την ευθύνη του για την υγεία: τη δική του, των δικών του και τη δημόσια υγεία, χωρίς να ξεχνάμε και την ευθύνη απέναντι στον παγκόσμιο Νότο. Ή τα κοινωνικά κινήματα θα πάρουν το ζήτημα αυτό στα χέρια τους, δημοκρατικά και ξεκινώντας από τις κοινωνικές πραγματικότητες των κυριαρχούμενων, ή αλλιώς θα είναι οι κυρίαρχοι που θα επιβάλουν τις ελευθεροκτόνες τους λύσεις.
6. Ο μεγάλος κίνδυνος της επιδημίας είναι το ενδεχόμενο ξεπέρασμα του ορίου κορεσμού των νοσοκομειακών συστημάτων. Αυτό θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε επιδείνωση του φόρου αίματος που πληρώνουν οι πιο φτωχοί και οι πιο αδύναμοι, ιδιαίτερα μεταξύ των πιο ηλικιωμένων, καθώς και σε μεταβίβαση των καθηκόντων φροντίδας στην οικιακή σφαίρα, δηλαδή γενικά στην πλάτη των γυναικών. Το κατώφλι αυτό εξαρτάται προφανώς από τη χώρα, το σύστημα υγείας και τις πολιτικές λιτότητας – επισφάλειας που έχει επιβληθεί. Και θα έρθει πιο γρήγορα ακριβώς και επειδή οι κυβερνήσεις τρέχουν πίσω από την επιδημία αντί να την προλαβαίνουν. Η επιδημία απαιτεί, επομένως, σαφή ρήξη με τις πολιτικές λιτότητας, αναδιανομή του πλούτου, πρόσθετη χρηματοδότηση και απο-φιλελευθεροποίηση του τομέα της υγείας, κατάργηση των πατεντών στον ιατρικό χώρο, δικαιοσύνη Βορά-Νότου και προτεραιότητα για τις κοινωνικές ανάγκες. Το οποίο συνεπάγεται ιδιαίτερα: απαγόρευση της απόλυσης των ανθρώπων που νοσούν, τη διατήρηση του μισθού σε περίπτωση τεχνητής ανεργίας, άρση του ελέγχου, των “ενεργοποιήσεων” και των κυρώσεων κατά των επιδοματούχων, κλπ. Είναι κυρίως σε αυτά τα ζητήματα που πρέπει να παρέμβουμε ενάντια στις ανορθολογικές απαντήσεις και στις δυναμικές τους ρατσιστικών και αυταρχικών γλιστρημάτων.
7. Υπάρχουν πολλά κοινά σημεία μεταξύ της κρίσης του Covid-19 και της κλιματικής κρίσης. Και στις δύο περιπτώσεις, η λογική συσσώρευσης για το κέρδος καθιστά το καπιταλιστικό σύστημα ανίκανο να εμποδίσει έναν κίνδυνο για τον οποίο είχε ωστόσο προειδοποιηθεί. Και στις δύο περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις παλαντζάρουν ανάμεσα στην άρνηση και στην ανεπάρκεια των πολιτικών που συλλαμβάνονται κατά προτεραιότητα με βάση τις ανάγκες του κεφαλαίου και όχι τις ανάγκες των πληθυσμών. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πιο φτωχοί, οι πιο αδύναμοι, κυρίως στις χώρες του Νότου, βρίσκονται στο στόχαστρο, ενώ οι πλούσιοι θεωρούν ότι τελικά κάπως θα τα καταφέρουν. Και στις δύο περιπτώσεις οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την απειλή για να προωθήσουν ένα ισχυρό κράτος, ενώ και οι δυνάμεις της άκρας δεξιάς επιχειρούν να επωφεληθούν από το φόβο, για να προωθήσουν βρώμικες μαλθουσιανικές και ρατσιστικές απαντήσεις. Και στις δύο περιπτώσεις, τέλος, ο κοινωνικός νόμος της καπιταλιστικής αξίας έρχεται σε μετωπική σύγκρουση με τους νόμους της φύσης με εκθετική δυναμική (ο πολλαπλασιασμός των μολύνσεων από τον ιό, στη μια περίπτωση, η αύξηση της θερμοκρασίας και οι θετικές αναδράσεις, στην άλλη).
8. Ο κλιματικός κίνδυνος είναι, βέβαια, απείρως πιο πλανητικός και σοβαρός από του ιού. Το ίδιο προφανώς ισχύει και για τις επιπτώσεις τους, εάν οι εκμεταλλευόμενοι και οι καταπιεσμένοι δεν ενωθούν για να ανατρέψουν αυτόν τον παρανοϊκό και εγκληματικό τρόπο παραγωγής. Ο Covid-19 αποτελεί προειδοποίηση, μία ακόμα: πρέπει να τελειώνουμε με τον καπιταλισμό, ο οποίος οδηγεί την ανθρωπότητα στη βαρβαρότητα.
