του Jeff Mackler*
Ένα έτος μετά από τον προσεκτικά ενορχηστρωμένο «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία», το δολοφονικό πόλεμο ενάντια στο λαό του Αφγανιστάν και η καταστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των αστικών ελευθερίων, έχει αναδυθεί και πρωτοστατεί στην πολιτική σκηνή ένα μαζικό κίνημα αντίθεσης στον αμερικάνικο πόλεμο και την επέμβαση.
Κάθε οργάνωση, σοσιαλιστική ή άλλη, που ενδιαφέρεται πραγματικά για τον τερματισμό της επικείμενης δεύτερης αμερικανικής σφαγής στο Ιράκ και αντιτίθεται στις αμερικάνικες επεμβάσεις γενικότερα, είναι αναγκασμένη να εμπλακεί σε μια κρίσιμη συζήτηση για το μέλλον του αντιπολεμικού κινήματος.
Ζητήματα που δεν έχουν συζητηθεί για περισσότερο από μια δεκαετία έρχονται ξανά στην επιφάνεια. Ένας καλός οιωνός ότι η δύναμη του κινήματος και η δυνατότητα του να ελκύει όλο και περισσότερους ανθρώπους που αμφισβητούν τους πολεμοκάπηλους αυξάνονται. Τα αιτήματα και οι οργανωτικές μορφές που πρέπει να αποκτήσει το κίνημα είναι τα βασικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.
Η έκβαση αυτών των συζητήσεων θα καθορίσει τελικά το μελλοντικό δρόμο του αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Θα καθορίσουν εάν το νέο κίνημα μπορεί να ωριμάσει ώστε να σφυρηλατήσει μια πλατιά ενότητα, να φθάσει σε συμφωνία στη βάση κάποιων θεμελιωδών πολιτικών διεκδικήσεων, και να δημιουργήσει ενιαιομετωπικές οργανωτικές φόρμουλες μέσω των οποίων μπορεί να ξεδιπλωθεί η πλήρης ισχύς του κινήματος.
Η περίοδος που έρχεται θα δοκιμάσει όλους εκείνους που έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις αρχικές διαδηλώσεις αλλά και εκείνων που θα μπουν τώρα. Θα καθοριστεί εάν το μελλοντικό κίνημα πρόκειται να είσαι περιεκτικό, ευρέως δημοκρατικό και ικανό να κερδίσει, ή αποκλειστικό, περιορισμένο και ελεγχόμενο από τις στενές δυνάμεις που επιμένουν στον οργανωτικό έλεγχο εις βάρος του ίδιου του κινήματος. Το άρθρο αυτό είναι μια συμβολή στην παρούσα συζήτηση.
Οι μαζικές διαμαρτυρίες δείχνουν την άνοδο του κινήματος
Ο νέος μακαρθισμός, που προωθείται στο όνομα των υποτιθέμενων εθνικών απειλών ασφάλειας από τους άγνωστους τρομοκράτες, έχει αποτύχει να βρει εύφορο έδαφος στις Η.Π.Α. Η δυσαρέσκεια είναι μεγάλη ανάμεσα στους σκεπτόμενους εργαζόμενους που βλέπουν την εργοδοτική πλεονεξία, την κλοπή, και τις χρεοκοπίες των επιχειρήσεων, που λεηλατούν τις συντάξεις τους και πετσοκόβουν την εργασία, ενώ η ίδια η κυβέρνηση κλέβει τις εκλογές και οι ρατσιστικές ενέργειες μένουν ατιμώρητες.
Τα πολιτικά δικαιώματα, κεκτημένα για μεγάλο διάστημα, είναι υπό απειλή. Δισεκατομμύρια δολάρια ξοδεύονται στους πολέμους ενάντια σε ανυπεράσπιστους φτωχούς ανθρώπους, των οποίων οι κυβερνήτες τοποθετήθηκαν από την ιμπεριαλιστική δύναμη των Η.Π.Α. και μετά πρέπει να απομακρυνθούν όταν η τιμή του πετρελαίου απαιτεί ένα καινούργιο αιματοκύλισμα.
Η κυρίαρχη τάξη εξασφαλίζει στον προϋπολογισμό το πρωτοφανές ποσό των 360 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον πόλεμο και επιπλέον δισεκατομμύρια για τη «ασφάλεια της πατρίδας». Έχουν ξαναγράψει το σύνταγμα προκειμένου να συλλαμβάνουν χωρίς κατηγορίες χιλιάδες μεταναστών, απλώς και μόνο για την εθνικότητα ή τη θρησκεία τους. Έχουν περάσει νόμους που στοχεύουν στην έναρξη κατασκοπευτικών ενεργειών εναντίον οποιουδήποτε αμφισβητεί το καθεστώς.
Και στο όνομα ενός πλεονάσματος του προϋπολογισμού, που εξαφανίστηκε εν μια νυκτί, δώρισαν 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια στους φίλους τους στις αμερικάνικες πολυεθνικές, όπου η διαφθορά κάθε τύπου τείνει να γίνει ρουτίνα.
Κατά τη διάρκεια αυτού του έτους έχουμε συμμετάσχει σε μια σειρά γεγονότων, που συσπείρωσαν δεκάδες χιλιάδων ανθρώπων σε αυτήν την χώρα που έσπασαν από το ιστορικό φιλοσιωνιστικό κλίμα και τώρα είναι αλληλέγγυοι με τους καταπιεσμένος, αποκλεισμένους και διωκόμενους Παλαιστίνιους οι οποίοι υφίστανται καθημερινά τις επιθέσεις με την έγκριση και με τα όπλα μαζικής καταστροφής της Ουάσιγκτον.
