Γαλλία
Δημοψήφισμα για το σύνταγμα του Ζισκάρ: προς μια μεγάλη κρίση;
του Χρήστου Ιωνά
Ας μην απαρνηθούμε την ευχαρίστηση: δεν υπήρξαν και πολλές ευκαιρίες τον τελευταίο καιρό για να ευχαριστηθεί κανείς με τα τελευταία γεγονότα στη Γαλλία. Μεγάλη επιτυχία της απεργίας στο δημόσιο τομέα, στα τέλη Γενάρη, αυξανόμενη κινητοποίηση διάφορων τομέων (μαθητές, ερευνητές) με την απόδειξη μιας αυξανόμενης μαχητικότητας (600.000 διαδηλωτές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα σε 120 πόλεις, στις 5 Φεβρουαρίου, ενάντια στην αύξηση του χρόνου εργασίας και για την αύξηση των μισθών!), ο Χειμώνας αυτός θα μπορούσε να αποβεί πολύ ζεστός, ακόμα περισσότερο που επιβεβαιώνενται μια όλο και πιο γερή κινητοποίηση που συνδέει τον κοινωνικό και τον πολιτικό χώρο: η απόφαση που πήρε η CGT, που είναι το μεγαλύτερο συνδικάτο των εργαζομένων στη Γαλλία, για να πει ΟΧΙ στο ευρωσύνταγμα του Ζισκάρ ντ’Εστέν αποτελεί ταυτόχρονα δείγμα του θυμού ενάντια στην Ευρώπη των καπιταλιστών και σημαντικό στήριγμα για την ενίσχυση της εργατικής καμπάνιας για μια Ευρώπη των εργαζομένων, ενάντια στην Ευρώπη των εργοδοτών και ενάντια στην εθνικιστική αναδίπλωση. Ωστόσο, ας είμαστε προσεκτικοί. Οι όροι για να γίνουν νικηφόροι οι αγώνες παραμένουν δύσκολοι…
Η απόφαση της CGT
Στις 3 Φεβρουαρίου, το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο της CGT, το οποίο εκλέγεται από τα Εργατικά Κέντρα καθώς και από τις Ομοσπονδίες, πήρε μια καίρια απόφαση: ενάντια στην ηγετική ομάδα που, με τον Μπερνάρ Τιμπώ, ήθελε να μην εκφράσει άποψη για το σχέδιο συντάγματος, το «κοινοβούλιο» της CGT κατέληξε στο ότι: «το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο τοποθετείται υπέρ της απόρριψης αυτής της συνταγματικής συμφωνίας», πράγμα που σημαίνει ότι καλεί για να ψηφιστεί ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Οι αντιδράσεις που ακολούθησαν αυτή την απόφαση είναι αποκαλυπτικές για την πολύ μεγάλη ανησυχία που μεγαλώνει στο στρατόπεδο της αστικής τάξης από το Φθινόπωρο απέναντι στον κίνδυνο μιας νίκης του όχι στο δημοψήφισμα που ο Σιράκ αναγκάστηκε να παραχωρήσει. Η ψήφος αυτή παρουσιάζεται ως το αποτέλεσμα μιας συμμαχίας των κομμουνιστών, των τροτσκιστών και των σοσιαλιστών που αρνούνται τη γραμμή του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ενάντια στους ευγενείς συνδικαλιστές που δεν θέλουν η CGT να είναι ιμάντας μετάβασης ενός κόμματος! Από την πλευρά της, η ηγεσία του ΣΚ εξηγεί πως δεν πρέπει να αποπροσανατολιστεί ο θυμός: ότι θα έπρεπε να τα βάζει με τη δεξιά, αλλά όχι και με το σύνταγμα του Ζισκάρ, το οποίο θα περιείχε σημαντικές κοινωνικές προόδους! Ο Ντουιγκού, «εκσυγχρονιστής» ηγέτης της CGT, εξηγεί πολύ σοβαρά πως η συζήτηση απασχόλησε μόνο το 4% των αγωνιστών (ας φανταστούμε τί θα είχε πει ο ίδιος αν είχε περάσει η θέση του!) και τον τρώει η ιδέα να δοκιμάσει να μην πάρει υπόψη του τη δημοκρατική αυτή ψηφοφορία (η οποία κατέληξε μετά από 10 ώρες συζήτησης).
