Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών
Συνέντευξη με τον Ταρίκ Αλί στο Inprecor
-
Στα μέσα Δεκέμβρη 2001, έπεσε η Καμπούλ, το καθεστώς των Ταλιμπάν κατέρρευσε και συστάθηκε στο Αφγανιστάν μια προσωρινή κυβέρνηση σύμφωνα με τη συνθήκη της Βόννης. Τελείωσε έτσι μια πρώτη φάση του πολέμου. Ο ίδιος ο πόλεμος είναι μια άλλη ιστορία. Ποιες είναι προς το παρόν οι συνέπειες που μπορεί κανείς να διαβλέψει στην περιοχή;
Ταρίκ Αλί: Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος, σκέφτηκα ότι οι Ταλιμπάν δεν θα άντεχαν ούτε δυο βδομάδες. Άντεξαν δυο μήνες. Αυτή η φάση όμως τώρα τελείωσε. Είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς ότι δεν μπόρεσαν να αντισταθούν όχι λόγω έλλειψης αποφασιστικότητας ή θρησκευτικού ζήλου αλλά γιατί από τη στιγμή που η Πακιστανική κυβέρνηση απέσυρε κάθε υποστήριξη (στρατιωτικούς συμβούλους, τεθωρακισμένα, αεροπορία) κάθε ελπίδα για αυτούς είχε χαθεί. Πρόκειται άλλωστε και για έναν από τους λόγους του διαστήματος που μεσολάβησε μεταξύ του χτυπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου και της έναρξης των βομβαρδισμών, η Πακιστανική κυβέρνηση είχε ζητήσει από τον Μπους τον απαραίτητο χρόνο ώστε να αποσυρθεί από το παιχνίδι. Στη συνέχεια οι Ταλιμπάν δεν είχαν παρά να διαλυθούν.
Ας μην ξεχνάμε ότι το καθεστώς των Ταλιμπάν στην Καμπούλ δεν θα είχε υπάρξει ποτέ χωρίς την υποστήριξη του Πακιστάν και τη ρητή στήριξη των ίδιων των ΗΠΑ. Η κατάσταση που προκύπτει σήμερα είναι λίγο αλλόκοτη: Οι ΗΠΑ προκειμένου να νικήσουν τους Ταλιμπάν, αναγκάστηκαν να συμμαχήσουν με τη Βόρεια Συμμαχία (εταίρο του Ιράν και της Ρωσίας) την οποία πριν δέκα χρόνια είχαν προσπαθήσει να διαλύσουν. Αν αναλογιστούμε τις συνέπειες του πολέμου στην περιοχή, θα έλεγα ότι την προσεχή περίοδο υπάρχει κίνδυνος πραξικοπήματος στο Πακιστάν όχι μόνο από μέρους των φονταμενταλιστών αλλά και από εθνικιστικούς στρατιωτικούς κύκλους οι οποίοι δοκίμασαν μια σκληρή ήττα. Θα πρέπει κανείς να αντιληφθεί το μέγεθος αυτής της ήττας για τους κύκλους αυτούς, καθώς η νίκη των Ταλιμπάν στην Καμπούλ το 1996 είναι η μοναδική νίκη όλης της ιστορίας του πακιστανικού στρατού και η προέκταση της επιρροής τους στο Αφγανιστάν τους αποζημίωνε για την αποτυχία που είxαν υποστεί νωρίτερα στο Μπαγκλαντές.
Κατά τη γνώμη μου, οι αντικαθεστωτικοί στρατηγοί και οι νέοι αξιωματικοί περιμένουν να δουν πώς ο Μουσάραφ θα μπορέσει να επωφεληθεί από τη Δύση, τι θα γίνει με την ανακατανομή του χρέους και την ανανέωση των εξοπλισμών. Όταν δεν θα έχουν να επωφεληθούν από κάτι άλλο, πιθανότατα θα προσπαθήσουν να τον ξεφορτωθούν. Υπάρχουν δυο σημαντικές ομάδες ένοπλων φονταμενταλιστών, η Lashkar-I-Taiba και η Jaish-I-Mohammed (με 20.000-30.000 και 5.000-10.000 μέλη αντίστοιχα). Ο αρχηγός της Lashkar δήλωσε πρόσφατα ότι ο στρατός που τους εξόπλισε θα προσπαθούσε να τους αφοπλίσει. Απάντησε προκαταβολικά με την απειλή ότι και να προσπαθήσουν δεν θα το καταφέρουν τόσο εύκολα. Η κατάσταση παραμένει επομένως πολύ ασταθής. Πόσο μάλλον που ένας μεγάλος αριθμός από τα σημαντικά στελέχη των Ταλιμπάν επιστρέφουν στο Πακιστάν.