Γίναμε μάρτυρες του κινήματος των φορτοεκφορτωτών του λιμανιού West Coast, που υποστηρίχθηκαν από ολόκληρο το εργατικό κίνημα, σε ένα αγώνα για την εργασία και τα συνδικαλιστικά δικαιώματά τους, γεγονός που ίσως αποτελεί ένα σημείο καμπής για ολόκληρο το εργατικό κίνημα. Γνωρίζοντας τους κίνδυνους, η κυρίαρχη τάξη χρησιμοποίησε το θέμα της «εθνικής ασφάλειας» ως μπαμπούλα και ενεργοποίησε τον αντιδραστικό νόμο του Taft Hartley (1) προσπαθώντας να παγώσει τον αγώνα του κινήματος ενώ απείλησε να επιστρατεύσει το West Coast βάζοντας τους απεργοσπάστες να αποδυναμώσουν το σωματείο.
Είδαμε τους Οδηγούς Φορτηγών στο Σικάγο, το δεύτερο μεγαλύτερο σωματείο του κλάδου, να διακηρύσσουν ότι οι αμερικανοί εργαζόμενοι δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν με τα αδέλφια τους στο Ιράκ. Και πολλά άλλα σωματεία, που τις προηγούμενες δεκαετίες έμειναν μακριά από το νεολαιίστικο κίνημα, τώρα εκδίδουν αντιπολεμικά ψηφίσματα.
Από την εποχή του Βιετνάμ και τη δεκαετία των κινητοποιήσεων ενάντια στην επέμβαση των Η.Π.Α. στην Κεντρική Αμερική, έως τις σύντομες αλλά μαζικές δράσεις ενάντια στον πόλεμο του Κόλπου το 1991, έχουν αντληθεί σημαντικά μαθήματα που δυστυχώς εν μέρει ξεχάστηκαν.
Η σχεδόν απροσδόκητη επιτυχία των δράσεων ενάντια σε έναν πόλεμο των Η.Π.Α. στο Ιράκ τον περασμένο Οκτώβριο εξέπληξε ακόμα και τους πιο αισιόδοξους. Ανοίγουν διάπλατα το δρόμο για την ανάπτυξη μιας απαραίτητης συζήτησης για την οικοδόμηση ενός πλατιού, ισχυρού ενωτικού κινήματος ενάντια στην επικείμενη ιμπεριαλιστική σφαγή στο Ιράκ.
Θέτουν σε όλους όσοι βλέπουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ως κεντρικό θέμα στην παγκόσμια πολιτική τη δυνατότητα τερματισμού αυτού αλλά και των μελλοντικών πολέμων για το κέρδος που καθοδηγούνται από την οικονομικά πληγωμένη κυρίαρχη τάξη των Η.Π.Α., η οποία όντας σε πτώση επιδιώκει μια πιο πλεονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών της.
Στις 6 Οκτωβρίου σημειώθηκαν αντιπολεμικές δράσεις από την Πρωτοβουλία «Όχι Στο Όνομά Μας» (2) (NION): 30.000 άνθρωποι στο Μανχάταν, 8.000 στο Σαν Φρανσίσκο, 5.000 στο Λος Άντζελες καθώς επίσης και δεκάδες χιλιάδες σε άλλες πόλεις όπου η απόφαση για την ημερομηνία λήφθηκε μετά από συνεννόηση διαφορετικών και πρόσφατα σχηματισμένων οργανώσεων.
Σε μια ολοσέλιδη διακήρυξή της που δημοσιεύθηκε στους New York Times και υπογράφηκε από ένα εντυπωσιακό σύνολο διανοούμενων και κοινωνικών ακτιβιστών απ’ ολόκληρη τη χώρα, η ομάδα NION καταδίκασε τους πόλεμους των Η.Π.Α. παντού, την αστυνομική καταστολή των πολιτικών ελευθεριών και τις διώξεις των μεταναστών λόγω της θρησκείας ή της εθνικότητάς τους.
Το εμπνευσμένο αυτό κείμενο ήταν μια σημαντική συμβολή στην οικοδόμηση ενός νέου κινήματος όπου όλοι είναι καλοδεχούμενοι και εστιάζει στην πραγματική πηγή του προβλήματος: τις Η.Π.Α.
Λίγες εβδομάδες μετά, στις 26 Οκτωβρίου, η διεθνής οργάνωση ANSWER (3) (Act Now to Stop War and End Racism Δράση Τώρα για τον Τερματισμό του Πολέμου και του Ρατσισμού) οργάνωσε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που ξεπέρασαν και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, Γύρω στους 100.000 ανθρώπους συμμετείχαν στο Σαν Φραντσίσκο και ίσως οι διπλάσιοι, σχεδόν ταυτόχρονα, στην Ουάσινγκτον.
Οι κινητοποιήσεις του Οκτωβρίου έφεραν στους δρόμους ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της αμερικάνικης κοινωνίας, εμπειρία πρωτόγνωρη για πολλούς απ’ αυτούς/ες.
