Πόλεμος στο Ιράκ:
Από τη νίκη των «ειρηνοποιών» στην αντίσταση των κολασμένων
του Δημήτρη Χείλαρη
Ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου και λίγους μήνες πριν την προγραμματισμένη παράδοση της διοίκησης από τις συμμαχικές δυνάμεις, η κατάσταση στο Ιράκ είναι πιο έκρυθμη από ποτέ. Ο πόλεμος αυτός έφερε ορισμένα καινούργια και ιδιαίτερης βαρύτητας στοιχεία όπως το τεράστιο αντιπολεμικό κίνημα, τις οξύτατες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και την αμφισβήτηση των αυταπατών για το ρόλο του ΟΗΕ. Το πιο σημαντικό είναι όμως η αποτυχία του ιμπεριαλισμού να επιβάλει τη σταθερότητα παρά τη στρατιωτική του υπεροπλία.
Ο πόλεμος συνεχίζεται…
Θεωρητικά, ο τερματισμός του πολέμου από τους αμερικάνους ανακηρύχθηκε το περασμένο Μάιο. Κανείς δεν φαίνεται όμως να το πιστεύει. Οι ιμπεριαλιστές στο Ιράκ οδήγησαν τα πράγματα ώστε ο πόλεμος να πάρει έντονα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ δεν αντιμετωπίζουν πλέον ένα τακτικό στρατό αλλά μαζικές εξεγέρσεις, ομάδες ανταρτών με ελαφρύ οπλισμό, διαδηλώσεις, σαμποτάζ… και άλλες πρακτικές που συνιστούν στοιχεία ενός διαρκούς ανορθόδοξου πολέμου, ενός αντάρτικου με τη λαϊκή στήριξη. Τα πεδία των μαχών έχουν μεταφερθεί από τα ορύγματα, τον αέρα και τα στρατηγικά σημεία στα τζαμιά, τα πανεπιστήμια, στις αποθήκες και τις αυλές των σπιτιών. Ως γνήσιος κατοχικός στρατός ενοποίησε όλες τις δυνάμεις αντίστασης εναντίον του. Ο κίνδυνος πλέον δεν είναι οι «φανατικοί» φενταγίν, αλλά -όπως οι ίδιοι οι αμερικάνοι στρατιώτες λένε- «οτιδήποτε έμψυχο κινείται». Αυτοί που πίστεψαν ότι θα επιτύχουν μια μεταπολεμική διοίκηση μέσα από τη διαχείριση των ενδοιρακινών θρησκευτικών και εθνικών διαφορών, βλέπουν τους ηγέτες των κάθε λογής φατριών και σεχτών να αντλούν τη δύναμή τους μέσα από πύρινα αντικατοχικά κηρύγματα.
Ο πόλεμος έχει κοινωνικοποιηθεί όχι μόνο στη μορφή αλλά και στο περιεχόμενό του. Δίπλα στο μίσος για τις απώλειες οικείων ανθρώπων, το δεκαετή εμπάργκο και αποκλεισμό, με τις τραγικές συνέπειες, έρχεται τώρα να προστεθεί η παλλαϊκή οργή για τη νέα πραγματικότητα που βιώνουν σε καθημερινή βάση με:
- τη διάλυση της χώρας, που έχει αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς ηλεκτροδότηση, υδροδότηση και στοιχειώδεις υπηρεσίες
- το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου -και κυρίως των μονάδων παραγωγής πετρελαίου-, που τον βλέπουν να παζαρεύεται στις διεθνείς αγορές κα να αποτελεί αντικείμενο προσέλκυσης ξένων επενδυτών σε συνθήκες και με όρους αποικιοκρατικούς
- τη διατήρηση της καταστολής και τον περιορισμό των ελευθεριών αυτή τη φορά από τις κατοχικές δυνάμεις
- την επικράτηση τους χάους με αύξηση της εγκληματικότητας, της βίας και της διαφθοράς.
Η ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν δεν αποτέλεσε, όπως ήλπιζαν οι ΝΑΤΟϊκοί, αφορμή για ταύτιση με τις κατοχικές αρχές. Αντίθετα απελευθέρωσε δυνάμεις να ενταχθούν στην αντίσταση χωρίς να αισθάνονται ότι δίνουν στήριξη σε ένα δικτατορικό καθεστώς. Μέσα από τον αντικατοχικό αγώνα οι ιρακινοί δεν εκδηλώνουν απλά την απέχθειά τους για τους κατακτητές αλλά και τις ελπίδες για μια καλύτερη ζωή.
