Οι εκλογές στην Ουκρανία – από τη σκοπιά της εργατικής τάξης
Tου Vladimir Zlenko*
Στις πρόσφατες εκλογές της Ουκρανίας επικράτησε τελικά ο φιλοδυτικός Γιουσένκο έναντι του Γιανούκοβιτς που είχε την υποστήριξη του Πούτιν και του ρώσικου κατεστημένου. Αν με αυτήν την αλλαγή υπάρχουν νέες προοπτικές για τα συμφέροντα των πλατιών λαϊκών στρωμάτων είναι το ερώτημα με το οποίο ασχολείται το ακόλουθο άρθρο.
Η σημερινή σύγκρουση στην Ουκρανία δεν είναι πάλη ανάμεσα στην δημοκρατία και τον αυταρχισμό. Από αυτή την άποψη, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον Γιανούκοβιτς και τον Γιουσένκο. Και οι δύο έχουν λεηλατήσει και λεηλατούν τον Ουκρανικό λαό και κράτος.
Το βασικό σύνθημα του Γιουσένκο στις συγκεντρώσεις του ήταν: «Πρέπει να δημιουργήσουμε πλούσιους, αυτοί τότε θα βοηθήσουν τους φτωχούς». Δεν προσφέρει καμία ευκαιρία στους εργαζόμενους να συμμετάσχουν ενεργά στην πολιτική και οικονομική ζωή, να είναι δημιουργοί της δικής τους ιστορίας, ή ακόμα να δουλέψουν τίμια και να κερδίζουν αξιοπρεπώς. Ο ρόλος τους είναι μάλλον να περιμένουν υπομονετικά την ελεημοσύνη των πλουσίων.
Κανένας από τους υποψηφίους δεν αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα των εργαζομένων. Δύο ολιγαρχικές φατρίες μάχονται για την εξουσία για να αποκομίσουν απίστευτα κέρδη και να οικειοποιηθούν ό,τι δεν έχει ακόμα ιδιωτικοποιηθεί. Η πολιτική τους θα βασίζεται στην εκμετάλλευση των εργαζομένων. Αυτό που κρίνεται είναι ποίος θα είναι ο επόμενος που θα βιάσει τη χώρα.
Φυσικά, είναι λάθος να συμπεριφερθεί κανείς αδιάντροπα σαν τον Κούτσμα και το καθεστώς του. Και μετά τις διαδηλώσεις στις πλατείες, οι άνθρωποι δε θα είναι ίδιοι – αυτό είναι κάτι θετικό. Οι άνθρωποι θα έχουν μάθει να αντιστέκονται και ίσως θα αρχίσουν να καταλαβαίνουν καλύτερα τα δικά τους συμφέροντα και να απαιτήσουν το σεβασμό.
Οι εργαζόμενοι, τόσο οι βιομηχανικοί εργάτες όσο και οι υπάλληλοι, δεν είναι στις πλατείες. Ακόμα δεν έχουν τις δικές τους οργανώσεις. Οι φοιτητές που έχουν βγει στην κεντρική πλατεία του Κιέβου ακόμα δεν καταλαβαίνουν τα συμφέροντά τους. Ελκύονται από την προοπτική νίκης. Δε φωνάζουν: «Η εξουσία στο λαό!» Φωνάζουν: «Γιουσένκο! Γιουσένκο!» Η εικόνα του «πατερούλη», του φύρερ έχει δημιουργηθεί. Στη Γερμανία τη δεκαετία του 1930 οι άνθρωποι επίσης εκστασιάζονταν βλέποντας τον Χίτλερ. Έβαλε σε κίνηση την οικονομία και έβαλε τέλος στην ανεργία.
Η πολιτική και οικονομική ζωή της Ουκρανίας κυριαρχείται αφενός από «φατρίες» – καπιταλιστικές ομαδοποιήσεις που συνδέονται με τις πολιτικές δομές αφενός και με εγκληματικά στοιχεία αφετέρου. Υπάρχουν τέσσερις φατρίες και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό, μαχόμενες για την εξουσία και την οικειοποίηση του δημόσιου πλούτου.