Οι κινητοποιήσεις των NION και ANSWER ενισχύθηκαν επίσης από μια σειρά οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φιλειρηνικές, θρησκευτικές, περιβαλλοντικές και antiglobal καθώς και μια σειρά από αριστερές και σοσιαλιστικές οργανώσεις και κόμματα.
Προστέθηκαν επίσης στο σώμα των μαζικών συναθροίσεων και στρώματα της κυρίαρχης τάξης που, για λόγους τακτικής και έξω από τη λογική του αντιπολεμικού κινήματος, είναι διστακτικά απέναντι στην προοπτική ενός πολέμου.
Από το Βιετνάμ στο Ιράκ
Μια ανασκόπηση των προηγούμενων προσπαθειών σε αυτήν τη χώρα να οικοδομηθεί ένα μαζικό κίνημα ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο μπορεί να είναι διδακτική.
Δυστυχώς, η τακτική του παρελθόντος ήταν μερικές φορές τελετουργική ή περιορισμένη σε φόρμουλες κενές σε σχέση με το παρόν. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν σημαντικά μαθήματα που πρέπει να γίνουν αντιληπτά.
Μια μαζική διαδήλωση, παραδείγματος χάριν, είναι μια σημαντική τακτική για διαμαρτυρία που μπορεί να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά κάτω από ιδιαίτερους όρους.
Κατάλληλα χρησιμοποιημένη στο αντιπολεμικό κίνημα, η τακτική αυτή μπορεί να ξεκινήσει μια διαδικασία ανεξάρτητης αυτοοργάνωσης των κοινωνικών δυνάμεων που έχουν την ισχύ να σταματήσουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο: η εργατική τάξη και οι στενοί σύμμαχοί της.
Οι μαζικές διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ -που αυξήθηκαν τόσο σε μέγεθος ώστε να φτάσουν τελικά σε πορείες εκατοντάδων χιλιάδων- ήταν χρήσιμες για να καταρρίψουν το κυβερνητικό επιχείρημα ότι αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία του πληθυσμού. Παρείχαν ένα εύκολα προσιτό όχημα για τη μαζική συμμετοχή και έδωσαν εμπιστοσύνη σε εκατομμύρια ανθρώπους που θεωρούσαν τους εαυτούς τους ανίκανα άτομα χωρίς να συνειδητοποιούν ότι αποτελούν μια συνεκτική κοινωνική δύναμη.
Οι μαζικές δράσεις, και ειδικά αναλογικά προς το μέγεθός τους, αποκάλυψαν το ψέμα ότι ο πόλεμος έγινε προς όφελος του αμερικάνικου λαού. Παρείχαν τη βάση για συμμαχίες με άλλες ισχυρές κοινωνικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έδωσαν τη μάχη για τα πολιτικά δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι νομικές διακρίσεις και ο ρατσισμός παρέμεναν ατιμώρητοι.
Η μαζική δράση βασίζεται στην ιδέα ότι η προοδευτική κοινωνική αλλαγή είναι προϊόν της ανεξάρτητης αυτοοργάνωσης των εργαζομένων και όλων των συμμάχων τους, μεταξύ των καταπιεσμένων και της νεολαίας, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους που αντανακλούν τα δικά της συμφέροντα σε αντιδιαστολή με αυτά των κυρίαρχων πλουσίων. Εν ολίγοις, η ιστορία δημιουργείται από την προσπάθεια των εργαζόμενων να αποσπάσουν τον έλεγχο της κοινωνία, μερικώς ή συνολικά, από τη μειονότητα της κεφαλαιοκρατικής τάξης, που εμφανίζεται ως εκπρόσωπος των συνολικών συμφερόντων της κοινωνίας.
Ενώ η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις δεν αναπτύσσουν, τουλάχιστον αρχικά, μια συνολική αμφισβήτηση του συστήματος, η αυτοπεποίθηση που αναπτύσσεται μέσα από τη συμμετοχή τους εμβαθύνει την κατανόησή τους ότι η κυβέρνηση δεν αντιπροσωπεύει τα συμφέροντά τους.
Η μαζική δράση μπορεί να στρώσει τον δρόμο σε άλλες τακτικές όπου οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν αμεσότερα τη δύναμή τους για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους με άλλα καταπιεσμένα έθνη και για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους εντός της χώρας. Τέτοιες ενέργειες είναι οι στάσεις εργασίας και οι απεργίες, καθώς επίσης και ο σχηματισμός ενός νέου μαζικού πολιτικού κόμματος, που θα βασίζεται στην ισχύ ενός αναζωογονημένού εργατικού κινήματος και των σύμμαχων στρωμάτων, σε αντιδιαστολή με τα κυρίαρχα κόμματα των πλουσίων.
Αλλά οι μαζικές απεργίες και άλλες παρόμοιες αμφισβητήσεις του κεφαλαίου είναι μια μελλοντική προοπτική. Σήμερα, το κεντρικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το νέο αντιπολεμικό κίνημα είναι να μεγιστοποιηθούν οι αριθμοί των ανθρώπων που κατεβαίνουν στους δρόμους σε μαζικές ειρηνικές κινητοποιήσεις.
Ο όρος «ειρηνικός» δεν παρουσιάζεται εδώ τυχαία. Σημαίνει μια πρόσκληση και ένα άνοιγμα για μαζική συμμετοχή προς όλους.