Στην πραγματικότητα, όπως το εξηγεί ο ιστορικός του εργατικού κινήματος, Ρενέ Μουριώ, στην Λιμπερασιόν της 5/2, ο Τιμπώ προσπάθησε να εξουδετερώσει το ευρωπαϊκό ζήτημα, που ωστόσο παραμένει κεντρικό για τους εργαζόμενους: καλώντας την CGT να μη δώσει οδηγία στην ψηφοφορία, κορόιδευε τον κόσμο, αφού η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, στην οποία ανήκει η CGT, καλεί να ψηφιστεί ναι! Και τα μέλη της CGT θέλησαν να δείξουν ότι το ερώτημα εντάσσεται πλήρως στο συνδικαλιστικό χώρο. Οι επιπτώσεις είναι προφανώς πολύ σημαντικές: αυτό που τίθεται έτσι σε αμφισβήτηση είναι η εξέλιξη της ηγεσίας της τέως σταλινικής CGT προς τον ρεφορμισμό σοσιαλδημοκρατικής σάλτσας, ο οποίος και είχε ήδη ηττηθεί μέσα στο συνδικάτο της EDF (γαλλική ΔΕΗ) και, από αυτή την άποψη, ο Μουριώ αποδεικνύει πως καθόλου δεν πρόκειται για συνομωσία ΚΚ-LCR-σοσιαλιστική αριστερά! Γενικότερα, οι προβληματισμοί για το τί πρέπει να είναι σήμερα μια αποτελεσματική συνδικαλιστική γραμμή διευρύνονται στο φως των προδομένων κινητοποιήσεων (κίνημα για τις συντάξεις του 2003, απουσία κινήματος το 2004) και διαπερνά πολλά συνδκάτα (κρίση στην CFDT, συζήτηση στην FSU για διεύρυνσή της), την ίδια στιγμή που αναδύεται η περίφημη ενωτική κραυγή του Δεκέμβρη του 1995: «Όλοι μαζί!». Αλλά αυτό που είναι καινούργιο σήμερα είναι η ευρωπαϊκή διάσταση που έχει η ανησυχία των υπερασπιστών του φιλελευθερισμού, είτε στη δεξιά είτε στη σοσιαλδημοκρατική του έκδοση: ώς τώρα, η αστική τάξη στηριζόταν στο βάρος των εθνικιστικών επιχειρημάτων για να φοβίσει και να επιβάλει μια ψήφο «υπέρ της Ευρώπης» (του Ζισκάρ!). Και, στην πραγματικότητα, στη Γαλλία, ένα τέτοιο στρατόπεδο πάει από τον Λε Πεν ώς το ρεύμα της «εθνικής κυριαρχίας» που εκφράζει ο τέως σοσιαλιστής υπουργός Ζαν-Πιερ Σεβενμάν ή και ο πολύ σταλινικός Μαξίμ Γκρεμέτς, πράγμα που του προσφέρει μια ορισμένη απήχηση. Αλλά τα μαθήματα της ιστορίας επιβεβαιώνονται: τίποτα δεν αξίζει όσο μια καλή κινητοποίηση για να προωθηθούν τα πράγματα και βλέπουμε ότι οι σημερινοί αγώνες για την υπεράσπιση των δημοσίων υπηρεσιών (οι ελληνικές εφημερίδες δημοσίευσαν τη φωτογραφία του συντρόφου μας Ολιβιέ Μπεζανσενό να σπάει τη γραμμή των αστυνομικών, στις 18 Ιανουαρίου, σε μια κινητοποίηση ενάντια στο προγραμματισμένο κλείσιμο 6.000 ταχυδρομικών γραφείων) προσκρούουν όχι μόνο στα σχέδια της γαλλικής δεξιάς (υγεία, παιδεία, συγκοινωνίες) αλλά και στη φιλελεύθερη λογική της Ευρώπης των αφεντικών. Και, στις 5 Φεβρουαρίου, οι διαδηλωτές πήραν μια ευρωπαϊκή όψη μέσα από πολλά συνθήματα που μπορούν να συμπυκνωθούν με το πανώ: «Η Ευρώπη που θέλουμε δεν είναι η Ευρώπη του Σιράκ, του Σεγιέρ (πρόεδρος του γαλλικού ΣΕΒ), του Μπερλουσκόνι: Ψηφίζω ΟΧΙ!».
