Η κατοχή και η αυτοκρατορία

Σπάρτακος 70, Ιούνης 2003

της Solidarity*

Η αμερικανική σοσιαλιστική οργάνωση Solidarity παρουσιάζει έναν πρώτο απολογισμό του αμερικανοβρετανικού πολέμου στο Ιράκ.

Αφού η τακτική του «σοκ και δέους» απέτυχε, η «Επιχείρηση Ιρακινή Ελευθερία»έγινε ένας πόλεμος, που έμοιαζε με κρεατομηχανή, κάτι σαν έρπουσα καταστροφή, καθώς ο ιρακινός στρατός ταυτόχρονα όμως και πολλοί άμαχοι συντρίφτηκαν συστηματικά και ανελέητα από ένα παράλογα υπέρ-εξοπλισμένο αντίπαλο.

Το θέαμα των αμερικανικών ΜΜΕ, από τα κίτρινα Fox News έως τα αυτόκλητα αναλυτικά μυαλά του ραδιοφώνου National Public, που γιόρταζαν τη νίκη του αμερικανικού στρατού διότι μόνο 125 στρατιώτες της «συμμαχίας» έχασαν τη ζωή τους, ενώ ο «αριθμός των Ιρακινών που σκοτώθηκαν ίσως να μη γίνει γνωστός ποτέ» (New York Times, 10-04-03), έχει κάτι ανυπόφορα χυδαίο.

Η αφορμή όλης αυτής της θριαμβολογίας ήταν η ήττα μιας χώρας το ΑΕΠ της οποίας ανέρχεται στο 15% αυτού της Πολιτείας της Ουάσιγκτον και ο ετήσιος στρατιωτικός προϋπολογισμός της οποίας ανέρχεται στα 1,5 δις. δολάρια σε σύγκριση με τα 400 δις. των ΗΠΑ. Ναι, είναι χυδαίο αλλά και αναπόφευκτο. Σε μια ιμπεριαλιστική χώρα ταιριάζουν ιμπεριαλιστικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο πατριωτικός πυρετός εξυπηρετεί τις ανάγκες των ισχυρών και των κερδοσκόπων. Κατά τα άλλα, υπάρχει τίποτα καινούργιο;

Νομίζουμε ότι πραγματικά κάτι καινούργιο προέκυψε. Το πρόγραμμα για «ένα νέο αμερικανικό αιώνα», όπως τον διανοείται ο παράξενος δεξιός συνασπισμός ανδρών του πετρελαίου (Μπους/Τσέυνι), χριστιανών φονταμενταλιστών και σκληροπυρηνικών σιωνιστών (Wolfowitz, Perle, Abrams και άλλοι νεοσυντηρητικοί διανοούμενοι), γεννήθηκε στην έρημο του Ιράκ. Έχουμε την εντύπωση ότι θα αρχίσει και να πεθαίνει εκεί, όχι από μια στρατιωτική ήττα αλλά από τις αντιφάσεις της κατοχής.

Τρεις βδομάδες μετά από τον πρώτο βομβαρδισμό στο λεγόμενο «ηγετικό στόχο» της Βαγδάτης, η πόλη κατακτήθηκε από τον αμερικανικό στρατό. Η συμβολική στιγμή, όταν το έξω σιδερένιο, μέσα αχυρένιο άγαλμα του Σαντάμ Χουσεΐν γκρεμίστηκε, μπορεί να ήταν κατά σύμπτωση το συχνότερο παρακολουθούμενο θέαμα μετά την κατάρρευση των Διδύμων Πύργων στις 11-9-01.

Αλλά, κατά μοιραίο και τραγικό τρόπο, δεν ήταν ο ιρακινός λαός που ανέτρεψε τον τύραννο και απελευθέρωσε τη χώρα του αυτή είναι η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη Βαγδάτη του 2003 αφενός και το Βερολίνο του 1989 ή το Βελιγράδι του 2001, για να μην αναφέρουμε τη Μανάγκουα της Νικαράγουας του 1979. Η «απελευθέρωση» του Ιράκ είναι ταυτόχρονα μια ταπεινωτική ιμπεριαλιστική κατοχή.