Για τους στρατιωτικούς αρχηγούς, τα περιθώρια των ελιγμών είναι αρκετά περιορισμένα. Μπορούν είτε να στείλουν όλο αυτόν τον κόσμο να πολεμήσει και να σκοτωθεί στο Κασμίρ, είτε να τους εμπλέξουν σε ένα μικρό εμφύλιο πόλεμο. Αλλά το ζήτημα περιπλέκεται καθώς ο «αντιτρομοκρατικός πόλεμος» δημιούργησε ένα προηγούμενο. Κάθε τοπική δύναμη διατρέχει στο εξής τον κίνδυνο μιας αντίστοιχης μεταχείρισης. Έτσι, οι Ινδοί απειλούν το Πακιστάν με βομβαρδισμούς ανάλογους με εκείνους των Αμερικανών στο Αφγανιστάν, εάν συνεχίσει να παρεμβαίνει στο Κασμίρ. Ένας πόλεμος ανάμεσα σ’ αυτές τις δυο χώρες θα μπορούσε να έχει σαν αποτέλεσμα τη χρήση πυρηνικών όπλων καθώς υπάρχουν πολλά ακραία στοιχεία ικανά για κάτι τέτοιο. Ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν μια τοπική συμφωνία, κάτι αντίστοιχο με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανάμεσα στο Πακιστάν, την Ινδία το Μπαγκλαντές, τη Σρι Λάνκα και το Νεπάλ. Έτσι μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν και θέματα όπως το Κασμίρ και οι Ταμίλ μέσω μιας πλήρους αυτονομίας και μιας κυριαρχίας μοιρασμένης υπό την εγγύησης της διεθνούς κοινότητας. Προς το παρόν κάτι τέτοιο είναι προφανώς εντελώς ουτοπικό. Συζητιέται παρόλα αυτά σε κάποιους κύκλους και θα ήταν η μοναδική διέξοδος σε μια εκρηκτική κατάσταση.
Ακόμα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατάσταση στο Αφγανιστάν απέχει πολύ από το να θεωρηθεί σταθερή. Υπάρχουν ήδη σημεία ρήξης στους κόλπους της Βόρειας Συμμαχίας. Ο βασιλιάς (ο οποίος, παρεμπιπτόντως, είχε αναπτύξει φιλικές σχέσεις με το ναζιστικό καθεστώς) είναι ήδη 87 ετών. Δεν θα μπορέσει να διαιτητεύει για πολύ καιρό ακόμη. Θα χρειαστεί ένα μαζικό πρόγραμμα κοινωνικών έργων και ανάπτυξης προκειμένου να γίνει η χώρα κατοικήσιμη. Η πλειοψηφία της αφγανικής μεσοαστικής τάξης, κυρίως οι μορφωμένες γυναίκες, βρίσκεται ήδη στο εξωτερικό χωρίς την πρόθεση να επιστρέψει παρά μόνο αν υπάρξουν σαφή δείγματα ανασυγκρότησης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν ήδη βαριές στρατιωτικές δαπάνες, επενδύσεις για να στηρίξουν την οικονομία τους. Πρέπει επιπλέον να στηρίξουν οικονομικά το Πακιστάν και τις διάφορες αφγανικές ομάδες. Και αυτή τη φορά δεν θα καταφέρουν να βάλλουν άλλους να πληρώσουν στη θέση τους. Θα υπάρξει παροχή βοήθειας και από την Αμερική και από την Ευρώπη αλλά δεν φαντάζεται κανείς ότι θα φτάσει να καλύψει έστω και ένα μικρό μέρος των αναγκών.
Ύστερα από το βομβαρδισμό της Σερβίας, οι Αμερικάνοι είχαν υποσχεθεί στο Ντζίτζιτς ότι θα επισκεύαζαν τις γέφυρες του Δούναβη. Ακόμα τους περιμένει.
