Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ
Το φάντασμα που πλανιέται πάνω από το ΚΚΕ
Η εμφάνιση του Κοινωνικού Φόρουμ και η κοινωνική του απήχηση προκάλεσε ένα ισχυρό σοκ στην ηγεσία και το μηχανισμό του ΚΚΕ που αναμφίβολα εντείνει και επιταχύνει τις εσωτερικές του τριβές και το οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο νέας σεχταριστικής αναδίπλωσης και διαδοχικών κρίσεων.
του Νίκου Μενεγάκη
Τα μεγάλα ΚΚ της νότιας Ευρώπης, τη δεκαετία του 90, μετά από τα κοσμοϊστορικά γεγονότα της πτώσης του «υπαρκτού» γνώρισαν κατά κανόνα μια πορεία διαρκούς αποσύνθεσης με αλλεπάλληλες κρίσεις και διασπάσεις, ένα διαρκές γλίστρημα προς τη σοσιαλδημοκρατία και την ολοκληρωτική υποταγή και ενσωμάτωση των γραφειοκρατικών μηχανισμών τους στους αστικούς κρατικούς θεσμούς. Καθώς η αξιοπιστία τους τραυματίζονταν βαριά από τις παλινωδίες του πολιτικού τους λόγου, μειώθηκε δραματικά η απήχησή τους στην εργατική τάξη και καταγράφεται αντίστοιχα μια διαρκής εκλογική καθίζηση.
Τα ΚΚ της ανατολικής Ευρώπης από την άλλη μεριά απέδειξαν μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα και χωρίς να αφήνουν κανένα απολύτως περιθώριο για μια διαφορετική εκτίμηση, πως δεν είχε απομείνει ούτε ένα ίχνος ζωντανής μαρξιστικής παράδοσης μέσα στους από δεκαετίες εκφυλισμένους και παρασιτικούς σταλινικούς μηχανισμούς τους. Αποτελούν έτσι μια εικόνα που πλήττει και αυτή διαρκώς και ανελέητα την αξιοπιστία των δυτικών ΚΚ που ταυτίσθηκαν ή υπερασπίσθηκαν για δεκαετίες τη σταλινική «ορθοδοξία» τους.
Η αποδυνάμωση αυτή των μεγάλων κομμουνιστικών κομμάτων της νότιας Ευρώπης και η ανάδυση του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος προς το τέλος της δεκαετίας του `90 έφερε στο προσκήνιο τουλάχιστον στις χώρες αυτές, παραδόσεις και ρεύματα της Αριστεράς που βρίσκονταν στο περιθώριο μετά από το εξεγερσιακό κύμα του `68 και τη μακρόσυρτη υποχώρηση της δεκαετίας του 70 που ακολούθησε.
Στη Γαλλία τα κινήματα των ανέργων, των μεταναστών και η ανάπτυξη ενός νέου διεκδικητικού εργατικού, βρήκε την εκλογική και σε μεγάλο βαθμό και την πολιτική του έκφραση στις δύο μεγαλύτερες οργανώσεις που προέρχονται από την επαναστατική μαρξιστική παράδοση: την LCR και την LO. Στην Ιταλία είδαμε την ανάπτυξη ισχυρών αριστερών ρευμάτων στο εσωτερικό της Rifontazione και τη συνακόλουθη αριστερή στροφή της ηγεσίας της. Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία εμφανίστηκαν παρόμοια φαινόμενα και κινήσεις ανάπτυξης σημαντικών ακροαριστερών συγκλίσεων.
Στη Βόρεια Ευρώπη ήταν κυρίως η δεξιά στροφή και η πλήρης αφομοίωση των μεγάλων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία που άφησε τα περιθώρια στα αριστερά και δημιούργησε τις αντίστοιχες ευκαιρίες. Χαρακτηριστική περίπτωση η ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική του εργατικού κόμματος του Μπλαιρ στην Μ. Βρετανία που στη Σκοτία πριμοδότησε την εμφάνιση και την εντυπωσιακή ανάπτυξη του SSP αλλά και τη δυναμική πρώτη εμφάνιση της Σοσιαλιστικής Συμμαχίας στο Λονδίνο και στην Αγγλία. Σε μια σειρά από χώρες της βόρειας Ευρώπης (Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Βέλγιο) πραγματοποιήθηκαν παρόμοια μεγαλύτερα ή μικρότερα εγχειρήματα αριστερής ανασύνθεσης.