Γι’ αυτό ήταν τόσο συμβολικό το γεγονός ότι οι εισβολείς «απελευθερωτές» εξασφάλισαν με απόλυτα αποτελεσματικό τρόπο τα κοιτάσματα πετρελαίου αλλά, παρά τις προειδοποιήσεις διεθνούς φήμης αρχαιολόγων μήνες πριν, δεν μπόρεσαν να παρακινηθούν να προστατεύσουν το Εθνικό Μουσείο του Ιράκ με την πολιτιστική κληρονομιά έξι χιλιάδων χρόνων της ανθρωπότητας από την καλά σχεδιασμένη και επιμελέστατα οργανωμένη κλοπή.

Οι αντιφάσεις της κατοχής

«Η διάρκεια του πολέμου είναι άγνωστη αλλά η έκβασή του είναι βέβαιη», μας είπε ο George W. Bush. Πραγματικά μπορούμε να αντιληφθούμε τα βασικά αποτελέσματα αυτού του πολέμου διαμέσου της ομίχλης που τα ΜΜΕ διαδίδουν:

Για τους περισσότερους ανθρώπους συμπεριλαμβανομένων αυτών, που για κατανοητούς λόγους γιορτάζουν το τέλος του Σαντάμ Χουσεΐν, η ζωή γίνεται εξαιτίας των συνεπειών του πολέμου ένας απελπισμένος αγώνας για την επιβίωση, ακόμα χειρότερος από πριν. Η ερήμωση της υποδομής και οι καταστροφικές οικολογικές επιπτώσεις του πολέμου για τη γεωργία είναι κυρίαρχες. Οι θάνατοι και οι τραυματισμοί από τους κορυφαίας τεχνολογίας βομβαρδισμούς είναι τρομακτικοί και δεν μπορούν από καμία άποψη να καλυφθούν από το σύστημα υγείας που ήδη είχε πληχθεί από το εμπάργκο. Τώρα δε τα αμερικανικά στρατεύματα πυροβολούν τους Ιρακινούς αμάχους που «απελευθέρωσαν».
Πλατιά στρώματα του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών θα γίνουν πιο φτωχοί αφού τα ελλείμματα του εθνικού προϋπολογισμού αυξάνουν ραγδαία και οι τοπικές κυβερνήσεις είναι εντελώς άφραγκες, θα είναι λιγότερο ασφαλή διότι υπάρχει ο κίνδυνος νέων πολέμων, και λιγότερο ελεύθερα επειδή ο John Ashcroft κομματιάζει τα δημοκρατικά μας δικαιώματα οικοδομώντας το νέο διαρκές «Κράτος Εθνικής Ασφαλείας». Το προσωπικό του αμερικανικού στρατού, άρρωστο από τους ατμούς πετρελαίου, του απεμπλουτισμένου ουρανίου και ποιος ξέρει τι άλλα δηλητήρια που εισπνέει συνέχεια, θα αρχίσει να επιστρέφει στην πατρίδα, όπου θα συναντήσει την ίδια γραφειοκρατική τακτική συγκάλυψης του συνδρόμου του Πολέμου του Κόλπου και μια Βουλή (Congress) που μόλις ψήφισε να «υποστηρίξει τα στρατεύματά μας» συρρικνώνοντας ταυτόχρονα τα επιδόματα των βετεράνων.
Για την οικονομία των ΗΠΑ τα τεράστια ελλείμματα του προϋπολογισμού (που μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο αφού ο Μπους ξεκίνησε ένα νέο κύκλο φορολογικών ελαφρύνσεων για τους πλούσιους) συνεπάγονται μεγαλύτερη εξάρτηση από τους επενδυτές του ξένου κεφαλαίου και τον κίνδυνο ψηλότερων επιτοκίων που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ανάκαμψη.
Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει οξύνει τη δολοφονική καταπίεση στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα, όπου κυριολεκτικά καθημερινά παιδιά και άλλοι Παλαιστίνιοι άμαχοι σκοτώνονται από τον ισραηλινό στρατό.

Όλ’ αυτά είναι μερικά από τα γνωστά αποτελέσματα. Υπάρχουν και άλλα που δεν ξέρουμε ακόμα: αν ο τούρκικος στρατός θα καταλάβει το Βόρειο Ιράκ για να συντρίψει τις δημοκρατικές επιδιώξεις του κουρδικού λαού! πόσα οικονομικά αντίποινα οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι αντίπαλοι του πολέμου (Γαλλία, Γερμανία) τυχόν θα επιβάλουν μεταξύ τους.