Αντίθετα, οι συνήγοροι της «κοινωνικής ανυπακοής,» που επιμένουν ότι χρειάζονται πιο μάχιμες τακτικές για να σταματήσουν την πολεμική μηχανή, τείνουν να αγνοήσουν την πιο θεμελιώδη πτυχή της οικοδόμησης ενός μαζικού κινήματος. Δηλαδή δεν αποδέχονται την παραδοχή ότι ένα κίνημα για να είναι επιτυχές πρέπει να έχει μαζικό χαρακτήρα και οι μέθοδοί του να στοχεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Η σύλληψη ορισμένων πεπεισμένων, αν και με πολύ καλές προθέσεις, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την άμεση εμπλοκή των εκατομμυρίων.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η τακτική της «κοινωνικής ανυπακοής» δεν έχει καμία αξία.
Κατά περιόδους όταν οι μαζικές δυνάμεις δεν έχουν καμία επιλογή εκτός από το να προκαλέσουν τους άδικους νόμους για να εξασφαλίσουν την ίδια την επιβίωσή τους, η κοινωνική ανυπακοή παίρνει έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα.
Οι μαζικές απεργίες που περιφρονούν τις εντολές των αντιδραστικών δικαστηρίων, όπως ήταν η περίπτωση της ILWU (4), για να μην αναφέρουμε την ίδια την επανάσταση, είναι χωρίς αμφιβολία σημαντικές πράξεις κοινωνικής ανυπακοής. Αλλά προϋποθέτουν την μαζική παρουσία κοινωνικών δυνάμεων και αντιτίθεται στη λογική των λίγων μαχητών που θα είναι υπεύθυνοι για τις μάζες. Όμως όσο σημαντικό κι αν είναι αυτό το θέμα, είναι κάτι που θα μας απασχολήσει μάλλον στο μέλλον.
Σε κάθε περίπτωση, η τακτική καθορίζεται από το τι χρειάζεται και τι είναι δυνατόν. Ο συνδυασμός αυτών των δύο είναι σημαντικός. Οι μαζικές κινητοποιήσεις την εποχή του Βιετνάμ, σε συνδυασμό με τη ριζοσπαστικοποίηση των στρατιωτών από τα κάτω και τη γενναία αντίσταση των Βιετναμέζων, είχε ως αποτέλεσμα τη πρώτη μεγάλη ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Ύστερα απ’ αυτή, η ικανότητά του για επεμβάσεις δέχτηκε ένα μεγάλο πλήγμα. Ο δρόμος ήταν ανοιχτός για την εμφάνιση νέων κοινωνικών κινημάτων.
Το Βιετνάμ έλαβε χώρα σε μια περίοδο οικονομικής άνθησης. Ήταν μια περίοδο όπου πόλεμος και υψηλό επίπεδο ζωής ήταν κατορθωτά και τα δύο. Δισεκατομμύρια δαπανήθηκαν για το Βιετνάμ και την ίδια στιγμή τριπλασιάστηκαν τα λεφτά για τη δημόσια εκπαίδευση.
Σήμερα, όμως, η οικονομική δυνατότητα των Η.Π.Α. είναι σε κάμψη. Ο τωρινός πόλεμος λαμβάνει χώρα σε ένα πλαίσιο επίθεσης ενάντια στο επίπεδο ζωής των αμερικανών εργατών. Συνεπώς, θα πρέπει να περιμένουμε οι εργάτες των Η.Π.Α. να εμπλακούν στο αντιπολεμικό κίνημα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι στην περίπτωση του Βιετνάμ.
Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης
Στο βαθμό που κάθε κοινωνικό κίνημα βασίζεται στους θεσμούς και τα πολιτικά κόμματα του καπιταλιστικού κράτους για να επιτύχει τους στόχους του, βασικά νομιμοποιεί την κυριαρχία της μειοψηφίας, δηλαδή της καπιταλιστικής κυριαρχίας.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ αυτό εκφράστηκε με το σύνθημα «Διαπραγματεύσεις Τώρα!» και αντίστοιχα προτάθηκε από διάφορες δυνάμεις ότι το τέλος του πολέμου μπορεί να έρθει μέσα από την εκλογή των αποκαλούμενων φιλειρηνιστών υποψήφιων του Δημοκρατικού Κόμματος.
Αυτοί που αντιτίθονταν στη λογική αυτή σημείωναν ότι το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των καταπιεσμένων εθνών δεν συμβαδίζει με το δικαίωμα των Η.Π.Α. να διαπραγματεύονται με τη δύναμη των όπλων, ή κάποιο άλλο μέσο, το μέλλον του Βιετνάμ. Η υποστήριξη της αυτοδιάθεσης, από τους αντιαποικιακούς αγώνες του 19ου και 20ου αιώνα έως σήμερα, απαιτεί να αρνηθούμε το δικαίωμα στα καταπιεστικά έθνη να κατακτούν και να σκλαβώνουν άλλα έθνη.
