H πρόκληση της ελληνικής προεδρίας
του Παναγιώτη Σηφογιωργάκη
Με τη διαδήλωση της 24ης Ιανουαρίου και τη διοργάνωση μιας «αντισυνόδου» τις μέρες της άτυπης συνάντησης των υπουργών εργασίας της Ε.Ε στο Ναύπλιο εγκαινιάζεται μια σειρά δυναμικών και, ελπίζουμε, μαζικών κινητοποιήσεων στο διάστημα της ελληνικής προεδρίας. Η προετοιμασία του πακέτου προτάσεων που θα πρέπει να αποφασίσουν οι επίσημες συναντήσεις κορυφής πάνω στα ζητήματα των ευελιξιών στην αγορά εργασίας και την αναδιάρθρωση των συνταξιοδοτικών, ασφαλιστικών ταμείων δεν μπορεί παρά να μας ανησυχεί, αφού οι δεδηλωμένες προθέσεις της ίδιας της ελληνικής προεδρίας είναι να πορευτεί στο πνεύμα των συμφωνιών της Λισσαβόνας οι οποίες με τη σειρά τους αποτέλεσαν καταστάλαγμα των διεργασιών που είχαν ξεκινήσει με τη δημοσιοποίηση της περίφημης «Λευκής Βίβλου» της Ε.Ε για την απασχόληση. Η ταμπακέρα, παρότι το περιεχόμενο των εργασιών κρατιέται ως επτασφράγιστο μυστικό, φαίνεται πως θα συμπεριλάβει και ζητήματα των τομέων της υγείας και της εκπαίδευσης, αν και αυτά θα συζητηθούν ξεχωριστά στις αντίστοιχες συναντήσεις των αρμόδιων ευρωπαίων υπουργών στο προσεχές διάστημα.
Η μαζική συμμετοχή όλων των οργανωμένων δυνάμεων του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, της αριστεράς, του νέου αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος, τοπικών και περιφερειακών φορέων είναι απαραίτητη ως μια πραγματική «πρώτη πράξη» σ’ ένα κίνημα που πρέπει να οικοδομηθεί ενάντια στη νεοφιλελεύθερη λογική οικοδόμησης της Ευρώπης και με σκοπό την ανασύνταξη των κοινωνικών δυνάμεων αντίστασης στη χώρα επ’ αφορμής την εναντίωση στην ελληνική προεδρία και την υπονόμευσής της καθΕ όλη τη διάρκεια της θητείας της· ως μια πρώτη απόπειρα να προπαρασκευάσουμε τις δική μας «Γένοβα», «Βαρκελώνη» ή «Φλωρεντία».
Η σύμπτωση αυτού του στόχου μ’ εκείνον της ανάπτυξης ενός πλατιού, μαζικού αντιπολεμικού κινήματος δίνει τη δυνατότητα στις σημερινές «εγχώριες» δυνάμεις του νέου διεθνούς κινήματος κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης να απευθυνθούν σ’ ευρύτερα κοινωνικά στρώματα.
Αλλά η κινητοποίηση αυτή αποτελεί και ένα αποφασιστικό βάπτισμα πυρός στο πολλά υποσχόμενο νεογέννητο Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ, του οποίου η πρωτοβουλία συγκρότησης συνιστά το πιο πλατύ, ενωτικό, πολυτασικό και πολύμορφο εγχείρημα κοινής δράσης που έχει να δει το ελληνικό κοινωνικό κίνημα και πιο ειδικά η ελληνική αριστερά τα τελευταία χρόνια (και είναι θέμα αν είχε συμβεί ποτέ κάτι ανάλογο). Σ’ αυτό το εγχείρημα όλες οι συνιστώσες του κουβαλούν τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους, τις αδράνειες και τις διαθέσεις ανανέωσής τους, τις πολύτιμες εμπειρίες αλλά και τις «στενότερες» από τις αντιλήψεις τους. Μόνο η εμπειρία, η δοκιμασία της δράσης και η αλληλεπίδραση με τα τμήματα της κοινωνίας (εργαζόμενοι/ες, νεολαία κτλ), που σήμερα είναι διατεθειμένα να διεκδικήσουν ξανά την πολιτική και αγωνιστική τους έκφραση, μπορούν να συνεισφέρουν στο σταδιακό ξεπέρασμα των όποιων αγκυλώσεων.