Από τα πιο καταστροφικά ενδεχόμενα, ιδιαίτερα μια πυρηνική σύρραξη στην κορεάτικη χερσόνησο, κανένα δεν είναι πολύ πιθανό αλλά ούτε μπορεί να αποκλειστεί. Ταυτόχρονα, οι βασικές αντιφάσεις της αμερικανικής στρατιωτικής κατοχής του Ιράκ άρχισαν να εμφανίζονται την ίδια μέρα της «απελευθέρωσης» της Βαγδάτης. Οι ΗΠΑ κατέκτησαν με βρετανική υποστήριξη το Ιράκ χωρίς τη συνεργασία ή τη νόμιμη κάλυψη από τη «διεθνή κοινότητα» του ΟΗΕ. Ακριβώς έτσι οι τύποι του «νέου αμερικανικού αιώνα» το ήθελαν. Το πρώτο πρόβλημα είναι όμως ότι οι δυνάμεις της αμερικανικής κατοχής δεν μπορούν από μόνες τους να ελέγχουν αστυνομικά τους δρόμους της Βαγδάτης και φυσικά ακόμα λιγότερο να θρέψουν ή να ανοικοδομήσουν τη χώρα

Κάτω από τέτοιες συνθήκες, η πολιτική νομιμότητα ρέει ταχύτατα προς εκείνες τις δυνάμεις που μπορούν να εξασφαλίσουν κάποιο μέτρο τάξης και υπηρεσιών και να περιορίσουν τις λεηλασίες. Στις πόλεις του Ιράκ αυτό σημαίνει κυρίως τα τζαμιά, και στις φτωχογειτονιές της Βαγδάτης και της Βασόρας ιδιαίτερα τους Σιίτες ιμάμηδες. Πιθανώς να σκεφθείτε ότι ο George W. Bush θα έπρεπε να αγκαλιάσει αυτή την πρωτοβουλία καθώς βασίζεται στη θρησκευτική πίστη. Παρόλα αυτά φαίνεται μάλλον απίθανο ότι η εμφάνιση ενός ισχυρού Ισλαμικού θρησκευτικό-πολιτικού κινήματος ήταν μέρος του σεναρίου ανοικοδόμησης του.

Το αρχικό σχέδιο που δημοσιεύθηκε προέβλεπε να διευθύνονται περίπου είκοσι κυβερνητικά υπουργεία από Αμερικανούς αξιωματούχους με τη «βοήθεια» τεσσάρων Ιρακινών ο καθένας. Ωραία «απελευθέρωση». Ωραία «δημοκρατία». Και φυσικά η Halliburton (δια μέσου των θυγατρικών της), η παλαιά εταιρεία του Dick Cheney, και η Bechtel, η αμερικάνικη κατασκευαστική εταιρεία που συνδέεται από καιρό με τη μοναρχία της Σαουδικής Αραβίας (μιας και μιλάμε για «δημοκρατία»), ήταν οι πρώτοι στη σειρά για τα επικερδή συμβόλαια για την «ανοικοδόμηση» του Ιράκ.

Το σχέδιο είναι να χρησιμοποιηθεί το Ιρακινό πετρέλαιο που θα αρπάξει ο στρατός των ΗΠΑ, για να πληρωθούν οι εταιρίες μας για την ανοικοδόμηση όσων ο πόλεμος της κυβέρνησής μας έχει καταστρέψει. Αυτό, όμως, είναι το δεύτερο πρόβλημα: Αυτό αποτελεί ιδιαίτερα απροκάλυπτη αποικιακή ληστεία. Ο λαός του Ιράκ θα είναι δεόντως ευγνώμων; Στη θέση τους, εσείς θα ήσασταν;

Η διαχείριση του κατεχόμενου Ιράκ υπό την αιγίδα του ΟΗΕ θα απάλλασσε τις ΗΠΑ από την πλήρη ευθύνη που φέρουν για τις καταστροφές και τα έξοδα που συνεπάγονται. Αλλά θα υποχρέωνε επίσης τις εταιρικές και πολιτικές ελίτ των ΗΠΑ να παραδώσουν μερικά από τα προνόμιά τους σε γαλλικά, γερμανικά και ρωσικά ανταγωνιστικά συμφέροντα. Δεν υπάρχει καμία αμερικάνικη πρόθεση να γίνει αυτό.

