Ολλανδία: Πολιτικό προσωπικό σε απόγνωση!

Σπάρτακος 65, Ιούνης 2002

Μια πληθώρα άγνωστων δεξιών στο κοινοβούλιο, η σοσιαλδημοκρατία συντετριμμένη, μια τρομακτική ατμόσφαιρα επιθετικότητας στην πολιτική ζωή και μια προοπτική μηνών σε αβεβαιότητα: αυτά είναι συνοπτικά τα αποτελέσματα των εκλογών της 15ης Μαΐου στην Ολλανδία.

του Peter Drucker

Οι ολλανδικές βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν σε μια χώρα που είχε αναστατωθεί από τη δολοφονία του Πιμ Φόρουιν, του ανθρώπου που είχε ήδη αλλάξει το πολιτικό σκηνικό. Πριν από ένα χρόνο η «μωβ» κυβέρνηση (σοσιαλδημοκράτες, φιλελεύθεροι) γνώριζε ποσοστά δημοτικότητας της τάξης του 80%. Λίγους μήνες μετά την είσοδο του Φόρτουιν στην εκλογική αρένα, ήδη ξέραμε πως ο συνασπισμός δεν θα επεβίωνε των εκλογών. Μετά τη δολοφονία του, στις 6 Μαΐου, τα κατεστημένα κόμματα δεν τολμούσαν καν να κάνουν καμπάνια.

Ήδη η «ευτυχία» του ολλανδικού πληθυσμού δεν ήταν παρά μόνο επιφανειακή. Τα μήντια εδώ και καιρό μιλούσαν για άρρωστους που πεθαίνουν αναμένοντας στην ουρά για να χειρουργηθούν, για μαθητές που γυρίζουν στα σπίτια τους, ελλείψει δασκάλων. Αλλά είναι ο Φόρτουιν που κατάφερε να σπάσει την τεχνητή συναίνεση, ιδιαίτερα παίζοντας το χαρτί των ξενόφοβων και ανασφαλών συναισθημάτων.

Και όμως, ο ίδιος δεν ήταν χωρίς αντιφάσεις. Επέκρινε την καταπίεση των γυναικών στο ισλάμ, αλλά έλεγε ταυτόχρονα πως η θέση τους είναι στο σπίτι. Ήθελε να είναι αντιβασιλικός που φλέρταρε με τη μοναρχία. Οπαδός της κατάργησης του στρατού και των αεροπορικών δυνάμεων που όμως ήταν έτοιμος να υποστηρίξει την αγορά από την Ολλανδία του αμερικάνικου Joint Strike Fighter. Είχε ένα πρόγραμμα σκληρής δεξιάς: για την απόλυση του ενός τετάρτου των δημοσίων υπαλλήλων, για το πλήρες κλείσιμο των συνόρων στους μη-ευρωπαίους πρόσφυγες, για την κατάργηση της συνταγματικής εγγύησης της ισότητας των δικαιωμάτων.

Η δολοφονία του υπήρξε η αφορμή για την έκρηξη λαϊκής οργής. Ο συνήθης συλλογισμός: ο Πιμ απείλησε τους πολιτικούς και αυτοί τον άφησαν να δολοφονηθεί. Αλλά επίσης είναι δεκάδες χιλιάδες οι αγωνιστές βάσης της αριστεράς, του αντιρατσιστικού κινήματος και των οικολογικών οργανώσεων που απειλήθηκαν και βρίστηκαν.

Η Λίστα Πιμ Φόρτουιν δεν έφερε συντριπτικό σκορ στις εκλογές, κυρίως γιατί δεν υπήρχε πλέον επί κεφαλής του κόμματος παρά ένα συνονθύλευμα από παλιούς αποτυχημένους και άγνωστους πολιτικάντηδες. Το αποτέλεσμα του Κόμματος της Εργασίας (σοσιαλδημοκρατία) ήταν ωστόσο το χειρότερο μεταπολεμικά: πέρασε από το 29% του 1998 στο 15% το 2002. Και κυρίως υπέστη συντριβή στα παλιά εργατικά του οχυρά, όπως στο Ρότερνταμ, όπου η Λίστα Πιν Φόρτουιν, που ήρθε δεύτερη στη χώρα, πήρε την πρωτιά.

Οι Πράσινοι κράτησαν έντεκα βουλευτές χάρη στους αγώνες τους, περισσότερο από όλα τα άλλα κόμματα, για τα δικαιώματα των μεταναστών, αλλά και χάρη σε διφορούμενες θέσεις τους για τις ιδιωτικοποιήσεις και για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα (τέως μαοϊκοί) αύξησε τους βουλευτές του από πέντε σε εννιά, γιατί είναι το πιο συνεπές στην αντίθεση στα νεοφιλελεύθερα σχέδια, αλλά και γιατί φλέρταρε με ελάχιστα συμπαθητικές θέσεις για την μετανάστευση.

Ο μεγάλος νικητής είναι η Χριστιανική Δημοκρατία, με σαράντα τρεις από τους εκατόν πενήντα βουλευτές. Το παλαιό αυτό κόμμα, που συμμετείχε σε όλες τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις ώς το 1994, κέρδισε τις εκλογές χάρη στο δράμα Φόρτουιν: αυτή η δεξιά, εκτός κυβέρνησης εδώ και οκτώ χρόνια, που δεν ταυτίστηκε με τους μετανάστες και είχε λιγότερο διφορούμενες θέσεις από το Κόμμα του Φόρτουιν, κέρδισε κατά κάποιον τρόπο το ματς κατά λάθος.

Οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης θα κρατήσουν ασφαλώς πολλούς μήνες. Το αποτέλεσμα μάλλον θα είναι η πιο δεξιά κυβέρνηση των τελευταίων τριάντα χρόνων: συνασπισμός της Χριστιανικής Δημοκρατίας, της Λίστας Πιν Φόρτουιν (εικοσιέξι βουλευτές) και του φιλελεύθερου κόμματος, VVD (23 βουλευτές). Αλλά πολλοί αναρωτιούνται μήπως η Λίστα Πιν Φόρτουιν διαλυθεί σε λίγους μήνες και ξαναγίνουν εκλογές.

Οι Πράσινοι και το ΣΚ έχουν μαζί όσους βουλευτές έχει και η σοσιαλδημοκρατία. Μένει να δούμε εάν οι σοσιαλδημοκράτες, από την πλευρά τους, θα αισθανθούν αρκετά τραυματισμένοι για να συμμετάσχουν σε ένα αριστερό αντιπολιτευτικό μέτωπο. Για την εξω-κοινοβουλευτική αριστερά, οι προκλήσεις είναι τεράστιες: η πιο πλατιά δυνατή κινητοποίηση για την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών και ενάντια στο κατασταλτικό και ρατσιστικό κλίμα, πίεση προς τους Πράσινους και το ΣΚ για να υπερασπίσουν τους εξωκοινοβουλευτικούς αγώνες μέσα στο Κοινοβούλιο, οικοδόμηση των βάσεων για μια νέα αριστερά.