Αποτυχία της αμερικάνικης στρατηγικής
Η αποτυχία της αμερικάνικης πολιτικής δεν περιορίζεται μόνο στο Ιράκ. Πρόκειται για μια συνολικότερη αμφισβήτηση της γεωπολιτικής στρατηγικής για πλανητική κυριαρχία που εγκαινίασε ο Τζώρτζ Μπους ο νεώτερος (βλ. πιο αναλυτικά στο Σπάρτακο τ. 70). Ο περίφημος άξονας του κακού και οι πόλεμοι ντόμινο σε Ιράν, Συρία, Β. Κορέα έχουν ξεχαστεί. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τους αμερικάνους να ξεκινούν σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα νέο πόλεμο μετά την εμπειρία του Ιράκ.
Εύλογα προκύπτει το ερώτημα για τις αιτίες της αποτυχίας της αμερικάνικης πολιτικής. Οφείλεται απλά σε λανθασμένους υπολογισμούς του όλου σχεδίου ή σε λάθος πληροφόρηση και εκτίμηση από τα περίφημα think tanks της Ουάσιγκτον; Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τα εργαλεία ανάλυσης της μαρξιστικής κριτικής για τον ιμπεριαλισμό ως περίοδο κρίσεων, πολέμων και επαναστάσεων. Οι ιμπεριαλιστές παρ’ όλα τα επί χάρτου σχέδια ή τις διαθέσεις τους είναι αναγκασμένοι να βρίσκονται αντιμέτωποι με τις αντιφάσεις τους (ενδοιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί)£ να δημιουργούν τους νεκροθάφτες τους (απελευθερωτικά κινήματα)£ να εντείνουν την καταπίεση στις μητροπόλεις τους προκειμένου να επιβάλουν την απαραίτητη συναίνεση. Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι απλά ένας μηχανισμός αλλά ο ίδιος ο καπιταλισμός£ ένα σύστημα που δεν μπορεί να απαλλαχτεί από το παράλογο και ανταγωνιστικό χαρακτήρα του και είναι αναγκασμένο να δημιουργεί τη γεωπολιτική του χάους και των συγκρούσεων.
Η αποκατάσταση της δημοκρατίας
Ένα από τα βασικά ιδεολογικά επιχειρήματα της ιμπεριαλιστικής επέμβασης ήταν η επίκληση για την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Η αντίληψη του «ανθρωπιστικού» ιμπεριαλισμού για τα δημοκρατικά δικαιώματα στο Ιράκ περιορίζεται μόνο στους πολιτικούς αντιπάλους του Σαντάμ Χουσεϊν. Η ψεύτικη ευαισθησία τους είναι ολοφάνερη μόνο αν σκεφτούμε το 1 εκατομμύριο περίπου ανθρώπους που πέθαναν λόγω του εμπάργκο. Αλλά υπάρχει και ένα θεωρητικό υπόβαθρο για την τεράστια υποκρισία τους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα -κατά ιμπεριαλιστές- δεν συμπεριλαμβάνουν τις οικονομικές και κοινωνικές κατακτήσεις των λαών. Γι’ αυτό διατήρησαν όλους τους αντεργατικούς νόμους του Χουσεϊν και μάλιστα διαφημίζοντάς τους για την προσέλκυση ξένων επενδυτών.
Αντίθετα με τις επαγγελίες τους, οι κατοχικές δυνάμεις όχι μόνο δεν υπερασπίζονται καμία δημοκρατία αλλά θέλουν να στερήσουν από τον ιρακινό λαό οποιοδήποτε έλεγχο πάνω στην παραγωγή, την άσκηση πολιτικής ακόμα και την ίδια την ιστορία του. Χαρακτηριστικός ως προς το τελευταίο είναι ο τρόπος με τον οποίο η κατοχική διοίκηση επέβαλε την κατάργηση της εθνικής επετείου της 14ης Ιουλίου. Για τους προοδευτικούς Ιρακινούς, η 14η Ιουλίου 1958 συμβολίζει τη νίκη του αντιαποικιακού αγώνα ενάντια στη βρετανο-υποκινοούμενη μοναρχία και την έναρξη μια περιόδου βιομηχανικής ανάπτυξης (μέσω της κρατικοποίησης των πετρελαιοπηγών) και προοδευτικών μεταρρυθμίσεων στην υγεία, την παιδεία, τα δικαιώματα των γυναικών. Οι κατοχικές δυνάμεις χαρακτήρισαν την ημέρα αυτή ως σύμβολο του Μπααθικού καθεστώτος και την απαγόρεψαν, αντικαθιστώντας την με την ημέρα ανατροπής του Σαντάμ Χουσεΐν.