- Της «φατρίας Ντόνετσκ» ηγείται ο πλουσιότερος πολίτης της Ουκρανίας, ο Ρινάτ Αχμέτοφ. Ο Βίκτορ Γιανούκοβιτς ανήκει σε αυτή τη φατρία. Ο Αχμέτοφ, σήμερα, επίσημα «έχει αξία» 3.5 δισεκατομμύρια $ ΗΠΑ. Αυτή η φατρία χρησιμοποιεί την πολιτική κάλυψη του «Κόμματος των Περιφερειών», ηγέτης της οποίας πρακτικά είναι ο Βίκτορ Γιανούκοβιτς.
- Της «φατρίας Ντνεπροπετρόφσκ» ηγείται ο Βίκτορ Πίντσουκ, ο οποίος είναι γαμπρός του εξερχόμενου προέδρου Λεονίντ Κούτσμα. Χρησιμοποιεί την πολιτική κάλυψη του «Εργατικού Κόμματος της Ουκρανίας», του οποίου ηγέτης είναι ο Σεργκέι Τιγκίπκο. Ο Β. Πίντσουκ έχει την καθοριστική επιρροή σε αυτό το κόμμα, αν και πριν μερικούς μήνες ανακοίνωσε ότι αφήνει το κόμμα και την ηγεσία του για την αποκλειστική ενασχόλησή του σε επιχειρήσεις. Δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι θα είναι υποψήφιος για την Προεδρία της Ουκρανίας, αλλά δεν έχει πει πότε. Εάν η παρούσα διένεξη οδηγήσει σε νέες προεδρικές εκλογές, πολύ πιθανόν να προταθεί ως υποψήφιος αυτού του κόμματος.
- Της «φατρίας Κιέβου» ηγούνται ο Βίκτορ Μεντβέτσουκ, ο οποίος είναι επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης, και ο Γκριγκόρι Σούκις, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας του Κιέβου «Ντιναμό.» Αυτή η φατρία συμπεριλαμβάνει τον εξερχόμενο πρόεδρο Κούτσμα. Η πολιτική του κάλυψη είναι το «Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Ούκρανίας (Ενωμένη).» Ως πρόσφατα, ο Αλεξάντρ Ζιντσένκο δούλευε σε αυτή την ομάδα. Υποψήφιος στην εκλογική λίστα του κόμματος, έγινε βουλευτής της Ανώτατης Ράντα (Βουλή) και μετά αντιπρόεδρος της Ράντα. Μετά μετακινήθηκε στην ομάδα του Βίκτορ Γιουσένκο και ηγήθηκε της εκλογικής εκστρατείας.
- Πριν εμφανιστεί στη σκηνή ο Βίκτορ Γιουσένκο, η δυτική φατρία αδυνατούσε να κάνει κάποια ανατροπή ώστε να έχει πραγματική επιρροή στην εθνική σκηνή. Είχε δράση κυρίως στη δύση. Γι’ αυτό το λόγο, τα μέλη της ολιγαρχίας που ανήκουν σε αυτή τη φατρία νιώθουν ότι είναι ριγμένοι στην ιδιωτικοποίηση του εθνικού πλούτου. Το νιώθουν ως αδικία και θέλουν να αυξήσουν το δικό τους μερίδιο της λείας.
Ανάμεσα στα πιο γνωστά τους μέλη στην ολιγαρχία είναι ο «γλυκός βασιλιάς της Ουκρανίας», Πετρ Ποροσένκι, ο οποίος ως το 2000 ήταν μέλος του «Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Ουκρανίας (Ενωμένη)». Έφυγε τότε από εκείνη την οργάνωση και έγινε αρχηγός του «Κόμματος της Αλληλεγγύης της Ουκρανίας», με τον Νταβίντ Ζβανίγια και τον Νικολάι Μαρτυνένκο. Ο Αλαξάντρ Οεμιτσένκο, γιος του δημάρχου του Κιέβου, σχετίζεται με εκείνη τη φατρία και συνεργάζεται μαζί της.