Η απλούστερη χειρονομία συμφιλίωσης των ΗΠΑ με τους παραδοσιακούς συμμάχους της θα ήταν να ξεκινήσουν ξανά οι επιθεωρήσεις για όπλα υπό τον Hans Blix, του οποίου τα ευρήματα θα είχαν διεθνή αξιοπιστία. Αντί αυτού, ο Bush και ο Rumsfeld έχουν σχεδόν πει: Και τι έγινε αν είπαμε ψέματα για τα όπλα μαζικής καταστροφής; Κάντε μας μήνυση! Θα κάνουμε τις δικές μας επιθεωρήσεις, θα βρούμε κάτι ή θα παρουσιάσουμε πλαστά ευρήματα, και τι μας νοιάζει ποιος μας πιστεύει;

Τελικά, οι ΗΠΑ χρειάζονται να εγκαθιδρύσουν ένα νέο ιρακινό καθεστώς που θα εμπιστεύονται ότι θα επιτρέπει μόνιμες στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ ή διευκολύνσεις σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα λάφυρα από την κατάκτηση του Ιράκ, όπως ακριβώς η εξασφάλιση στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στην Κεντρική Ασία ήταν το τρόπαιο του πολέμου στο Αφγανιστάν.
Είναι συνάμα νέα και παλιά ιστορία: τη δεκαετία του 1950, όταν μια φίλο-δυτική μοναρχία ακόμα κυβερνούσε το Ιράκ, η αντί-Σοβιετική συμμαχία που διοικούσαν οι ΗΠΑ λεγόταν Συμφωνία της Βαγδάτης. Αλλά η μετατροπή και πάλι του Ιράκ σε στρατηγικό απόκτημα των ΗΠΑ, στην ουσία συνέταιρο στην συμμαχία των ΗΠΑ-Ισραήλ, δεν ισοδυναμεί με «εκδημοκρατισμό» του Ιράκ, εάν η δημοκρατία έχει κάποια σχέση με τη λαϊκή θέληση.

Αντίσταση εκεί και εδώ

Για όλους αυτούς τους λόγους, πιστεύουμε ότι όταν γεννηθεί μια ιρακινή δημοκρατία δε θα είναι υπό την ευεργετική καθοδήγηση της κατοχής των ΗΠΑ, αλλά σε ένα λαϊκό αγώνα εναντίον της. Εκείνος ο αγώνας θα είναι σύνθετος εν μέρει θρησκευτικός, εν μέρει εθνικιστικός, εν μέρει αυτονομιστικός (οι Κούρδοι), και σίγουρα το κοινωνικό πρόγραμμα ενός μεγάλου μέρους της ιερατικής ηγεσίας του θα είναι αντιδραστικός αλλά η επιτυχία του και το μέλλον του Ιράκ θα εξαρτηθούν σαφώς από την επίλυση των αντιθέσεών του με δημοκρατικό και αντιαποικιακό τρόπο.

Δεν εκπλήσσει ότι για περισσότερο από δύο δεκαετίες, η πολιτική των ΗΠΑ ευνοούσε την ηγεσία του Baath στο Ιράκ έως (και συμπεριλαμβάνοντας) το ύστατο διεφθαρμένο τελικό της προϊόν, τη μηχανή κρατικής τρομοκρατίας του Σαντάμ Χουσεΐν. Καταρχήν, η ηγεσία του Baath διέλυσε τις αριστερές (Κομμουνιστικό Κόμμα) και εθνικό-λαϊκές εναλλακτικές λύσεις. Δεύτερο, η πολιτική των ΗΠΑ ευνοούσε μια συγκεντρωτική Ιρακινή δικτατορία για να καταστείλει μια πιθανή Κουρδική απόσχιση η μια εξέγερση των κυρίως Σιιτών φτωχών.

Τρίτο, τη δεκαετία του 1980 το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν δεχόταν την εύνοια των ΗΠΑ καθώς αποτελούσε το προπύργιο εναντίον της «ισλαμικής επανάστασης» του Ιράν, αν και αυτό δεν απέτρεψε την κυβέρνηση του Reagan από το να πουλάει όπλα στο Ιράν για να χρηματοδοτήσει το δολοφονικό πόλεμο των Kόντρας στη Νικαράγουα.

Η οργή που όλοι μας στο διεθνές αντιπολεμικό κίνημα νιώθουμε στοχεύει, πρώτα και κυρίως, εναντίον αυτού του αυτοκρατορικού κολοσσού που έχει την δύναμη να φέρεται σαν ο κόσμος να είναι παιχνίδι. Αυτό που έχει κάνει στο Ιράκ είναι τέλειο παράδειγμα: από τις αρχές του 1960 όταν ο Σαντάμ Χουσεΐν αρχικά προσέλκυσε την ευνοϊκή προσοχή της CIA ως ανερχόμενου δολοφόνου και οριακού ψυχοπαθή, ενός πολλά υποσχόμενου αποκτήματος – κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του Σαντάμ στην εξουσία τη δεκαετία του 1980 όταν βοήθησε να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα χημικών και βιολογικών όπλων του – και κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας καθώς στράφηκε εναντίον του Σαντάμ και οδήγησε τον πληθυσμό του Ιράκ στην αθλιότητα.