Οι ευκαιρίες, δε, για το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ είναι πράγματι ορατές και η σχετική ανταπόκριση που έχει παρατηρηθεί ακόμη και σε πόλεις της επαρχίας ενόψει της κινητοποίησης στο Ναύπλιο αποτελεί σαφή ένδειξη των υπαρκτών δυνατοτήτων.
Ο συνδυασμός της νεωτερικής, πλουραλιστικής μορφής (και στην πραγματικότητα άγνωστης όσον αφορά τις δυνατότητες εξέλιξης της) των κοινωνικών φόρουμ, του γεγονότος ότι η Πρωτοβουλία για το Ελλην. Κοιν. Φόρουμ αποτελεί τον άμεσο, ουσιαστικότερο σύνδεσμο με το δημοφιλές διεθνές αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα μαζί με τον προσδιορισμό μιας ακολουθίας άμεσων πρακτικών στόχων (συναντήσεις κορυφής των ευρωπαίων ηγετών και υπουργών στην Ελλάδα το εξάμηνο που ήδη διανύουμε, πανευρωπαϊκή μέρα διαδηλώσεων κατά του πολέμου στις 15 Φλεβάρη και άλλες αντιπολεμικές κινητοποιήσεις) παρέχουν ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους για τη συγκρότησή του σε πανελλαδικό επίπεδο.
Εκφράζουμε την προσδοκία η κινητοποίηση του Ναυπλίου να αποτελέσει το έναυσμα για μια ζωντανή και εποικοδομητική συζήτηση για την επίσημη ιδρυτική συνδιάσκεψη του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ τις πρώτες μέρες του Φλεβάρη.
Από την άλλη οι εκρήξεις και οι παραληρηματικές συκοφαντικές επιθέσεις του Ριζοσπάστη είναι ενδεικτικές για τις εκτιμήσεις του Περισσού για τις δυνατότητες του Φόρουμ, αλλά και της νέας φάσης σεκταριστικής αναδίπλωσης μετά τα αρνητικά αποτελέσματα των πρόσφατων δημοτικών εκλογών. Η περιχαράκωση (κι άλλο;) του κόμματος και η διατήρηση της σημερινής του φυσιογνωμίας «επιβάλλουν» σ’ αυτούς τους χαλεπούς καιρούς τον αγώνα κατά πάντων. Η κινητοποίηση των μελών του ΚΚΕ στο διάστημα της ελληνικής προεδρίας θα πρέπει να αναμένεται ως η μεγαλύτερη των τελευταίων ετών. Η τυχόν συντριπτική αριθμητική υπεροχή του στις διαδηλώσεις δε θα πρέπει να παρερμηνευτεί. Καίει τα αποθέματά του σε καθεστώς εντεταλμένης υπηρεσίας. Το ευρύτερο κοινωνικό ειδικό του βάρος θα συνεχίζει να μειώνεται, ενώ αντίθετα το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ σε μια πολύ διαφορετική κοινωνική βάση (αν δε συγχέονται οι κοινωνικές συμμαχίες για την ανατροπή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών με τις πολιτικές σκοπιμότητες των «κοινοβουλευτικών» και «εξωκοινοβουλευτικών» κομμάτων της αριστεράς) διεκδικεί να συναντηθεί και να εμβολιαστεί με τα τμήματα εκείνα των εργαζομένων, της νεολαίας, των εναλλακτικών κινημάτων και των καταπιεζόμενων στρωμάτων που αποστρέφονται τη σταλινική μονολιθικότητα και τον κομματικό σαδομαζοχισμό που καλλιεργεί. Η παρασιτική «παντεταρισμένη» γραφειοκρατία που διοικεί σήμερα το