Όσο για τη Βόρεια Συμμαχία, πρόκειται για μια συμμορία γκάνγκστερ που σε ορισμένες περιπτώσεις προκάλεσε περισσότερο κακό και από τους Ταλιμπάν.
Κάποιοι σημαντικοί τομείς της είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τη ρωσική μαφία για τη διακίνηση της ηρωίνης που καταλήγει στην Ευρώπη μέσω Κοσόβου. Είναι πολύ δύσκολό να σταματήσει αυτό το εμπόριο καθώς αποτελεί το κύριο μέρος των συναλλαγών του Αφγανιστάν.
Στην περιοχή, η αριστερά είναι πρακτικά ανύπαρκτη. Υπάρχουν βέβαια κάποιες μικρές ομάδες αριστερών διανοούμενων. Η πλειοψηφία όμως των μη θρησκευτικών δυνάμεων έχουν στρατολογηθεί σε μη κυβερνητικούς οργανισμούς και αφιερώνονται σε αποσπασματικά σχέδια χωρίς εναλλακτική προοπτική συνόλου. Υπήρξε βέβαια μια διαδήλωση 8.000 ατόμων στο Rawalpindi εναντίον των βομβαρδισμών και του θρησκευτικού φανατισμού, που δεν μπορεί να θεωρηθεί και άσχημη, αλλά που όμως παραμένει πολύ ισχνή για το μέγεθος του Πακιστάν καθώς μάλιστα επρόκειτο και για μια εθνική κινητοποίηση. Είναι επίσης αλήθεια ότι οι φονταμενταλιστές δεν κατάφεραν να κινητοποιηθούν σ’ αυτές τις εκδηλώσεις. Η πλειοψηφία της χώρας είναι βυθισμένη στην αδράνεια και οι πολιτικοί είναι αδιάκοπα στραμμένοι προς την Ουάσιγκτον όπου παίρνονται όλες οι σημαντικές αποφάσεις.
-
Τελειώνεις ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε στα αγγλικά από τις Εκδόσεις Verso. Ποιος είναι ο στόχος σου;
Ταρίκ Αλί: Ο τίτλος του βιβλίου είναι «Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών» γιατί δεν υπάρχει μόνο ο ισλαμικός φονταμενταλισμός. Υπάρχει πρώτα απ’ όλα ο σιωνιστικός φονταμενταλισμός ο οποίος έχει αρνηθεί κάθε αποδεκτό συμβιβασμό με τους παλαιστίνιους. Έχει συνεργαστεί ενεργά με τις ΗΠΑ για να καταστρέψει τις λαϊκές και προοδευτικές δυνάμεις σε όλη την περιοχή, είτε με τον πόλεμο είτε με επιλεγμένες δολοφονίες. Επιπλέον, έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξη του ισλαμικού φονταμενταλισμού είναι κοινό μυστικό πια ότι η Μοσάντ στην αρχή είχε ενθαρρύνει το σχηματισμό της Χαμάς. Αυτός ο σιωνιστικός φονταμενταλισμός έπαιξε ρόλο ανάλογο με εκείνο των ΗΠΑ στον αραβικό κόσμο όταν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου χρησιμοποίησαν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό σαν ανάχωμα απέναντι στον κομμουνισμό.
Ο άλλος μεγάλος φονταμενταλισμός του καιρού μας είναι ο αμερικανικός φονταμενταλισμός, υπερασπιστής των αμερικάνικων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων με την υποστήριξη των πιο αντιδραστικών και βαθιά θρησκόληπτων κύκλων της αμερικανικής κοινωνίας. Ο σημερινός πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να θεωρηθεί ως χριστιανός φονταμενταλιστής. Κατά τη διάρκεια της φιέστας στη Νέα Υόρκη για τα θύματα της 11ης Σεπτεμβρίου, πλάι στον Τζωρτζ Γ. Μπους βρισκόταν ο ιεροκήρυκας Μπίλυ Γκράχαμ. Δήλωσε: «Δέχτηκα ένα μεγάλο αριθμό εκκλήσεων και μηνυμάτων Αμερικανών που με ρωτάνε γιατί επέτρεψε ο Θεός να μας χτυπήσουν έτσι. Δεν έχω απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα.» ! Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε τους Ταλιμπάν να ρωτάνε τους μουλάδες τους γιατί ο Αλλάχ επέτρεψε στις βόμβες να τους συνθλίψουν. Οι μουλάδες δεν έχουν άλλη απάντηση από εκείνη του Μπίλυ Γκράχαμ.