Η πολιτική έκφραση της υποστήριξης του δικαιώματος του βιετναμέζικου λαού για αυτοδιάθεση συμπυκνωνόταν στο σύνθημα «Φέρτε πίσω τα αμερικάνικα στρατεύματα» ή στη πιο σύντομη εκδοχή του «Έξω Τώρα» (“Out Now”)! Την πρώτη περίοδο αυτού του αγώνα οι υπερασπιστές αυτού του συνθήματος αποτελούσαν τη μειοψηφία. Ο κυρίαρχος ακόμα φόβος του μακαρθικού αντικομμουνιστικού κυνήγι μαγισσών (όπως σήμερα οι «αντιτρομοκρατικές» επιθέσεις στα πολιτικά δικαιώματα) οδήγησε πολλούς συμμετέχοντες στο κίνημα να υποτάξουν την ανάγκη υποστήριξης της αυτοδιάθεσης σε μια έμμεση ταύτιση με τους σκοπούς του ιμπεριαλιστικού πολέμου.
Αποδέχτηκαν το ψέμα ότι οι Η.Π.Α. είχαν δικαιώματα στο Βιετνάμ. Υπέκυψαν στο επιχείρημα της κυρίαρχης τάξης ότι η νίκη του αυτοαποκαλούμενου βιετναμέζικου κομμουνισμού θα σήμανε τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης παντού.
Στην πραγματικότητα, υπερασπίστηκαν τα θεμελιώδη συμφέροντα του αμερικάνικου καπιταλισμού που είναι αντίθετα μ’ αυτά των εργατών και των χωρικών του Βιετνάμ και της ΝΑ Ασίας, οι οποίοι έχουν παλέψει χιλιάδες χρόνια για να αποτινάξουν το ζυγό των ξένων κατακτητών ξεκινώντας από τους Κινέζους τα αρχαία χρόνια έως τους Γάλλους, τους Ιάπωνες και τους Αμερικάνους τη σύγχρονη εποχή.
Όσο ο πόλεμος προχωρούσε και το κίνημα ενισχυόταν με εκατομμύρια ανθρώπους, οι υποστηρικτές του συνθήματος «Έξω Τώρα» έγιναν πλειοψηφία.
Επιχειρηματολόγησαν αποτελεσματικά ότι οι Η.Π.Α. δεν είχαν κανένα δικαίωμα πάνω στο Βιετνάμ και οι Βιετναμέζοι δικαιούνται το σεβασμό μας.
Η θέση αυτή έγινε ακόμα πιο φανερή όσο η φρίκη του πολέμου των Η.Π.Α. γινόταν πιο φανερή στα μάτια του αμερικάνικου λαού τόσο με τα φέρετρα των σκοτωμένων παιδιών τους όσο και με τις μαρτυρίες των αμερικάνων στρατιωτών για τις μαζικές σφαγές πολιτών. Επιπλέον, οι μαύροι και οι λατινόφωνοι στρατιώτες γύριζαν πίσω από ένα ρατσιστικό πόλεμο στο Βιετνάμ για να αντιμετωπίσουν μια ρατσιστική κοινωνία στην πατρίδα.
Οι συνήγοροι των «διαπραγματεύσεων», αντιθέτως, υποστήριξαν ότι η εκλογή των φιλελεύθερων Δημοκρατών θα διευκόλυνε τις διαπραγματεύσεις και τον τερματισμό του πολέμου. Το Δημοκρατικό Κόμμα στήριξε μια σειρά από «φιλειρηνιστές υποψήφιους» σε μια ύστερη προσπάθεια να απομαζικοποιήσει και να εξημερώσει το αντιπολεμικό κίνημα.
Ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον, που είχε χαρακτηριστεί ως «φιλειρηνιστής υποψήφιος» απέναντι στο ρεπουμπλικάνο αντίπαλό του Μπάρι Γκολντγουότερ, εκδιώχθηκε από τη θέση λόγω της λαϊκής μεταστροφής ενάντια στην επιμονή του στον πόλεμο.
Ο διάδοχός τους, Ρίτσαρντ Νίξον, εκλέχθηκε οριακά όταν ανακοίνωσε ότι διέθετε ένα «μυστικό σχέδιο» για τον τερματισμό του πολέμου. Ο Νίξον, φυσικά προχώρησε στην επέμβαση στην Καμπότζη και αποδεκάτισε το βόρειο Βιετνάμ με πρωτόγνωρους βομβαρδισμούς. Τελικά, ύστερα από την παρουσία εκατομμυρίων ανθρώπων στους δρόμους ο Νίξον δεν είχε άλλη επιλογή εκτός της αποδοχής του συνθήματος «Έξω Τώρα». Διαφορετικά, θα ρίσκαρε μια ακόμα βαθύτερη ριζοσπαστικοποίηση του αμερικάνικου λαού.
Θα έπρεπε να απαιτήσουμε τους επιθεωρητές όπλων του ΟΗΕ;
Σήμερα, το ζήτημα της ταξικής ανεξαρτησίας του κινήματος παίρνει τη μορφή αντιπαράθεσης πάνω στο αίτημα για άρνηση της ιμπεριαλιστικής επέμβασης των Η.Π.Α., ή οποιασδήποτε άλλης μορφής, στο Ιράκ. Αυτό περιλαμβάνει και το δημιούργημα των ιμπεριαλιστών που ονομάζεται ΟΗΕ και το οποίο λειτουργεί ως προκάλυμμα για τις επεμβάσεις και τους πολέμους των Η.Π.Α., από την Κορέα τη δεκαετία του ’50 έως σήμερα.