ΚΚΕ διακηρύσσει ότι μονοπωλεί το «ταξικό εργατικό κίνημα» απέναντι στην «ομοούσια» κυβερνητική συνδικαλιστική γραφειοκρατία. Η πολιτική της δε συνίσταται στην αλλαγή των πραγματικών συσχετισμών, αλλά στη διασπαστική περιχαράκωση που θα επιτρέψει την αναπαραγωγή του ΚΚΕ και των ιδίων συμφερόντων της γραφειοκρατικής ηγεσίας του. Στην πραγματικότητα χαρίζει τα συνδικάτα στην πασοκική γραφειοκρατία για να διατηρεί στη γωνία το μαγαζί του. Το κόμμα του μικροαστικού πατριωτισμού, του μικροεργολάβου (ή εργολάβου σκέτο) «οικοδόμου», των ΕΒΕδων, των αριστερο-δεξιών συμμαχιών στις δημοτικές, των «νεοφιλελεύθερων» Ρογκάκων και των ντούρων σταλινικών Μαΐληδων, μπορεί να καταγγέλλει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ σε μια διαδήλωση ενός εκατομμυρίου, που το ίδιο το ΕΚΦ διοργάνωσε στη Φλωρεντία, «ότι επιχειρεί να εξωραΐσει τον καπιταλισμό, ενώ η εργατική τάξη ζητά την ανατροπή του». Η ηγεσία του ΚΚΕ έχει σα στόχο της τελικά πάνω απ’ όλα τον αφανισμό οποιαδήποτε άλλης αριστερής τάσης που μπορεί να την αμφισβητήσει. Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ μπορεί να αποτύχει στο δικό του στόχο αλλά τουλάχιστον αυτός θα μπορούμε να πούμε ότι ήταν διαφορετικός: να δώσει ελπίδα στην αναγέννηση της ιδέας ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.
Η «εθνοκομμουνιστική» άκρα αριστερά αρχίζει να ψυλλιάζεται ότι το μερτικό της από τις κινητοποιήσεις δε θα είναι σπουδαίο, αφού τα κατ’ όνομα «μαζικά σχήματα» της (Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκη 2003 κ.α) πραγματικά αθροίζουν αναιμικές δυνάμεις και η δυνατότητα της «αυθυποβολής» δια των μεγάλων κομματικών παρελάσεων είναι κάτι που αμετάκλητα στερείται, αρχίζει αποσπασματικά να κινείται σε μια διαφορετική κατεύθυνση. Αναζητά πλέον «ακροατήρια» για να καταγγείλει τη «γραφειοκρατική ΓΣΕΕ» και να ζυμώσει τις επαναστατικές της ιδέες ανάμεσα σ’ αυτούς που πρόκειται να κινητοποιηθούν (όχι μαζί της βέβαια) αλλά με το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ. Καμία κουβέντα για συμμετοχή σ’ ένα ανεπαρκές, μεν, πλην πραγματικό πλατύ σχήμα, όπως το Φόρουμ και καμία διάθεση για κοινό συντονισμό, αλλά για «ελαφρά τη καρδία» επαναστατικά λογύδρια σε μαζικές συνελεύσεις (άλλων) …
Όσο για το ΣΕΚ, αυτό έχει αρχίσει να έρχεται αντιμέτωπο με τις συνέπειες της απομόνωσής του που με τις δικές του άξιες προσπάθειες επέτυχε.
Δεν μπορούμε παρά να επαναλάβουμε ότι το εγχείρημα του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ είναι το μόνο που κινείται έστω και με πολλά προβλήματα (είναι κληρονόμος πολλών ανασταλτικών παραδόσεων) προς τη σωστή κατεύθυνση: μαζικό κίνημα δράσης με πλουραλιστικές συμβιωτικές δομές.