Η Ευρωπαϊκή καμπάνια του Σοσιαλιστικού Κόμματος
Μετά από τις εντυπωσιακές του εκλογικές νίκες της Άνοιξης (βλέπε Σπάρτακος αρ.74), το Σοσιαλιστικό Κόμμα παίζει προφανώς ένα ρόλο κλειδί για την ευρωπαϊκή καμπάνια. Αυτό που ήταν αναμενόμενο από πολλούς (ιδιαίτερα από τη ριζοσπαστική αριστερά!) ήταν ότι η ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος δεν θα παραβίαζε ούτε τις σοσιαλφιλελεύθερες θέσεις του ούτε και τη γραμμή των ευρωπαίων σοσιαλιστών: ναι λοιπόν σε ένα κείμενο που, όπως λένε τα μεγάλα αυτά κριτικά πνεύματα, δεν είναι βέβαια τέλειο, αλλά η μη εφαρμογή του θα οδηγούσε σε μεγάλη κρίση! Στην πραγματικότητα, η ηγεσία του, με τον γραμματέα Φρανσουά Ολάντ, υιοθέτησε τη θέση αυτή. Αλλά η έκπληξη ήρθε από μια μεγάλη αντιπολίτευση μέσα από το ΣΚ: όχι μόνο ρεύματα πιο αριστερά από τον Ολάντ, αλλά ακόμα και από τον τόσο φιλο-Μααστριχτ τέως πρωθυπουργό, Λωράν Φαμπιύς. Στις συνθήκες αυτές, όλο το φθινόπωρο, η εθνική πολιτική σκηνή είχε κατακλειστεί από την ετοιμασία της ψηφοφορίας στο εσωτερικό του ΣΚ για τη θέση που θα έπαιρνε απέναντι στο δημοψήφισμα του Ζισκάρ! Βέβαια, αυτό που κινεί τον Φαμπιύς έχει προφανώς μεγαλύτερη σχέση με τις ανησυχίες του ως μελοντικού ενδεχόμενου υποψήφιου για τις προεδρικές εκλογές του 2007 παρά με την πάλη των τάξεων. Αλλά, ό,τι και να ειπώθηκε στα αριστερά, παραμένει πως τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν οι ηγέτες του ΣΚ που υποστήριξαν το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα, ήταν σε μεγάλο βαθμό σωστά, αν εξαιρέσουμε κυρίως την αντίθεση του Φαμπιύς στην είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε κάθε περίπτωση, πίσω από την εκνευριστική πλευρά της δημοσιότητας που δόθηκε στη συζήτηση αυτήν (καμία δημοσιότητα δεν δόθηκε από τον τύπο στις συζητήσεις στις άλλες οργανώσεις της γαλλικής αριστεράς), πρέπει να επισημάνουμε ότι ο κίνδυνος της νίκης του ΟΧΙ απέδειξε με παραδειγματικό τρόπο τον πανικό που έχει καταβάλει την ευρωπαϊκή αστική τάξη μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο! Ένα μεγάλο τμήμα του τύπου τέθηκε έτσι στην υπηρεσία του ΝΑΙ στην ίδια την εσωτερική συζήτηση του ΣΚ! Οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές έκαναν ουρά για να έρθουν να πείσουν τα μέλη του ΣΚ ότι το δίλημμα είναι ή ΝΑΙ ή φασισμός, και πολλοί δεξιοί ηγέτες πήραν την πένα τους για να καλέσουν τους σοσιαλιστές να ψηφίσουν ΝΑΙ! Έτσι, το 42% που πέτυχε το ΟΧΙ στις 10 Δεκεμβρίου, ημέρα της ψηφοφορίας στο ΣΚ, σε ένα τέτοιο κλίμα -και ας θυμίσουμε πως ώς τις αρχές Γενάρη, δεν υπήρχαν μεγάλες κοινωνικές κινητοποιήσεις, εθνικής εμβέλειας, εκτός από μια απεργία των καθηγητών στις 7 Δεκεμβρίου- είναι αληθινά πολύ ενθαρρυντικό και πρέπει να προβληματίσει: όπως το έλεγε με θαυμασμό ένας παλιός «συνοδοιπόρος» που παλαντζάρει σχεδόν από πάντα μεταξύ του γαλλικού μας τμήματος, της LCR, και των αναρχικών, κανείς δεν περίμενε πως τα μέλη θα αντιστέκονταν τόσο καλά στην απίστευτη πίεση του να ψηφίσουν ναι! Αυτό είναι σημαντικό για να καταλάβει κανείς τί είναι σήμερα το ΣΚ: μια ηγεσία που έχει ευθυγραμμιστεί στις θέσεις του φιλελευθερισμού, αλλά με ένα μεγάλο τμήμα της βάσης του να παραμένει πιστό στις αξίες της αριστεράς. Μια τέτοια πραγματικότητα πρέπει να παίρνεται υπόψη, ιδιαίτερα για τα επόμενα εκλογικά ραντεβού, εάν η LCR δεν θέλει να επαναλάβει την ανοιξιάτικη αποτυχία της. Και αυτό που πρέπει να διαπιστώσει κανείς, είναι πως το στρατόπεδο του ΟΧΙ στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, όχι μόνο δεν έχει σκοπό να κάνει καμπάνια για το ΝΑΙ, αλλά συνεχίζει να αγωνίζεται, σε μεγάλο βαθμό ανοιχτά, για ένα αριστερό ΟΧΙ, πράγμα μάλιστα που θα μπορούσε να ενισχυθεί μέσα στο κλίμα που αναπτύσσεται τη στιγμή αυτήν, εκτός εάν η ηγεσία επιβάλει καταστολή, πράγμα άλλωστε που μερικοί το ζητούν! Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επανέλθουμε στην εξέλιξη του ΣΚ, σε σχέση κα με τις σημερινές συζητήσεις μέσα στη γαλλική αριστερά.
Μπροστά, προς την κρίση!