Όλοι όσοι απαιτούν «Όχι στον πόλεμο των Η.Π.Α. στο Ιράκ» -ή τις διάφορες εκδοχές αυτού του συνθήματος- και συμπεριλαμβάνουν τον ΟΗΕ μαζί με τις Η.Π.Α. στα αιτήματά τους έχουν αντλήσει τα καλύτερα μαθήματα από τον πόλεμο του Βιετνάμ και διαθέτουν την κατάλληλη συγκρότηση για να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο ανερχόμενο μαζικό κίνημα. Από την άλλη μεριά, αυτοί που προβάλουν θέσεις για επέμβαση είτε των Η.Π.Α. ή του ΟΗΕ είτε των επιθεωρητών του ΟΗΕ ουσιαστικά αρνούνται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του ιρακινού λαού.
Η υπεράσπιση της αυτοδιάθεσης δεν μπορεί να μπαίνει υπό όρους ανάλογα με την άποψη που έχει κάποιος για τη φύση του ιρακινού καθεστώτος και της ηγεσίας του, συμπεριλαμβανομένου και του Σαντάμ Χουσεΐν.
Οι Η.Π.Α. όπως και κανένα άλλο έθνος δεν μπορούν να καθορίσουν τη φύση της ιρακινής κυβέρνησης. Η «εθνική οικοδόμηση» είναι μια ιμπεριαλιστική αντίληψη για να δικαιολογήσει, στο όνομα της «εγκαθίδρυσης της δημοκρατίας», τους πολέμους που διεξάγονται από τους πραγματικούς τρομοκράτες του κόσμου: τις Η.Π.Α. και τους ιμπεριαλιστές ανταγωνιστές τους.
Ήταν οι Η.Π.Α. που όπλισαν και χρηματοδότησαν το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν όταν βόλευε τα καπιταλιστικά συμφέροντα. Εκείνη την περίοδο, μετά την ιρανική επανάσταση του 1979, η οποία απομάκρυνε το καθεστώς του Σάχι που επέβαλαν οι Η.Π.Α., ήταν προς το συμφέρον τους να εξοπλίσουν το συμμαχικό Ιράκ, συμπεριλαμβανομένου του Σαντάμ Χουσεΐν, για το δεκαετή πόλεμο ενάντια στο Ιράν.
Τα όποια όπλα μαζικής καταστροφής διαθέτει ο Σαντάμ αυτή τη στιγμή του τα έχουν δώσει οι Η.Π.Α., ο μεγαλύτερος προμηθευτής βίας που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος.
Το γεγονός ότι ο ιρανικός λαός τόλμησε να σκεφτεί ότι θα μπορούσε να ελέγξει ο ίδιος τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του, ιδιαίτερα τα αποθέματα πετρελαίου μετά την ανατροπή του Σάχι, ήταν μη αποδεκτό από τις Η.Π.Α. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν στον πόλεμο που προώθησαν οι Η.Π.Α. -600.000 Ιρανοί και 400.000 Ιρακινοί.
Χωρίς τα όπλα και όποια άλλη υποστήριξη από τις Η.Π.Α. και τον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό που έχουν οι δικτάτορες σε όλον τον κόσμο, οι λαοί θα τους είχαν απομακρύνει εδώ και καιρό. Ο λαός του Ιράκ και του υπόλοιπου κόσμου δεν έχει ανάγκη τους αποικιοκράτες που βαφτίζονται «απελευθερωτές» υποσχόμενοι «αλλαγές καθεστώτων» στο όνομα της δημοκρατίας.
Η αναγκαιότητα του ενιαίου μετώπου
Οι οργανωτικές μορφές υποτάσσονται στην πολιτική. Χωρίς θεμελιώδη πολιτικά αιτήματα, όπως αυτά που αναφέραμε πιο πάνω, η οργανωτική μορφή του αναδυόμενου κινήματος θα έχει μικρή σημασία.
Εάν εκατομμύρια ανθρώπων διαδήλωναν για την αποστολή επιθεωρητών του ΟΗΕ στο Ιράκ, οποιαδήποτε οργανωτική μορφή θα έπρεπε να μη γίνει αποδεκτή. Από τη στιγμή, όμως, που συσπειρωνόντουσαν γύρω από θεμελιώδη πολιτικά αιτήματα η μέθοδος της οργάνωσής τους μετατρέπεται σε ένα κρίσιμο ερώτημα.
Η εμπειρία του πολέμου του Βιετνάμ τις δεκαετίες του `60 και του ’70 και το κίνημα ενάντια στην επέμβαση στην κεντρική Αμερική το `80 και στις αρχές του ’90 είναι διδακτική. Στην αρχή, οι καθοριστικές αποφάσεις ήταν στα χέρια μικρών ομάδων που ανέλαβαν να καθοδηγήσουν το κίνημα χωρίς να υπολογίζουν την αξία της συμμετοχής σ’ αυτό ευρύτερων δυνάμεων ριζωμένων στην αμερικάνικη κοινωνία.
Το αποτέλεσμα δεν ήταν μόνο μια συνεχής και αναποτελεσματική γκρίνια και διένεξη ανάμεσα στις μικρές ομάδες αλλά και κινητοποιήσεις που φαινόντουσαν ανίκανες να εμπλέξουν υπόλοιπες δυνάμεις που ήταν απαραίτητες.
Καθώς τα κινήματα αυτά αναπτυσσόντουσαν, όμως, νέες μέθοδοι οργάνωσης εμφανίστηκαν. Η πιο αποτελεσματική ήταν οι μαζικές, δημοκρατικά οργανωμένα, εθνικές συνελεύσεις, όπου αντιπροσωπευόντουσαν όλες οι τάσεις του κινήματος και οι αποφάσεις έβγαιναν στη βάση του «ένα άτομο, μία ψήφος».