Η ΟΚΔΕ/Σπάρτακος -το ελληνικό τμήμα της 4ης Διεθνούς, η οποία ομολογουμένως αποτελεί μια από τις ενεργότερες συνιστώσες του διεθνούς κινήματος κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης- δηλώνει ξεκάθαρα τα εξής για τη στάση απέναντι στα ζητήματα που αντιμετωπίζει η συγκρότηση του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ:
- Θα συμβάλλουμε στην οικοδόμηση ενός Κοινωνικού Φόρουμ πάνω στις γραμμές και τις προτεραιότητες της διακήρυξης των κινημάτων του Πόρτο-Αλλέγκρε αλλά και των στόχων που έθεσε το ΕΚΦ στη Φλωρεντία. Ένα ενιαίο, μαζικό κίνημα ενάντια στον πόλεμο, το νεοφιλελευθερισμό και το ρατσισμό. Στους κόλπους του χωράει όλους τους προβληματισμούς, τις αντιπαραθέσεις ιδεών. Αλλά, προσοχή, δεν υπάρχει κανένα καθήκον γενικότερης πολιτικής συμφωνίας και ούτε πρέπει να επιδιώκεται η αντιπαράθεση κομματικών γραμμών στο επίκεντρο του Φόρουμ
- Το Φόρουμ δεν μπορεί να είναι υπόθεση διαπραγματεύσεων μεταξύ πολιτικών ηγεσιών και γραφειοκρατικών χειρισμών. Για μας είναι ανάγκη να στηρίζεται σε πρωτοβουλίες βάσης, σε συνελεύσεις, σε συλλογικές διαδικασίες. Μόνο τότε έχει νόημα! Από την άλλη όμως δεν είναι κάποιος τύπος εργατικού συμβουλίου, ένα είδος αντιπροσωπευτικού θεσμού ενός αναγνωρισμένου σώματος. Δεν είναι φοιτητική συνέλευση ενός συλλόγου, συνέλευση ενός συνδικάτου (ενός ομοιογενούς σώματος τέλος πάντων). Έχει πολλά διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει ότι μια ομάδα 10 ή 30 ή 50 φοιτητών/τριών ή μπαρουτοκαπνισμένων ακροαριστερών δεν μπορεί να νοεί τις δικές της οικείες μορφές λήψης αποφάσεων σαν «άμεση δημοκρατία» που περιλαμβάνει συνδικάτα του ευρύτερου δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα, κινήσεις πολιτών, τοπικές πρωτοβουλίες, μη κυβερνητικές οργανώσεις και μια σημαντική μερίδα κόσμου που δεν μπορεί να παρακολουθεί σχοινοτενείς και κουραστικές διαδικασίες μυημένων στις τελετουργίες των ακροαριστερών χώρων. Αυτού του είδους η «άμεση δημοκρατία» καταλήγει να είναι μόνο ονομαστική «εν απουσία των άλλων».
- Παρ’ όλα αυτά το κυριότερο εμπόδιο στη συγκρότηση ενός αυθεντικού κοινωνικού φόρουμ παραμένει η πατερναλιστική και στενή σκοπιμοθηρική προσέγγιση οργανώσεων και κομμάτων. Αν η αφελής προσέγγιση περί άμεσης δημοκρατίας αγνοεί τα ποιοτικά στοιχεία της νέας αυτής μορφής οργάνωσης, υπάρχει ο κίνδυνος πολλές από τις «κομματικές» συνιστώσες του να δουν το φόρουμ απλά σαν ένα τομέα παρέμβασης και στρατολόγησης. Υπάρχει ο φόβος να δούμε να ξεφυτρώνουν σκιώδη φόρουμ σε πόλεις και γειτονιές, «φέουδα» οργανώσεων και εργαλεία στρατολόγησης. Εμείς σαν οργάνωση δεν έχουμε εγκαταλείψει την πρακτική της στρατολόγησης και την επιδίωξη της αύξησης της αριθμητικής μας δύναμης. Θεωρούμε όμως ότι αυτή δεν μπορεί να γίνεται σε βάρος της ανάπτυξης του μαζικού κινήματος και ειδικά ως προς το φόρουμ δεν μπορεί να αποτελεί την αρχική κινητήρια δύναμη για τη συμμετοχή μιας οργάνωσης. Έχουμε δει από τη μία περιπτώσεις όπου εξορμήσεις για την προπαγάνδιση του φόρουμ δεν είναι παρά εξορμήσεις για το πούλημα κομματικής εφημερίδας, έχουμε δει περιπτώσεις όπου οργανώσεις που συμμετέχουν κεντρικά στο φόρουμ να μην παίρνουν μέρος στη διαδικασία συγκρότησης τοπικών πρωτοβουλιών σε περιοχές όπου διαθέτουν δυνατότητες παρέμβασης, διότι εκτιμούν ότι δε θα έχουν κομματικά οφέλη από την ενεργό συμμετοχή τους στη δημιουργία ενός ευρύτερου σχήματος μαζί με άλλες οργανώσεις και ανένταχτους/ες αγωνιστές/ριες. Πρώτος και κύριος λόγος συμμετοχής στο φόρουμ για μας είναι η οικοδόμηση του ίδιο του φόρουμ και η επιδίωξη των στόχων του.
- Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ χρειάζεται να κινητοποιείται γύρω από κοινές πανελλαδικές καμπάνιες πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα. Δεν είναι δυνατό να δούμε τοπικές πρωτοβουλίες να κινητοποιούνται σε ζητήματα γενικού πολιτικού ενδιαφέροντος σε διαφορετικές γραμμές στη βάση τοπικών πολιτικών συσχετισμών. (Αυτή η παρατήρηση δεν αφορά την αντιμετώπιση τοπικών ζητημάτων) Δεν είναι δυνατό να συνεχίσουμε να βλέπουμε φαινόμενα καταμερισμού εργασίας μεταξύ των οργανώσεων (εμείς την τάδε γειτονιά, εσείς την άλλη) πράγμα που σημαίνει ότι τα διάφορα «συνεργεία» κ.τ.λ. δεν μπορεί παρά να είναι κοινά, αποτελούμενα από μέλη όλων (στο μέτρο του εφικτού) των οργανώσεων και ανένταχτων, όπου πρώτα και κύρια θα μοιράζεται το κοινό υλικό του φόρουμ και μετά το ο,τιδήποτε.
- Τέλος για την εσωτερική οργανωτική δομή του φόρουμ εκτιμούμε ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός στενότερου οργάνου με συντονιστικό και διεκπεραιωτικό χαρακτήρα και με «επαγγελματικά» καθήκοντα. Η διεθνής αλλά και μέχρι στιγμής η εγχώρια εμπειρία έχουν αποδείξει ότι η παρουσία ενός σώματος στελεχών σε διαρκή «στράτευση» στην υπόθεση του αντιπαγκοσμιοποιητικού φόρουμ δεν είναι ασύμβατη με το χαρακτήρα των άλλων οργανωτικών του δομών αλλά ίσα-ίσα ωφέλιμη και απαραίτητη. Για μας λοιπόν το πρόβλημα δεν είναι η ύπαρξη ή όχι μιας τέτοιας οργανωτικής βαθμίδας, αλλά η ύπαρξη και η ενεργοποίηση όλων των άλλων δομών που θα τη δικαιολογούσαν. Στο Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ υπάρχει ήδη μια «μαγιά» στελεχών από αρκετά διαφορετικούς πολιτικούς χώρους που βρίσκεται (καλώς) στο κέντρο των διαδικασιών και των ζυμώσεων και έχει αποκτήσει μια πολύτιμη «τεχνική» γνώση και εμπειρία. Το επίπεδο συνεργασίας μεταξύ αυτών των στελεχών είναι τις περισσότερες φορές πολύ ανώτερο από εκείνο που υπάρχει σε οποιοδήποτε άλλο τομέα. Το πρόβλημα δεν είναι το κεντρικό συντονιστικό όργανο, αλλά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμα το δίκτυο των τοπικών συνελεύσεων και πρωτοβουλιών το οποίο, υποτίθεται, πρέπει να συντονίσει. Από την άλλη, εφόσον η διαδικασία διεύρυνσης και δικτύωσης του φόρουμ βρίσκεται σ’ εξέλιξη, θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να ανανεωθεί μέσα από τις σημερινές πηγές και δεξαμενές στράτευσης της κοινωνίας και όχι απλά οι οργανώσεις να «δανείζουν» δικά τους στελέχη.
ΤΠΤ - "4" 