Οπωσδήποτε η φθορά και η κατακόρυφη πτώση της πολιτικής αξιοπιστίας των μεγάλων παραδοσιακών σταλινικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων προκάλεσε τη δημιουργία αλλεπάλληλων κυμάτων ανένταχτων αγωνιστών της αριστεράς και μικρών συνήθως ρεφορμιστικών πολιτικών ομάδων. Οι αγωνιστές αυτοί ενώ παραμένουν επιφυλακτικοί και καχύποπτοι απέναντι σε κομματικούς μηχανισμούς και τα μεγάλα οργανωτικά σχήματα, επιθυμούν ταυτόχρονα να είναι πολιτικά δραστήριοι και να αντισταθούν απέναντι στην κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού και στην ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα του καπιταλισμού. Στους παλιούς αυτούς ανένταχτους αγωνιστές ήρθαν να προστεθούν και οι νεώτεροι που ενώ δεν γνώρισαν καμιά κομματική ένταξη, επιθυμούν να συμμετάσχουν στα νέα κινήματα και στέκονται και αυτοί με δυσπιστία απέναντι στους κομματικούς σχηματισμούς καθώς τους έχουν γνωρίσει μόνο στην εποχή της πολιτικής αποσύνθεσης, την παρακμή και τον ολοκληρωτικό εκφυλισμό του πολιτικού λόγου των παραδοσιακών αριστερών κομμάτων.
Η δημιουργία του Κοινωνικού Φόρουμ στις χώρες αυτές καλωσορίστηκε από την πλειοψηφία των διαφόρων κινήσεων και ομάδων πολιτών που δραστηριοποιούνται σε επιμέρους θέματα αλλά κυρίως καλωσορίστηκε από την πανσπερμία αυτών των μεμονωμένων ανένταχτων και απογοητευμένων από τα κόμματα αγωνιστών σαν μια δυνατότητα επαναδραστηριοποίησης απέναντι στην επεκτεινόμενη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού και ένα στοιχειώδες οργανωτικό πλαίσιο για συγκεκριμένους και άμεσους στόχους.
Μια ελληνική ιδιομορφία στη τελευταία της φάση
Το ΚΚΕ αποτέλεσε τη σημαντικότερη ίσως εξαίρεση του γενικού κανόνα της σταθερής δηλαδή πορείας προς την εξαφάνιση των παραδοσιακών ευρωπαϊκών σταλινικών κομμουνιστικών κομμάτων. Κατόρθωσε να αποφύγει την κατακόρυφη φθορά και να διατηρήσει σχετικά σταθερή την κοινωνική του απήχηση και την εκλογική του δύναμη στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Κατόρθωσε να περιορίσει τις συνέπειες των εσωκομματικών κρίσεων και να συντηρήσει σχετικά σταθερό τον κομματικό του μηχανισμό παρά τις διαδοχικές απώλειες τη τελευταία διετία μιας σειράς σημαντικών στελεχών (π.χ. Κωστόπουλος, Θεονάς, Κοψίδης) που είχαν μάλιστα παίξει ένα κεντρικό ρόλο στην προηγούμενη κρίσιμη καμπή της αποχώρησης του Κόμματος από το Συνασπισμό στις αρχές της δεκαετίας του `90.
Τα αίτια του ιδιαίτερου φαινομένου πρέπει να αναζητηθούν χωρίς αμφιβολία στο ιστορικό ρίζωμα του ΚΚΕ στην ελληνική κοινωνία μέσα από μια μακρόχρονη «δια πυρός και σιδήρου» σχέση του με την εργατική τάξη που διατρέχει τον εμφύλιο, τη δικτατορία και τις μεγάλες περιόδους της σκληρής μετεμφυλιακής παρανομίας. Τα μέλη και οι οπαδοί του ΚΚΕ αποδείχθηκε ότι με δυσκολία μπορούν να αποχωριστούν την ιδέα ενός κόμματος που μέχρι πριν από δύο δεκαετίες το πότιζαν κυριολεκτικά με το αίμα τους.