Επιβάλλεται να θυμηθούμε ότι οι δημοσκοπήσεις για το δημοψήφισμα δείχνουν, ώς τις τελευταίες μέρες, μια νίκη του ΝΑΙ με περίπου 60-65%. Δηλαδή η μάχη είναι δύσκολη, καθώς ένα μεγάλο τμήμα των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων είναι ευαίσθητο στο «επιχείρημα» της σοσιαλιστικής ηγεσίας που λέει ότι αριστερός σημαίνει ότι είσαι για την Ευρώπη ενάντια στις εθνικές αναδιπλώσεις! Αλλά, ταυτόχρονα, η γαλλική αστική τάξη, έχει λόγους να ανησυχεί: από τη μια, γιατί, μεταξύ του 40% της σημερινής αποχής, η πλειοψηφία προέρχεται από λαϊκά στρώματα, που θα μπορούσαν αύριο να πάν να ψηφίσουν ΟΧΙ! Και από την άλλη, επειδή η εμπειρία του δημοψηφίσματος για το Μάαστριχτ απέδειξε πως μια εκλογική καμπάνια για την Ευρώπη, που αρχίζει με επιχειρήματα «του κοινού νου» (υπέρ της Ευρώπης ενάντια στον εθνικισμό) μπορεί να μετατραπεί σε δημοκρατική συζήτηση (για την Ευρώπη των εργαζομένων!): το ναι στο Μάαστριχτ είχε κερδίσει με ελάχιστη διαφορά. Έτσι, έχοντας συνείδηση πως ο χρόνος δουλεύει υπέρ του ΟΧΙ, ο Σιράκ, ο μεγάλος δημοκράτης, ενδέχεται να βιάσει όσο γίνεται το δημοψήφισμα, ακόμα και για την Άνοιξη, παρόλο που αρχικά είχε αναγγελθεί για το Φθινόπωρο!
Όλα θα εξαρτηθούν, επομένως, από τις κοινωνικές κινητοποιήσεις, αλλά και από το δυναμισμό της καμπάνιας για ένα αριστερό ΟΧΙ! Από την άποψη αυτήν, τα πράγματα οργανώνονται, χάρη στο κάλεσμα των 200, από τις 200 προσωπικότητες από διάφορους τομείς που υπέγραψαν το Φθινόπωρο ένα κάλεσμα για ένα αριστερό ΟΧΙ, με πρωτοβουλία του ιδρύματος Copernic ( www.fondation-copernic.org ), που είναι ένας σύλλογος όπου βρίσκονται μαζί αριστεροί αντινεοφιλελεύθεροι συνδικαλιστές και πολιτικοί αγωνιστές. Έχει οργανωθεί και ένα δίκτυο, με δεκάδες επιτροπές σε όλη τη χώρα, και με εύρος που είναι αρκετά πλατύ στα αριστερά. Πολλές συγκεντρώσεις οργανώνονται είτε από τις συλλογικότητες αυτές είτε και από αριστερές δυνάμεις, που γενικά είναι αρκετά ανοιχτές: έτσι, το ΚΚ, που στην αρχή ήθελε κλασικά να είναι το κέντρο της καμπάνιας, με αρκετούς σεκταριστικούς κινδύνους, από τη μια πλευρά ανοίγει τις συγκεντρώσεις του και σε άλλες δυνάμεις και από την άλλη συμμετέχει, έστω και αν δεν το κάνει πάντα και τυπικά, σε ενιαίες συλλογικότητες. Από όλα αυτά βγαίνει ένας αυξανόμενος δυναμισμός υπέρ του αριστερού ΟΧΙ, καθώς και μια πιο ισχυρή βάση για να προωθηθεί ο δρόμος νέων συνεργασιών στην αριστερά. Έτσι, κατά την εθνική συνάντηση που έγινε πρόσφατα μεταξύ της LCR και του ΚΚ βγήκε η πρόταση για μια κοινή συγκέντρωση της ευρωπαϊκής αντικαπιταλιστικής αριστεράς και των κομμουνιστικών κομμάτων κατά τη διεθνή διαδήλωση στις Βρυξέλλες στις 19 Μαρτίου: για να δειχτεί ότι η Ευρώπη που θέλουμε είναι η Ευρώπη της εργατικής και διεθνιστικής αλληλεγγύης!