Ο κύριος στόχος του βιβλίου μου είναι το ξεκαθάρισμα του ιστορικού τοπίου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να χρησιμοποιήσουν την ιμπεριαλιστική τους δύναμη ώστε να αναδιαμορφώσουν τον κόσμο σύμφωνα με τον ψυχρό πόλεμο. Δεν είναι πια διατεθειμένοι να κάνουν άλλες παραχωρήσεις στους Ευρωπαίους και αυτό φαίνεται από τον εύγλωττο τρόπο που η ίδια η Ουάσιγκτον περιφρονεί τον Μπλαιρ και το Σρέντερ. Ο Μπλαιρ ήταν έτοιμος να στείλει χιλιάδες στρατιώτες στο Αφγανιστάν, η Βόρεια Συμμαχία αρνήθηκε, οι Ηνωμένες Πολιτείες επίσης. Ο Σρέντερ και ο ακόλουθός του Γιόσκα Φίσερ πήραν τελευταία στιγμή το πράσινο φως από τους θεσμούς τους για να στείλουν 2.000 γερμανούς στρατιώτες. Αμέσως ο Ράμσφελντ απάντησε κατά τρόπο προσβλητικό ότι ποτέ δεν τους ζήτησε κάτι τέτοιο.
Παρακολουθούμε μια πολύ ενδιαφέρουσα τροπή στις σχέσεις μεταξύ των ίδιων των ιμπεριαλιστών.
Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι επίσης αφιερωμένο στην ιστορία του Ισλάμ έτσι ώστε να δείξουμε στους νέους ότι οι φονταμενταλιστές δεν γνωρίζουν ούτε την ίδια τους την ιστορία. Τα πρώτα χρόνια του Ισλάμ υπήρχαν στοιχεία πολύ πιο προοδευτικά από οτιδήποτε έχει να πει σήμερα η οποιαδήποτε μουσουλμανική ομάδα. Το Ισλάμ στατικοποιήθηκε και απονεκρώθηκε εντελώς. Οι λαϊκοί διανοούμενοι οι προερχόμενοι από αυτή την κουλτούρα πρέπει να ορθώσουν το ανάστημά τους για να νικήσουν τον κλήρο, να αναλύσουν το Ισλάμ, τα κείμενα και την ιστορία του. Αυτά τα κείμενα και αυτή η ιστορία, αυτή η κουλτούρα είναι κοινή κληρονομιά που ανήκει σε όλους όσοι ζουν σ’ αυτές τις χώρες.
-
Πολύ συχνά έτυχε να διαβάσουμε και να ακούσουμε ότι ο Μπεν Λάντεν είναι παράλογος, τρελός, ότι οι πράξεις του είναι πέρα από κάθε λογική.
Ταρίκ Αλί: Ο Μπεν Λάντεν δεν είναι τρελός. Είναι λάθος και αφέλεια να τον παρουσιάζουμε ως ψυχασθενή. Κάτι τέτοιο θα ήταν η εύκολη λύση προκριμένου να μην χρειαστεί να κατανοήσουμε κάποια πράγματα. Είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι πρώτον η κατανόηση δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση δικαιολόγηση και ότι δεύτερον είναι κάτι απαραίτητο. Ο Μπεν Λάντεν γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία όπου μια πολύ καθυστερημένη μορφή του Ισλάμ είναι το θρησκευτικό κράτος.
Κατάγεται από μεγάλη οικογένεια. Είναι μορφωμένος, έχει ταξιδέψει. Είναι ένας σύγχρονος άνθρωπος. Όταν οι ΗΠΑ θέλησαν να παρασύρουν τους σοβιετικούς στην «αφγανική παγίδα» (έτσι το αναφέρει ο µμπίγκνιε Μπρεζίνσκι στα απομνημονεύματα του), ενθάρρυναν τον εμφύλιο πόλεμο. Τότε οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν επιθυμούσαν τον ερχομό ενός Σαουδάραβα πρίγκηπα για να μπει επικεφαλής στον ανταρτοπόλεμο. Δεν υπήρξε κανένας εθελοντής. Ένας Σαουδάραβας, κατοπινός αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών της Σαουδικής Αραβίας, ήταν φίλος του Λάντεν.