Οι συνελεύσεις αυτές μερικές φορές συγκέντρωναν έως και 5.000 ακτιβιστές όπου συζητούσαν και αντιπαραθέτονταν για κάθε σημείο των καθηκόντων που έμπαιναν. Αντιπροσώπευαν το πλήρες φάσμα των κοινωνικών δυνάμεων που είχαν εμπλακεί στον αγώνα. Ήταν βασισμένες στην αρχή του μη-αποκλεισμού, δηλαδή οποιοσδήποτε συμφωνούσε με τα βασικά αιτήματα του κινήματος γινόταν αποδεκτός ανεξάρτητα από την πολιτική του τοποθέτηση.
Αυτό ήταν ιδιαίτερα σημαντικό τη στιγμή που ο μακαρθικός αποκλεισμός και οι «διώξεις των κόκκινων» διαπερνούσαν κομμάτια του αντιπολεμικού κινήματος, όπως προηγουμένως το αντιπυρηνικό φιλειρηνιστικό κίνημα. Οποιοσδήποτε ήταν καλοδεχούμενος: από τους κομμουνιστές-σοσιαλιστές έως θρησκευτικές, πασιφιστικές, φεμινιστικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Εν συντομία, το σύνολο των δυνάμεων ήταν έτοιμες να συσπειρωθούν για μαζικές κινητοποιήσεις και να αναδείξουν τη δύναμη του κινήματος. Σ’ αυτές τις συνελεύσεις ήταν συγκεντρωμένο όλο το πραγματικό κίνημα.
Οι πιο μεγάλες αντιπολεμικές διαδηλώσεις έγιναν κατορθωτές μέσα από αυτά τα μαζικά, δημοκρατικά οργανωτικά σχήματα. Όλα τα παλιότερα σχήματα έχουν πλέον εγκαταλειφθεί.
Τα επιχειρήματα που υποστήριξαν να πραγματοποιηθούν συνελεύσεις αντιπροσώπων στη βάση «μια οργάνωση, μία ψήφος» εξαφανίστηκαν. Δεν έχει λογική ότι μια οργάνωση που εκπροσωπεί 100.000 ανθρώπους έχει την ίδια ψήφο με μια οργάνωση που εκπροσωπεί 5. Στην πραγματικότητα όταν εφαρμοζόταν αυτή η λογική οι οργανωτές της συνέλευσης και οι μικρές ομάδες μπορούσαν πιο εύκολα να χειραγωγήσουν τις καταστάσεις προς όφελος των δικών τους συμφερόντων.
Στο τέλος, το κίνημα κατέληξε στις ανοιχτές συνελεύσεις για όλους. Αυτό συνήθως σημαίνει ότι το κύριο σώμα των συμμετεχόντων είναι νέοι στο κίνημα και εκπροσωπούνται οι περισσότερες συνιστώσες του κινήματος.
Η πρόκληση για το κίνημα σήμερα είναι να αναπτύξει αυτές τις οργανωτικές δομές όπου όλοι θα είναι καλοδεχούμενοι. Αυτό, βέβαια απαιτεί τη συνειδητή συνεργασία και συμφωνία των οργανώσεων που έχουν αποδείξει ότι είναι ικανές να κινητοποιούν κόσμο.
Οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι. Όσο το κίνημα ωριμάζει, κανένα κόμμα, οργάνωση ή ομάδα δεν μπορεί να διατηρήσει τον ουσιαστικό οργανωτικό του έλεγχο πολύ περισσότερο να καθοδηγήσει τις κοινωνικές δυνάμεις που θα το αποτελέσουν.
Δεν θα πρέπει να εμπλακούμε με στρατηγικές και τακτικές που εξασθενίζουν το κίνημα. Ο συνυπολογισμός απαιτεί τη δημοκρατική συμμετοχή όλων και μια διαδικασία λήψης αποφάσεων που αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο ενότητας γύρω από πολιτικές διεκδικήσεις. Αυτό αποτελεί και το βασικό θεμέλιο μιας ενιαιομετωπικής οργανωτικής δομής που έχει αντέξει τη δοκιμή του χρόνου.
Η συμμετοχή σε ένα τέτοιο ενιαιομετωπικό σχήμα δεν μπορεί να γίνει με βάση τη συμφωνία σε μεγάλο αριθμό θεμάτων. Το ενιαίο μέτωπο είναι μια μορφή δράσης γύρω από περιορισμένα αιτήματα. Δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ένα πολιτικό κόμμα, του οποίου οι πολιτικές θέσεις είναι και η βάση για τη στράτευση των μελών του.
Εξ’ ορισμού, το ενιαίο μέτωπο απαιτεί μια συμφωνία ότι όλα τα υπόλοιπα θέματα μένουν έξω από το μέτωπο. Οι θρησκευτικές ομάδες δεν μπορούν να επιμείνουν να συμπεριληφθούν οι αρχές τους, όπως επίσης και οι σοσιαλιστικές, φεμινιστικές και οικολογικές ομάδες.