Η κομματική ηγεσία από τη μεριά της κράτησε γενικά σταθερή μια αριστερή ρεφορμιστική ρητορεία απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό που το νομιμοποιούσε σε κάποιο βαθμό στα μάτια της ευρύτερης εργατικής τάξης σαν το σημαντικότερο «υπαρκτό» υπερασπιστή των κατακτήσεων της. Ταυτόχρονα αξιοποίησε εκλογικά στο έπακρο τα αντιιμπεριαλιστικά αισθήματα των λαϊκών στρωμάτων με τις κινητοποιήσεις που οργάνωσε ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στα Βαλκάνια. Ακόμη περισσότερο που ένα μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ρεφορμιστικής (και όχι μόνο) αριστεράς στάθηκε συγχυσμένο και διστακτικό μπροστά στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στα Βαλκάνια και στο Αφγανιστάν αποδεχόμενο ένα μέρος της κυρίαρχης στα ΜΜΕ αστικής ιδεολογίας και προπαγάνδας για την δήθεν «νομιμότητα» των στρατιωτικών επιχειρήσεων και το ρόλο των διεθνών κρατικών θεσμών. Στην ελληνική κοινωνία η προπαγάνδα αυτή γνώρισε ελάχιστη έως μηδενική απήχηση για λόγους που θα πρέπει να αναζητηθούν ακριβώς στις ιδιαίτερες εμπειρίες και στην ιστορική διαδρομή του ελληνικού εργατικού κινήματος.
Οι αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις όμως αυτές του ΚΚΕ αποδείχθηκαν χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα αφού απλώς συμβάδιζαν με το γενικότερο αντιιμπεριαλιστικό και αντιαμερικανικό αίσθημα των ελληνικών λαϊκών μαζών χωρίς να διακινδυνεύουν ταυτόχρονα μια αντικαπιταλιστική και αντιεθνικιστική στάση που αποτελεί ασφαλώς το άμεσα ζητούμενο για τη χάραξη μιας συνολικής ταξικής πολιτικής στις μέρες μας. Αντίθετα μάλιστα δεν δίσταζαν να κολακεύουν τα λαϊκά μικροαστικά σοβινιστικά ανακλαστικά (Κανέλη, Ζουράρης και γενικότερη συμπόρευση με εκκλησιαστικούς και «πατριωτικούς» κύκλους) αδιαφορώντας για (ή αγνοώντας) τα επικίνδυνα μονοπάτια στα οποία οδηγούσαν με αυτούς τους τυχοδιωκτισμούς την πολιτική συνείδηση της κομματικής τους βάσης.
Η ανοιχτά εχθρική στάση του ΚΚΕ απέναντι στο αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα στην αρχή της εμφάνισης του συνεχίστηκε αργότερα με μια ιδιόμορφη επιφυλαχτική και σεχταριστική συμμετοχή διοργανώνοντας τις παράλληλες δικές του καμπάνιες στις μεγάλες ευρωπαϊκές διαδηλώσεις. Ο τρόπος αυτός συμμετοχής του έδινε τη δυνατότητα ενός άλλοθι απέναντι στην νεολαία του (που ασφαλώς παρακολουθεί και επηρεάζεται άμεσα από τις διαθέσεις του νέου κινήματος) χωρίς ταυτόχρονα να διακινδυνεύει την μόλυνση των γραμμών του από το νέο πνεύμα του αντιπαγκοσμιοποιητικού, δηλαδή της χαρακτηριστικής αυτενέργειας της βάσης του και της ανάπτυξης οριζόντιων πρωτοβουλιών σε όλους τους κοινωνικούς χώρους.
Τέτοιου είδους μαζικός αυθορμητισμός, απόλυτα απαραίτητος για τη δημιουργία των γνήσιων κοινωνικών κινημάτων, αποτελούσε πάντοτε έτσι κι αλλιώς το θανάσιμο εχθρό για τη γραφειοκρατία του ΚΚΕ και πολεμήθηκε από αυτήν λυσσασμένα σε όλες τις κρίσιμες ιστορικές φάσεις από την γέννησή της μέχρι σήμερα (π.χ. εξέγερση Πολυτεχνείου, συνδικαλιστικό κίνημα εργοστασιακών σωματείων της «μεταπολίτευσης», αλλεπάλληλα κινήματα μαθητικών καταλήψεων της δεκαετίας του ’90, για να θυμηθούμε απλώς τα πιο πρόσφατα).