Η LCR βρίσκεται προφανώς στην αιχμή αυτής της κινητοποίησης, της οποίας η απήχηση μπόρεσε να επιβεβαιωθεί και με την ιστορική απόφαση της Λυτ Ουβριέρ να καλέσει για ΟΧΙ: θεωρώντας γενικά την Ευρώπη κάτω από την οπτική του «ξεπεράσματος των εθνών» και όχι τόσο κάτω από μια ταξική οπτική, η LO περιφρονούσε ώς τώρα τις συζητήσεις για την οικοδόμηση της καπιταλιστικής Ευρώπης και απείχε από τέτοιες εκλογές. Μπορούμε να ελπίσουμε πως η στροφή αυτή (παρά την αντίδραση που γνωρίζει στις γραμμές της) θα ευνοήσει μια μεγαλύτερη συνειδητοποίηση αυτής της οργάνωσης. Σε κάθε περίπτωση, οι συγκεντρώσεις της LCR δείχνουν το αυξημένο ενδιαφέρον των εργαζομένων για τη φύση της Ευρώπης που θέλουμε -γιατί αυτό ακριβώς είναι αυτό που κυρίως διακυβεύεται: ποιά Ευρώπη θέλουμε; Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει λόγος να κάνει κανείς σοφιστείες: όταν οι ρεφορμιστές κάθε είδους λένε ότι το ΟΧΙ θα προκαλέσει κρίση στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, η απάντηση των επαναστατών είναι: ναι, γρήγορα να το σπρώξουμε σε κρίση! Προφανώς και πρέπει να προκαλέσουμε κρίση σε τέτοιο οικοδόμημα, όπου τολμάνε να ονομάζουν σύνταγμα ένα κείμενο ποταμό που ποτέ οι εργαζόμενοι και οι οργανώσεις τους δεν κλήθηκαν να επεξεργαστούν! Αλλά στη Γαλλία ιδιαίτερα, μια νίκη ενός καθαρά αριστερού όχι θα είναι ίσως και η ευκαιρία για να θυμίσουμε πως η κρίση δεν είναι μελλοντική: είμαστε ήδη βυθισμένη σε αυτήν και πλήρως, με έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας που εκλέχτηκε το 2002 με δημοψήφισμα, αφότου είχε πάρει στον πρώτο γύρο μόνο το 18% των ψήφων, απέναντι σε έναν φασίστα πολυεκατομμυριούχο στο δεύτερο γύρο, με μια κυβέρνηση που εκτελεί διατεταγμένη υπηρεσία της εργοδοσίας και αρνείται να υποχωρήσει παρά τις κινητοποιήσεις για το σχολείο, για τις συντάξεις, για τους μισθούς. Απέναντι σε όλους αυτούς τους εξτρεμισμούς, η καμπάνια για ένα αριστερό όχι πρέπει να επιτρέψει να επανέλθει ο κοινός νους των εργατικών λύσεων στην κρίση, με νέα διάσταση: την ανάγκη κοινών αγώνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι 600.000 διαδηλωτές του Σαββάτου 5 Φεβρουαρίου δείχνουν το δρόμο: διαδηλώνοντας ενάντια στην εργοδοτική θέληση να αυξηθεί ο χρόνος εργασίας, να μην αυξηθούν οι μισθοί, να εισαχθεί ο ανταγωνισμός σε όλους τους τομείς, οι νέοι και οι εργαζόμενοι αυτό που έκαναν ήταν να κνητοποιηθούν ενάντια στην τρομαχτική λογική που εφαρμόζεται σε όλη την Ευρώπη. Έτσι, ναι, προς μια ευρωπαϊκή κινητοποίηση για ένα αριστερό ΟΧΙ στην Ευρώπη των Μπαρόσο και των Μπολκεστάιν, των οποίων η οδηγία ίσως κρατηθεί στην άκρη για την προεκλογική καμπάνια, αλλά της οποίας η λογική με θέρμη υποστηρίζεται από τους ηγέτες της καπιταλιστικής Ευρώπης: εκεί όπου υπάρχουν δυνητικά κέρδη, οι εργαζόμενοι της Ευρώπης πρέπει να σκάσουν και να υπακούσουν! Είναι καιρός να βάλουμε μπροστά την οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής Ευρώπης!
ΤΠΤ - "4" 