Η Γιουλία Τιμοσένκο, συνεργάτης του Πάβελ Λαζαρένκο, (ο οποίος, ως πρωθυπουργός, έκλεψε εκατομμύρια και έχει παραπεμφθεί σε δίκη στις ΗΠΑ), δουλεύει στενά με τον Γιουσένκο. Αναζητείται από την Ιντερπόλ. Η καλύτερή της προστασία από την ποινική δίωξη είναι η πολιτική εξουσία. Όλα τα προαναφερόμενα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο κύριος προσανατολισμός αυτών των ανθρώπων, εάν ο Γιουσένκο κερδίσει τελικά, θα είναι μια νέα κατανομή του πλούτου … προς όφελός τους. Φυσικά, αντιτίθενται σε οποιαδήποτε πολιτική μεταρρύθμιση που θα μείωνε τις τεράστιες εξουσίες του προέδρου.
Όλα τα μέλη της ουκρανικής ολιγαρχίας πλούτισαν εξαιρετικά γρήγορα. Οι τσέπες τους γέμισαν με την κρατική ιδιοκτησία και το χρήμα του λαού. Αυτό έγινε με λεηλασία, με τη συνεργεία του κράτους. Εξαπολύθηκε υπερπληθωρισμός το 1992, ο οποίος δεν ήταν απρόβλεπτη συνέπεια άλλων πολιτικών, ώστε να ληστέψουν το «υπέρμετρο» χρήμα του λαού. Επίσης στέρησαν από τις επιχειρήσεις το κεφάλαιο που ήταν αναγκαίο για νέες επενδύσεις.
Αυτό κατέληξε σε αυτό που μόνο οικονομική γενοκτονία κατά του λαού μπορεί να χαρακτηριστεί. Οι δημογραφικές στατιστικές το επιβεβαιώνουν πλήρως. Οι εργαζόμενοι δεν είχαν καμία ευκαιρία να πάρουν κανένα μερίδιο του δημόσιου πλούτου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της ιδιωτικοποίησης. Γι’ αυτό έπρεπε να έχεις κρατική εξουσία και εγκληματικές διασυνδέσεις. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, η κρατική εξουσία και ο κόσμος του εγκλήματος συγχωνεύθηκαν.
Όλα τα μέλη της ολιγαρχίας είναι βουλευτές και έχουν ασυλία από ποινική δίωξη. Αυτή είναι άλλη μια ιδιαιτερότητα της Ουκρανίας: η τάξη των επιχειρήσεων της ολιγαρχίας και του εγκλήματος κρατάει απευθείας πολιτικές θέσεις. Ο Γιουσένκο δεν αποτελεί εξαίρεση.
Το μπλοκ του Γιουσένκο επίσης περιλαμβάνει μια σειρά από εθνικιστικά κόμματα της άκρας δεξιάς που συνορεύουν με το φασισμό. Το πιο σημαντικό από αυτά είναι το «Κόμμα Ελευθερίας», που μέχρι το 2003 ονομαζόταν «Σοσιαλ-Εθνικιστικό Κόμμα της Ουκρανίας». Από εκείνη την πλευρά ακούει κανείς τα συνθήματα: «Η Ουκρανία για τους Ουκρανούς», «Η Ουκρανία από το Συάν (στην Πολωνία) μέχρι τον Ντον (στη Ρωσία)», «Εβραίοι και Μοσχοβίτες (Ρώσοι) έξω από την Ουκρανία», «Το έθνος πάνω από όλα», «Δικτατορία της εθνοκρατίας», «Ρωσία – εχθρός νο. 1» κλπ.
Μία από τις ιδιαιτερότητες της ουκρανικής ιστορίας είναι ότι δεν είχε ποτέ πλατιά μαζικά κινήματα. Η Ουκρανία πάντα αγωνιζόταν για εθνική ανεξαρτησία, με τα κοινωνικά και δημοκρατικά αιτήματα να μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Η εθνική κυριαρχία πήρε διαφορετικές μορφές στην ανατολή και στη δύση.