Η εμφάνιση και η ανάπτυξη του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ
Η διαδήλωση του Ναυπλίου για τη σύνοδο των υπουργών εργασίας, αποτέλεσε την πρώτη μαζική εμφάνιση του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ. Η σημασία της είναι καθοριστική αφού σηματοδοτεί για πρώτη φορά μετά από την εποχή της «μεταπολίτευσης» την εμφάνιση μαζικών εξωκομματικών μπλοκ διαδηλωτών συγκρίσιμων σε μέγεθος με τα μπλοκ των διαδηλωτών του ΚΚΕ. Η δυναμική εμφάνιση του κόσμου που συμμετέχει, η εμφανής πολυτασικότητα και η ευρηματικότητα των διαδηλωτών του Φόρουμ αντανακλούν για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια την δυνατότητα μιας αριστερής αναγέννησης σε αντίθεση με τα τυποποιημένα σε εμφάνιση μπλοκ και τα κατευθυνόμενα κομματικά συνθήματα των οπαδών του ΚΚΕ.
Οι σαρωτικές αντιπολεμικές διαδηλώσεις που προηγήθηκαν και ακολούθησαν την ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Ιράκ ήλθαν να επιβεβαιώσουν την αρχική αυτή εικόνα. Οι ανοιχτές γραμμές του Φόρουμ διαχέονται εύκολα μέσα στον κόσμο που συμμετέχει αυθόρμητα για να εκδηλώσει την αντίθεσή του στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε αντίθεση με τα κλειστά οριοθετημένα μπλοκ του ΚΚΕ. Η διεθνιστική οπτική και ο διεθνής συντονισμός του Φόρουμ ανταποκρίνεται απόλυτα στις νέες ανάγκες του αντιπολεμικού κινήματος.
Η δραστήρια παρουσία των μικρών οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς μέσα στο Φόρουμ δεν δίνει μόνο την εικόνα της πολυτασικότητας και της δημοκρατικής συζήτησης, αποτελεί την μοναδική πραγματική εγγύηση για τους ανένταχτους αγωνιστές ότι θα διαφυλαχθεί ο χαρακτήρας του από τις αδηφάγες ορέξεις των μικροηγετών και των επαγγελματιών της αριστερής πολιτικής
Όμως η σημερινή σύνθεση του Φόρουμ, με την οργανωτικά ετεροβαρή παρουσία του ΣΥΝ δίνει στο ΚΚΕ τη δυνατότητα να δυσφημεί συστηματικά το Φόρουμ σαν μια μετωπική οργάνωση του ΣΥΝ, απλή συνέχεια των γνωστών προηγούμενων και μάλλον αποτυχημένων προσπαθειών που αποπειράθηκε το κόμμα αυτό και ο πολιτικός του περίγυρος (με τελευταία το Χώρο Διαλόγου).
Από την άλλη μεριά η σταθερά ανοιχτή πόρτα του Φόρουμ (όπως φυσικά θα όφειλε να κάνει κάθε πραγματικά μετωπικό σχήμα) προς την συνδικαλιστική ηγεσία και τα θεσμοθετημένα συνδικαλιστικά όργανα (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ), δίνει τη λαβή για τη διαρκή λασπολογία του ΚΚΕ περί ρεφορμισμού.
Οι επιθέσεις και οι χαρακτηρισμοί αυτοί επαναλαμβάνονται δυστυχώς μονότονα και από την μερίδα της «ριζοσπαστικής» επαναστατικής αριστεράς με το πρώτο βιολί να κρατάει το ΝΑΡ. Οι κατηγορίες αυτές πολλές φορές δεν πηγάζουν μόνο από τα σεχταριστικά ανακλαστικά της οργανωτικής αυτοσυντήρησης αλλά και από τη βαθιά άγνοια των αγωνιστών του σταλινογενούς χώρου της έννοιας του μετώπου και του σεβασμού της ταξικής αυτονομίας.
Η συγκρότηση μέσα στο Φόρουμ ενός πόλου της αντικαπιταλιστικής αριστεράς με σαφώς διακριτά από το ρεφορμισμό χαρακτηριστικά θα αποτελέσει μια απάντηση και ταυτόχρονα έναν καταλύτη για τις μελλοντικές εξελίξεις.
ΤΠΤ - "4" 
[…] […]