Daniel Tanuro
9/3/2020
Μετάφραση στα ελληνικά: Περιοδικό «4»
από το γαλλικό πρωτότυπο: Pandémie — Huit thèses sur le COVID-19 http://www.europe-solidaire.org/spip.php?article52343
Απλές οδηγίες για τον κορονοϊό:
Covid-19:
Τί πρέπει να κάνουμε για να προστατευτούμε και να προστατέψουμε και τους άλλους
Η επιδημία του Covid-19 πρέπει να παρθεί στα σοβαρά. Το να προστατευτεί κανείς σημαίνει ότι προστατεύει τους ανθρώπους του και προστατεύει και τη συλλογικότητα. Και τα τρία αυτά είναι δεμένα μαζί.
Ο ιός αυτός μεταδίδεται ουσιαστικά με φυσική επαφή, με σταγονίδια και από τις επιφάνειες. Κάθε αντικείμενο που έχει έρθει σε επαφή με κάποιον φορέα ενδέχεται να μεταδώσει τον ιό για καμιά δεκαριά μέρες (αυτό ποικίλει ανάλογα με το υλικό, με τη θερμοκρασία και με την υγρασία). Φαίνεται ότι οι ειδικοί δεν αναφέρουν πολλές μεταδόσεις από αερολύματα (δηλαδή με μικροσωματίδια που βρίσκονται στον αέρα). Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν μάσκες διαθέσιμες για όλους(-ες). Αλλά πρέπει να υιοθετήσουμε ορισμένες συνήθειες και χειρονομίες που αυξάνουν σημαντικά την προστασία μας:
- Να σταματήσουμε το κάπνισμα -είναι μια ευκαιρία!
- Να μη σφίγγουμε χέρια ούτε να φιλιόμαστε. Μπορούμε να χαιρετιόμαστε με κούνημα του κεφαλιού, ακουμπώντας τους αγκώνες μας ή τις άκρες των ποδιών μας. Να κρατάμε κάποια απόσταση από τους συνομιλητές μας.
- Εάν νομίζετε ότι έχετε συμπτώματα, μην πάτε στο γιατρό: μείνετε σπίτι σας και πάρτε τον τηλέφωνο.
- Όσο μπορείτε φορέστε πλαστικά γάντια όταν είναι να ακουμπήσετε επιφάνειες που είναι ενδεχομένως μολυσμένες ή να πιάσετε αντικείμενα που είναι ενδεχομένως μολυσμένα.
Εάν δεν υπάρχουν γάντια:
- Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τα δάχτυλα και προτιμήστε τις αρθρώσεις των χεριών για να πιέστε το κουμπί του ασανσέρ, να ανάψετε ένα φως, κλπ.
- Μην ανοίγετε τις πόρτες με την παλάμη σας, αλλά έχοντας την κλειστή σε γροθιά ή με τον αγκώνα σας, ιδιαίτερα στις δημόσιες τουαλέτες.
- Χρησιμοποιείτε αντισηπτικά μαντιλάκια πριν πιάσετε το καροτσάκι ή το καλάθι στο σουπερμάρκετ για τις αγορές σας.
- Πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι τουλάχιστον οκτώ φορές την ημέρα και επί είκοσι δευτερόλεπτα τουλάχιστον. Στεγνώστε τα ή με χαρτί μιας χρήσης ή με ζεστό αέρα ή αφήστε τα να στεγνώσουν μόνα τους, με τα δάχτυλα προς τα πάνω.
- Έχετε μαζί σας σε ετοιμότητα ένα μπουκαλάκι με αντισηπτικό, που να περιέχει τουλάχιστον 60% οινόπνευμα, και χρησιμοποιείστε το κάθε φορά που δεν έχετε τη δυνατότητα να πλύνετε τα χέρια σας αμέσως, μετά το άγγιγμα ή το πιάσιμο αντικειμένων χωρίς γάντια.
- Βήξτε ή φυσήξτε τη μύτη σας σε χαρτομάντιλο μιας χρήσης και πετάξτε το. Εάν χρειαστεί απότομα, βήξτε στη δίπλα του αγγόνα σας.
[Από την αναπαραγωγή του άρθρου στο site της Gauche Anticapitaliste (βέλγικου τμήματος της 4ης Διεθνούς) 10/3/2020]
ΤΠΤ - "4" 