Η διαίρεση επιδεινώθηκε το 1596, όταν η δύση υιοθέτησε τον Καθολικισμό και η ανατολή παρέμεινε Ορθόδοξη. Η Ουκρανία ήταν πάντα διαιρεμένη ανάμεσα σε δύο κράτη. Η ενοποίηση δε συνέβη με τη θέληση του λαού αλλά δια μέσου των μεθόδων του Στάλιν. Η δυτική Ουκρανία ήταν δικαιολογημένη όταν δε δέχτηκε τη μέθοδο ενοποίησης, ή σωστότερα, του Στάλιν, την πολιτική της εξορίας σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, της καταναγκαστικής κολλεκτιβοποίησης και των άλλων εγκληματικών πράξεων που συνόδευσαν την ενοποίηση.
Όπως λέει το ρητό, οι παλαιές γενιές πάντα εξουσιάζουν τις ζωντανές. Σήμερα, τα δυτικά και ανατολικά παρακλάδια του λαού διαφέρουν σε πολιτισμό, νοοτροπία, πολιτικές απόψεις και οικονομική προοπτική. Ουσιαστικά είναι διαφορετικοί λαοί. Κατά τη διάρκεια των χρόνων από την ανεξαρτησία, έχουν ψηφίσει διαφορετικά, για διαφορετικούς υποψηφίους. Οι εκλογικές εκστρατείες του Γιανούκοβιτς και του Γιουσένκο βασίζονταν στο να κοντραριστεί η ανατολή με τη δύση, και με αυτόν τον τρόπο επιδείνωσαν τη διαίρεση, αντί να ψάξουν να βρουν τρόπους να ενώσουν τα δύο παρακλάδια.
Η Δύση και κυρίως οι ΗΠΑ, που ενδιαφέρονται να διατηρήσουν τις διαιρέσεις, επεξεργάστηκαν αυτό το σενάριο. Πριν το 1991, η Ουκρανία δεν είχε εμπειρία της κρατικής ιδιότητας, και το έθνος έχει ακόμα να μάθει πώς να ζει στο δικό του κράτος. Κατά πάσα πιθανότητα θα πρέπει να διανύσει μια δύσκολη διαδρομή με ήττες και νίκες, να ζήσει αντιλαϊκά, όπως και δημοκρατικά καθεστώτα.
Παραβιάσεις του εκλογικού νόμου επίσης συνέβησαν στην ανατολή όπως και στη δύση. Ως προς αυτό υπάρχει μικρή διαφορά ανάμεσα στις δύο ομάδες. Το κύριο θέμα της εκστρατείας δεν ήταν εάν η θέληση του λαού θα παραβιαζόταν ή αν θα αντιπροσωπευόταν, μολονότι η Ουκρανία πρέπει να βάλει τέλος στην κυριαρχία των γκάγκστερ.
Σήμερα ο Γιουσένκο ξοδεύει τεράστια ποσά για διαδηλώσεις και πικετοφορίες. Αναμφίβολα αυτό είναι αμερικάνικο χρήμα. Πληρώνονται φοιτητές να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις και να μείνουν στις σκηνές. Η τροφοδοσία είναι καλά οργανωμένη. Φανταστείτε το κόστος των σκηνών και των κουβερτών μονάχα, τα οποία όλα ετοιμάστηκαν εκ των προτέρων, με ένα καλοσχεδιασμένο σενάριο.
Όποιος από αυτούς τους υποψηφίους νικήσει, δε θα είναι νίκη του λαού. Είτε ο ένας είτε ο άλλος, θα ικανοποιήσει μόνο ένα μέρος του λαού και δεν θα γίνει αποδεκτός από το άλλο μέρος. Η μόνη διέξοδος είναι νέες εκλογές που να αποκλείουν και τα δύο αυτά άτομα. Ο Γιουσένκο απορρίπτει αυτή την ιδέα. Επιθυμεί την προσωπική του νίκη. Το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η σύσταση ενός ομοσπονδιακού συστήματος στην Ουκρανία.
* Το άρθρο μεταφράστηκε από το International Viewpoint, Jan. 2005
ΤΠΤ - "4" 