Αυτός ο πρίγκηπας, ο Τούρκι μπεν Φάισαλ (Turqi ben Faical) είπε τότε ότι γνώριζε ένα πολύ καλό παλικάρι το οποίο δεν ήταν μέλος καμιάς βασιλικής οικογένειας αλλά που θα μπορούσαν να τον εμπιστεύονται απόλυτα. Θα μπορούσε να είναι ο άνθρωπός τους. Η CIA επικρότησε. Εκπαίδευσε τον Ουσάμα και τον έστειλε στο Αφγανιστάν όπου το πρώτο του κατόρθωμα ήταν η καταστροφή ενός μικτού σχολείου και η εκτέλεση του διευθυντή του. Οι Δυτικοί τότε χειροκρότησαν τον «μαχητή της ελευθερίας» εναντίον των κομμουνιστών.
Το ενδιαφέρον είναι να δούμε πότε ο Ουσάμα άλλαξε και γιατί. Ο πόλεμος του Κόλπου αντιπροσωπεύει μια στροφή. Ο Μπεν Λάντεν γνώριζε πολύ καλά από τους συνδέσμους του στη Σαουδική Αραβία ότι ο Σαντάμ Χουσείν ποτέ δε απείλησε να εισβάλει σ’ αυτή τη χώρα. Αντιλήφθηκε τον πόλεμο σαν προσπάθεια των ΗΠΑ να διαφοροποιήσουν το συσχετισμό δυνάμεων στην περιοχή προς όφελος του Ισραήλ και της Δύσης. Από τη στιγμή που ο «πρωταρχικός κίνδυνος» του κομμουνισμού είχε εκλείψει, γινόταν επιτακτική η ανάγκη να στραφεί εναντίον της αμερικάνικης παρουσίας. Παρά την αλλαγή αυτή στον προσανατολισμό του ο Ουσάμα εξακολούθησε να στέλνει μαχητές αρχικά στη Βοσνία, έπειτα στο Κόσοβο. Άλλωστε πολλές αμερικανικές υπηρεσίες προσπαθούσαν ακόμα να χρησιμοποιήσουν τους Ταλιμπάν και τα ισλαμικά δίκτυα για να αποσταθεροποιήσουν τα δημοκρατικά καθεστώτα της κεντρικής Ασίας. Την ίδια στιγμή ο Μπεν Λάντεν συνειδητοποιούσε ότι το μεγάλο πρόβλημα ήταν πια η παντελής υποτέλεια της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας στις ΗΠΑ. Τα έξη τελευταία χρόνια ταξίδεψε πολύ στην Αραβία, παράνομα, καταγγέλλοντας τη διαφθορά και τον τρόπο με τον οποίο η βασιλική οικογένεια μονοπωλεί τα κέρδη του πετρελαίου. Οι άντρες του άρχισαν να εξαφανίζουν αμερικανούς παράγοντες και να επιτίθενται σε αμερικανικές βάσεις.
«Δεν είναι ο Ουσάμα» απαντούσε ο πρίγκηπας Τούρκι! Για να προστατεύσει την ομάδα του Λάντεν, συνέλαβε και εκτέλεσε μεγάλο αριθμό πακιστανών, αιγύπτιων και άλλων προσφύγων. Τον περασμένο Αύγουστο, ο Τούρκι Μπεν Φάισαλ καθαιρέθηκε. Οι πάντες ήξεραν ότι κάτι ετοιμαζόταν το Σεπτέμβριο, κανείς όμως τί ακριβώς. Το μεγάλο μέρος της στήριξης του Μπεν Λάντεν βρίσκεται ακόμη στην Αραβία και την Αίγυπτο. Με λίγα λόγια και με μια μικρή δόση θλιβερής ειρωνείας θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Αμερικάνοι δε βομβάρδισαν τη σωστή χώρα.