Η ιρακινή αντίσταση…
Βρίσκεται στην κορυφαία της φάση έχοντας εξαπολύσει μια αντεπίθεση στα στρατεύματα κατοχής. Ήδη, το «σύνδρομο του Βιετνάμ» είναι πολύ έντονο στις ΗΠΑ. Οι καθημερινές ειδήσεις για τις «απώλειες» ασκούν μεγάλη πίεση στην αμερικάνικη κυβέρνηση, η οποία καλείται να λογοδοτεί συνεχώς για την αποτελεσματικότητα των επιλογών της και προσπαθεί με τεχνάσματα να αποκρύψει την πραγματική εικόνα: πρώτον, με ανοιχτή λογοκρισία (μερικές φορές μετατρέπεται σε πραγματική δολοφονική επίθεση) προς τα ΜΜΕ και δεύτερον αποκρύβοντας τον πραγματικό αριθμό των απωλειών μη συγκαταλέγοντας σ’ αυτές το πολιτικό προσωπικό του στρατού (π.χ. οδηγοί) στα δελτία με τις απώλειες.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η αμερικάνικη κυβέρνηση προσπαθούσε να παρουσιάσει την ιρακινή αντίσταση ως μια απέλπιδα προσπάθεια αμετανόητων νοσταλγών του δικτάτορα. Σήμερα, είναι αναγκασμένη να ομολογεί ότι αντιμετωπίζει πραγματικό πρόβλημα και ότι η αντίσταση παίρνει πλέον διαστάσεις ανεξέλεγκτες.
Ισλαμικά δόγματα (σουνίτες και σιίτες) είναι επικεφαλείς της μαχητικής ένοπλης αντίστασης. Το ιδεολογικό τους φορτίο είναι πράγματι πολύ αντιδραστικό. Η απήχησή τους όμως πατάει ακριβώς σ’ αυτή την κατάσταση που έχουν διαμορφώσει οι αμερικάνοι στο Ιράκ και στις υπόλοιπες αραβικές χώρες τα τελευταία χρόνια. Κάνοντας μια ιστορική αποτίμηση των απελευθερωτικών κινημάτων στον αραβικό κόσμο, η ενίσχυση του πολιτικού ισλάμ εις βάρος της αριστεράς και της λαϊκής παναραβικής ιδεολογίας λόγω των τραγικών λαθών τους και του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων- αποτελεί οπισθοχώρηση. Όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για τη συγκάλυψη των ιμπεριαλιστικών εγκλημάτων στις χώρες της περιφέρειας, τον αποκλεισμό και τη στυγνή εκμετάλλευση εκατομμυρίων ανθρώπων, την εξίσωση θυτών και θυμάτων, τον ισλαμοβοφικό ρατσισμό στο όνομα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και της ασφάλειας. Εξάλλου, ο ίδιος ο ιμπεριαλισμός έχει αποδείξει πολλάκις ότι μπροστά στα συμφέροντά του δεν υπολογίζει ούτε ιδεολογίες, ούτε αξίες. Η αριστερά, ως απελευθερωτικό όραμα, χρειάζεται να ταχθεί πρωτίστως με το μέρος των καταπιεσμένων ενάντια στην αδικία και τη βαρβαρότητα των ιμπεριαλιστών επεμβάσεων.
Ιρακινή αριστερά: κι όμως υπάρχει
Οι μαζικές, όμως, διαδηλώσεις ιρακινών πολιτών που ζητούν την απόσυρση των κατοχικών στρατευμάτων και μια δημοκρατική διακυβέρνηση δεν μπορούν να χαριστούν τόσο εύκολα στους νοσταλγούς του Χουσεΐν ή στις σκοταδιστικές ιδεολογίες. Αυτή τη στιγμή στο Ιράκ κάνει δειλά-δειλά τα πρώτα βήματά της μια νέα κοινωνική αντιπολίτευση μέσα από ένα δίκτυο συνδικάτων, αριστερών και φεμινιστικών οργανώσεων. Η πιο σημαντική πρωτοβουλία είναι η προσπάθεια οικοδόμησης σωματείων στους χώρους δουλειάς. Ο David Bacon, μέλος της επιτροπής Labour Against the War (USLAW) και απεσταλμένος στο Ιράκ, σε μια συνέντευξη του (Seven Oaks, 21/2/2004) αναφέρει:
(….) στους χώρους εργασίας, στα ιρακινά εργοστάσια, οι εργάτες συγκροτούν σωματεία πολύ γρήγορα. Θα μπορούσα να πω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν επιτροπές σωματείων σχεδόν στα περισσότερα ιρακινά εργοστάσια. Υπάρχουν δύο εργατικές ομοσπονδίες: η Ιρακινή Ομοσπονδία Εργατικών Σωματείων και η Ομοσπονδία Εργατικών Ενώσεων και Συμβουλίων. Και οι δύο έχουν ενεργές επιτροπές σε αρκετά εργοστάσια. Οι επιτροπές αυτές προσπαθούν να διαπραγματευτούν με τις κατοχικές αρχές ή με τις διευθύνσεις των εργοστάσιων (….) Οι κατοχικές αρχές αρνούνται να μιλήσουν μαζί τους και κρύβονται πίσω από ένα νόμο που εκδόθηκε το 1987 από το Σαντάμ Χουσεΐν που έλεγε ότι οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα δεν έχουν δικαίωμα συνδικαλισμού. Αλλά αυτό δε σταματαέι του ιρακινούς εργάτες από το να αγωνιζόνται για καλύτερους μισθούς. Για παράδειγμα, πρόσφατα σε μια από τις κρατικές επιχειρήσεις πετρελαίου στο Νότιο Ιράκ κατάφεραν να εξασφαλίσουν καλύτερους μισθούς απειλώντας με απεργία.