Αλλά η οργή μας πρέπει να διοχετεύεται εποικοδομητικά. Καθώς κάνουμε πορείες και διαμαρτυρόμαστε, ας θυμηθούμε ότι είμαστε ένα κομμάτι του μεγαλύτερου διεθνούς αντιπολεμικού κινήματος στην ιστορία. Είμαστε ένα κομμάτι της πλειοψηφίας των ανθρώπων του κόσμου, από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Ευρώπη την Αφρική και την Ασία. Αυτό το κίνημα αντιπροσωπεύει τις φωνές της ανθρώπινης αλληλεγγύης και λογικής, που αντιτίθενται στον αυτοκρατορικό κολοσσό. Όχι μόνο σήμερα αλλά και στους επερχόμενους μήνες και χρόνια, πρέπει να αντιμετωπίσει τις τρομερές ευθύνες που συνεπάγεται αυτός ο ρόλος.

Έτσι όλοι μας που είμαστε ακτιβιστές υπέρ της παγκόσμιας δικαιοσύνης, που είμαστε σοσιαλιστές, που είμαστε κατά αυτού του βάναυσου αποικιακού πολέμου, ενώ δεν τρέφουμε καμία αυταπάτη σχετικά με τη δολοφονική τυραννία του Σαντάμ Χουσεΐν, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να σταθούμε αλληλέγγυα με το λαό του Ιράκ καθώς αναπτύσσεται αυτός ο νέος αγώνας εναντίον της κατοχής των ΗΠΑ. Είμαστε τώρα ένα αντιπολεμικό και αντικατοχικό κίνημα. Φέρτε τα στρατεύματα πίσω τώρα!

Αυτό σημαίνει ότι εξακολουθούμε να κάνουμε πορείες και να διαμαρτυρόμαστε εναντίον των συνεπειών του πολέμου των Μπους και Μπλερ. Σημαίνει ότι εξακολουθούμε να εξηγούμε στο λαό της δικής μας χώρας γιατί αυτός ο αποτρόπαιος πόλεμος μας καθιστά φτωχότερους, ενώ μερικοί εταιρικοί γίγαντες πλουτίζουν. Σημαίνει ότι τα τερατώδη σχέδια της κυβέρνησης Μπους για την «αναδιοργάνωση της Μέσης Ανατολής» στη βάση πλήρους υπεροχής των ΗΠΑ πρέπει να εμποδιστούν, κυρίως από το κίνημα στην πατρίδα μας.

Απαιτούμε να φύγουν τα στρατεύματα των ΗΠΑ όχι μόνο επειδή είμαστε αντίθετοι στην αποικιακή κατοχή του Ιράκ, αλλά επίσης επειδή η πλεκτάνη Σαρόν-Wolfowitz- Rumsfeld βλέπει την κατάκτηση του Ιράκ σαν προοίμιο για κοινή επίθεση Ισραήλ-ΗΠΑ εναντίον της Συρίας (όπως ο αρχηγός της Ισραηλινής Αμυντικής Δύναμης Shaul Mofaz υποσχέθηκε στον ισραηλινό τύπο πριν ένα χρόνο).

Και πιο επιτακτικά από ποτέ, το αντιπολεμικό κίνημα πρέπει να σταθεί αλληλέγγυα με τον παλαιστινιακό λαό που αγωνίζεται για αυτοδιάθεση κάτω από ένα όλο και πιο βάναυσο ισραηλινό πόλεμο κατοχής, κατεδάφισης σπιτιών, αποκλεισμών, οικονομικής καταστροφής και καθημερινών σκοτωμών.

Η νίκη των ΗΠΑ σε αυτόν τον πόλεμο ήταν εντελώς αναπόφευκτη παρά όλα τα πολιτικά τους σφάλματα και τους κακούς στρατιωτικούς υπολογισμούς καθοδόν. Αλλά η διοργάνωση του κόσμου δε βασίζεται σε μια αναμφισβήτητη ικανότητα να ανατινάζεις πράγματα. Για τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ, το τέλος του πολέμου είναι η αρχή της ήττας.