Αυτό δε σημαίνει ότι η κάθε ομάδα και άτομο δεν μπορεί να προπαγανδίζει σε μια κινητοποίηση τις ιδέες τους με πανό, έντυπα κ.ά. Ούτε ότι η πολιτική βάση της εκδήλωσης περιορίζεται μόνο στα κεντρικά ζητήματα. Οι διάφορες ομάδες μπορούν να εκφράσουν τις ιδιαίτερες απόψεις τους στο πλαίσιο μιας κινητοποίησης, όπου η διαφορετικότητα του κινήματος μπορεί να εκφραστεί πολύ καλύτερα.
Το αντιπολεμικό κίνημα έχει σπαταλήσει πολύτιμη ενέργεια σε διενέξεις για να καταλήξει στην πλατφόρμα των αιτημάτων που συνιστούν τη βάση για την ενότητα.
Δεν υπάρχει μια εύκολη λύση. Είναι ξεκάθαρο, από τη μια μεριά, ότι το κίνημα που σχεδιάζουμε σήμερα είναι ο αγώνας ενάντια στην επέμβαση των Η.Π.Α. στο Ιράκ. Ο εμπλουτισμός του με άλλα αιτήματα θα πρέπει να καθοριστεί πρωτίστως από το εάν ή όχι σχετίζονται με την εξέλιξη του πολέμου και αν θα βοηθήσουν στη μαζικοποίησή του.
Στο τρέχον πολιτικό κλίμα π.χ. η πρόσθεση αιτημάτων για την υπεράσπιση των πολιτικών ελευθεριών και των δημοκρατικών δικαιωμάτων μπορεί μόνο να συμβάλλουν στην ενδυνάμωση του κινήματος. Επίσης είναι φανερό ότι το ζήτημα της «εθνικής ασφάλειας» και ο «πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία» θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσα από τις διακηρύξεις του.
Ομοίως, κάθε πόλεμος στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να χωριστεί από το ζήτημα της Παλαιστίνης. Υπάρχουν αρκετοί έξυπνοι τρόποι να παλέψεις για μια ελεύθερη Παλαιστίνη και να αντισταθείς στη σφαγή του λαού της που διεξάγεται με τη βοήθεια των Η.Π.Α.
Τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ έγιναν πολλές προσπάθειες για να προσανατολιστεί το κίνημα προς το Δημοκρατικό Κόμμα, ένα κόμμα που είχε ονομαστεί «νεκροταφείο των κοινωνικών κινημάτων». Οι υποστηρικτές του Δημοκρατικού Κόμματος επέμειναν στο αίτημα για «διαπραγματεύσεις» και πίεζαν για την υιοθέτηση σκοπίμως ασαφών θέσεων ώστε να μπορούν να γίνουν αποδεκτές από τους φιλελευθέρους πολιτικούς του Δημοκρατικού Κόμματος.
Οι δημοκράτες, έχοντας επίγνωση της δύναμης του αντιπολεμικού κινήματος, επιδίωξαν με συνέπεια να συνεργαστούν με τους ηγέτες και τους αγωνιστές της βάσης του. Η υιοθέτηση ασαφών αιτημάτων σε πολλές περιπτώσεις έχει διευκολύνει την παρακμή των κινημάτων.
Σήμερα, οι αυταπάτες για το Δημοκρατικό Κόμμα ως δύναμη που μπορεί να επιφέρει κοινωνικές αλλαγές έχουν εξανεμιστεί καθώς όλο και περισσότερο οι εργαζόμενοι βλέπουν τα δίδυμα κόμματα του καπιταλισμού ως ένα και το αυτό. Όμως οι αντιδραστικές τομές των ρεπουμπλικάνων στην κοινωνική πολιτική ήταν τόσο απαίσιες ώστε πολλοί λένε ότι θα πρέπει «με βαριά καρδιά» να υποστηρίξουμε τον Αλ Γκορ ή κάποιους άλλους «λιγότερο κακούς» Δημοκράτες να ξαναβγούν στην κυβέρνηση.
Το κίνημα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικό σε κάθε προσπάθεια που επιχειρείται για να το απονευρώσουν και να απολέσει τον ανεξάρτητο χαρακτήρα του προς την κατεύθυνση του Δημοκρατικού Κόμματος.
Καθώς η κυρίαρχη τάξη προετοιμάζει τον πόλεμο, η συζήτηση στο εσωτερικό του αντιπολεμικού κινήματος θα μεγαλώνει. Οι αποφάσεις που θα παρθούν για τη στρατηγική και την τακτική ίσως αποδειχτούν κρίσιμες για το μέλλον του κινήματος και τις ζωές χιλιάδων αθώων ανθρώπων στο Ιράκ και τη Μέση Ανατολή.
Jeff Mackler*
* Μέλος της Socialist Action, αμερικάνικο τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη εφημερίδα τους το Νοέμβριο του 2002.
Σημειώσεις του μεταφραστή
(1) Νόμος που σχεδιάστηκε το 1947 από τον Τρούμαν και δίνει το δικαίωμα στο Γενικό Εισαγγελέα του κράτους να απαγορεύσει μια απεργία για λόγους «εθνικής ασφάλειας ή επειδή απειλείται η δημόσια υγεία»
(2) Περισσότερες πληροφορίες: http://www.notinourname.net
(3) Περισσότερες πληροφορίες: http://www.internationalanswer.org
(4) Το σωματείο των Φορτοεκφορτωτών και Αποθηκάριων στα Λιμάνια
ΤΠΤ - "4" 