(….) Οι άνεργοι οργανώνονται επίσης. Πραγματοποιούνται αυθόρμητες διαδηλώσεις ανέργων αρκετά συχνά στο Ιράκ.
Σε μια από αυτές μάλιστα στη Μοσούλη τα βρετανικά στρατεύματα άνοιξαν πυρ με αποτέλεσμα το θάνατο 8 ανέργων.
Παράλληλα με αυτές τις κινήσεις υπάρχουν και διάφορες αριστερές οργανώσεις που λειτουργούν σε συνθήκες εξαιρετικά δύσκολες. Η πιο αξιόλογη είναι το Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ιράκ, το οποίο σε αντίθεση με το ΚΚ Ιράκ που συμμετέχει στην κατοχική διοίκηση, διεξάγει ένα διμέτωπο αγώνα τόσο ενάντια στους ιμπεριαλιστές κατακτητές όσο και ενάντια στο ισλαμικό φονταμενταλισμό. Στις διακηρύξεις του καλεί σε αγώνα ενάντια στην παραμονή των αμερικάνικων και συμμαχικών στρατευμάτων, για το διαχωρισμό θρησκευτικών θεσμών και κράτους, την εξασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Κούρδων και την ελευθερία έκφρασης. Το κόμμα αυτό επίσης στηρίζει και μια γυναικεία οργάνωση που στις 8 Μάρτη πραγματοποίησε πορεία για πρώτη φορά μετά από 35 χρόνια και αρκετά μέλη της δέχονται απειλές από ισλαμιστές φονταμενταλιστές. Χωρίς αμφιβολία, οι μικρές αυτές ομάδες αγωνιστριών και αγωνιστών μας δίνουν αισιοδοξία για την εμφάνιση στη χώρα ενός κινήματος που θα διεκδικεί λαϊκές ελευθερίες και δικαιώματα. Το καθήκον του ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος δεν μπορεί να είναι άλλο από την συμπαράσταση σ’ αυτές τις μειοψηφικές αλλά ιδιαίτερα σημαντικές πρωτοβουλίες.
Δημήτρης Χείλαρης
Η ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα σε αριθμούς
- 10.000 θάνατοι ιρακινών πολιτών μετά τις 18 Μαρτίου 2003 ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής επέμβασης (πηγή: Διεθνής Αμνηστία)
- 8.500 κρατούμενοι σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, ενώ σύμφωνα με ανεξάρτητες ιρακινές ανθρωπιστικές οργανώσεις 15.000. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς για προληπτικούς λόγους ασφάλειας και χωρίς συγκεκριμένες κατηγορίες
- 70% το ποσοστό ανεργίας στο Ιράκ (πηγή: ανεξάρτητα συνδικάτα Ιράκ)
40$ ο μέσος μηνιαίος μισθός (πηγή: ανεξάρτητα συνδικάτα Ιράκ) - 40% των ιρακινών είναι άστεγοι (πηγή: ιρακινό Υπουργείο Ανάπτυξης)
- Καμία καταδίκη αμερικάνου στρατιωτικού για βιαιοπραγία εις βάρος πολιτών (πηγή: Διεθνής Αμνηστία)
- 143 δις $, το κόστος των αμερικάνικων επιχειρήσεων μέχρι τις 20 Μαρτίου 2004 (Πηγή: BBC)
ΤΠΤ - "4" 
[…] Ιράκ: Από τη νίκη των «ειρηνοποιών» στην αντίσταση των … […]