-
Δεν είναι ανησυχητικό αλλά παρόλαυτά λογικό επακόλουθο της κρίσης και της διαφθοράς τον κυβερνήσεων της περιοχής το ότι ο Μπεν Λάντεν ή και άλλοι φονταμενταλιστές αρχηγοί έχουν στόχο να τους δοθεί τοπική ισλαμική κυριαρχία ή ένα χαλιφάτο;
Ταρίκ Αλί: Ο Μπεν Λάντεν ανήκει στον Ουαχαμπιτισμό, την πιο καθυστερημένη και σεκταριστική ομάδα στους κόλπους του Ισλάμ. Το 1969, κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στο Λαχόρ του Πακιστάν όπου παρενέβαινα ως εκπρόσωπος της 4ης Διεθνούς, είχα μια συζήτηση με φιλοσοβιετικά και μαοϊκά ρεύματα. Τους έλεγα λοιπόν ότι οι γραφειοκράτες που υποτίθεται ότι έχτιζαν το σοσιαλισμό κρατώντας το λαό στο περιθώριο θα κατέληγαν σε σίγουρη αποτυχία. Οι μαοϊκοί έγιναν έξαλλοι.
Προσέθεσα ότι αν έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στους εργάτες και τους Τσέχους φοιτητές της άνοιξης της Πράγας από τη μια μεριά και τον κόκκινο στρατό από την άλλη, θα διάλεγα ανεπιφύλακτα τους πρώτους. Στο τέλος της κουβέντας σηκώθηκε ένας ηλικιωμένος με άσπρη γενειάδα , στράφηκε προς την πλευρά των φιλοσοβιετικών και είπε: «να οι σουνίτες μας». Στη συνέχεια γύρισε προς τους Μαοϊκούς και πρόσθεσε: «να οι σηίτες μας». Μου χαμογέλασε και συνέχισε : «να και αυτός που έρχεται να μας προσφέρει τον Ουαχαμπιτισμό». Γυρίζοντας σπίτι μου, έψαξα στα βιβλία μου για την ακριβή έννοια του Ουαχαμπιτισμού καθώς είχα στο μυαλό μου μια πολύ ασαφή ιδέα. Πρόκειται για ένα πολύ περίεργο ρεύμα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με άλλα ρεύματα σκέψης. Και αυτό γιατί για τους ουαχαμπιτιστές η τζιχάντ στρέφεται ενάντια στα άλλα ρεύματα του Ισλάμ. Δεν πιστεύουν σε ένα έθνος Κράτος αλλά μόνο σε μια παγκόσμια ισλαμική δημοκρατία.
Προφανώς τέτοιου είδους ιδέες βρίσκουμε στον Οσάμα, αλλά αυτό δεν είναι και το πιο ενδιαφέρον σημείο. Το πιο ενδιαφέρον είναι να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους μεσοαστοί φοιτητές προσελκύονται από τις ιδέες αυτές. Ο λόγος πιθανότατα είναι το τεράστιο κενό που τους περιτριγυρίζει: κυβερνήσεις ξεπουλημένες σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές, διεφθαρμένες ελίτ, μη θρησκευτικοί διανοούμενοι που δεν τολμούν να εκφραστούν (και ως ένα βαθμό τους κατανοούμε) και ένας λαός που δεν ξέρει πια πού να στραφεί. Οι θρησκευτικές ομάδες είναι οι μόνες που καταγγέλλουν τον ιμπεριαλισμό και την παγκοσμιοποίηση εκμεταλλευόμενες στο έπακρο την αποτυχία των αραβικών κυβερνήσεων να βοηθήσουν τους Παλαιστίνιους και καταγγέλλοντας τον δωδεκαετή αγγλοαμερικανικό αποκλεισμό και βομβαρδισμό του Ιράκ. Σ’ αυτά τα πλαίσια κινούνται και ο Μπεν Λάντεν και οι υπόλοιπες ανάλογες ομάδες.
-
Δεν αποτελεί όμως η κοινωνική διάλυση ένα γόνιμο έδαφος για τα φονταμενταλιστικά ρεύματα από τη στιγμή μάλιστα που μια κοσμική χειραφέτηση γίνεται όλο και δυσκολότερη;
Ταρίκ Αλί: Στις τέσσερις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις στο Πακιστάν, οι φονταμενταλιστές δεν ξεπέρασαν ποτέ, στο σύνολό τους, το 5% των ψήφων. Η συντριπτική πλειοψηφία ψηφίζει μη θρησκευτικά κόμματα. Ο φονταμενταλισμός σ’ αυτή τη χώρα ήταν άμεσα χρηματοδοτούμενος από το στρατό. Η αδυναμία των μη θρησκευτικών κομμάτων είναι η ανικανότητά τους να εξαλείψουν την επιρροή των φονταμενταλιστών στην καθημερινή και πολιτιστική ζωή. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι εκεί που απέτυχαν οι κοσμικοί πολιτικοί ίσως πετύχει ο Μουσάραφ…πριν σκοτωθεί. Παρόλα αυτά όμως , αν το Αφγανιστάν είναι μια κατεστραμμένη χώρα, στο Πακιστάν υπάρχει για τα καλά μια κοινωνία πολιτών και μια συζήτηση αρκετά ανοιχτή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με την προϋπόθεση πάντα να μην κριτικάρει κανείς τη Σαουδική Αραβία!
-
Παρόλο που η κίνηση ενάντια στον πόλεμο στη Γαλλία δεν έλαβε μεγάλες διαστάσεις, για να μην πούμε ότι έμεινε εντελώς στο περιθώριο, σημαντικές διαδηλώσεις έγιναν στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, τη Μεγάλη Βρετανία. Τι σημαίνουν αυτές οι κινητοποιήσεις;
Ταρίκ Αλί: Σ’ αυτήν την αντιπολεμική κίνηση έχει ενδιαφέρον το ότι η αντίθεση είναι πολύ διαφορετική από εκείνη που υπήρξε ενάντια στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο. Αυτή τη φορά οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ποιό όφελος προκύπτει από το βομβαρδισμό μιας από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου προκειμένου να συλλάβουν έναν άνθρωπο. Αντιλαμβάνονται πως έτσι όχι μόνο δε λύνεται το πρόβλημα της τρομοκρατίας αλλά και ότι θα παραχθούν νέα πολυάριθμα είδη της στο μέλλον.
Στη Μεγάλη Βρετανία έγιναν τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο δυο μεγάλες διαδηλώσεις, η δεύτερη μάλιστα συγκέντρωσε σχεδόν 100.000 κόσμο. Το 80% των διαδηλωτών ήταν κάτω από 25 χρονών. Μια νέα γενιά δραστηριοποιείται ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση και τον πόλεμο. Ενστικτωδώς και με διαφορετικό τρόπο από τη δική μας γενιά που εναντιώθηκε στους πολέμους της Αλγερίας και του Βιετνάμ, αυτοί οι νέοι έχουν ξεσηκωθεί ενάντια στα όσα συμβαίνουν.
Μια βδομάδα αργότερα από τα 11η Σεπτεμβρίου, οι Financial Times υποστήριζαν ότι το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση τελείωσε. Εγώ δεν το πιστεύω. Ακόμα και αν χρησιμοποιηθεί νομοθεσία εναντίον των κινητοποιήσεων, οι νέοι δεν είναι έτοιμοι να τα παρατήσουν.
Η 11η Σεπτεμβρίου είναι βέβαια η χειρότερη αγριότητα που είδαμε στις οθόνες μας εδώ και πολύ καιρό. Για να την καταλάβουμε -χωρίς σε καμία περίπτωση να τη δικαιολογούμε – πρέπει να αναλογιστούμε τις δεκαετίες αθέατης -αλλά όχι λιγότερο πραγματικής- βίας στις τηλεοπτικές οθόνες.
Αποσπάσματα επιλεγμένα από τον Ντανιέλ Μπενσαΐντ
[Μετάφραση: Δήμητρα Ρούπα]
* Ο Ταρίκ Αλί είναι μέλος της σύνταξης του New Left Review. Επικεφαλής του φοιτητικού κινήματος της Βρετανίας μετά το 1968, έγινε ενεργό μέλος της 4ης Διεθνούς. Είναι και συγγραφέας, αυτόν τον καιρό ετοιμάζει το βιβλίο ”Τhe clash of fondamentalism: Crusades, Jihad and modernity”(Εκδόσεις Verso, 2002).
ΤΠΤ - "4" 
[…] Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών. Συνέντευξη με τον Τα… […]