Τον περασμένο Μάιο, ήταν η επέτειος της Κομμούνας του Παρισιού(1871). Ο Μάης όμως, για όσους και όσες μοιράζονται την ιστορική μνήμη των μεγάλων επαναστατικών στιγμών (Μάης του ΄68), σηματοδοτεί την άνοιξη των εξεγέρσεων και των μεγάλων αυτοδιαχειριστικών προταγμάτων. Δημοσιεύουμε σήμερα τέσσερα μοναδικά ντοκουμέντα, που αναφέρονται στις επαναστατικές διαδικασίες οι οποίες δρομολογήθηκαν από τους Κομμουνάρους της Κομμούνας του Παρισιού, και σχετίζονται με την απόπειρα νομοθετικής παρέμβασης στο πεδίο των αυτοδιαχειριζόμενων εργαστηρίων που οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες τους είχαν εγκαταλείψει. Τα κείμενα αυτά αναδεικνύουν τις επαναστατικές εμπειρίες αλλά και τα σοβαρά προβλήματα οικονομικής πολιτικής που είχε να παλέψει η Κομμούνα ήδη την επομένη ημέρα από την επικράτησή της.
Ειδικότερα δημοσιεύουμε, το κείμενο του Διατάγματος που ψήφισε η Κομμούνα του Παρισιού στις 16 Απριλίου του 1871 σχετικά με τις εγκαταλειμμένες περιουσίες, δυο κείμενα των Κομμουνάρων που εξειδικεύουν το παραπάνω διάταγμα ( την αναφορά σχετικά με τον στρατιωτικό ιματισμό και την αναφορά σχετικά με τα Δημόσια έργα), και τέλος έναν κατάλογο των υπό την Κομμούνα εργατικών ενώσεων της παραγωγής στο Παρίσι.*
- * Τα κείμενα αυτά δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο Τεύχος Νο 5 –6 του περιοδικού Autogestion, του Μαίου – Ιουνίου του 1968 που εκδιδόταν στο Παρίσι, και περιέχονται στην μελέτη του Andre Decoufle, με τίτλο «Η Κομμούνα του Παρισιού (1871), Μελέτη σχετικά με την φύση της επαναστατικής εξουσίας σε μια λαϊκή επανάσταση» Παρίσι 1968.
(Απόδοση στα ελληνικά: Θοδωρής Ζέης)
ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΤΗΣ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1871 ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΜΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ
Η Κομμούνα του Παρισιού,
Έχοντας υπόψη ότι ένας αριθμός εργαστηρίων εγκαταλείφθηκαν από αυτούς που τα διεύθυναν προκειμένου να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους ως πολίτες και αδιαφορώντας για τα συμφέροντα των εργαζόμενων,
Έχοντας υπόψη ότι εξ αιτίας αυτής της άνανδρης εγκατάλειψης, πολλές εργασίες απαραίτητες στη ζωή της Κομμούνας, διακόπηκαν, βάζοντας έτσι σε κίνδυνο την επιβίωση των εργαζομένων,
ΘΕΣΠΙΖΕΙ:
Τα εργατικά συνδικαλιστικά συμβούλια συγκλήθηκαν με σκοπό να κάνουν πράξη την θεσμοθέτηση μιας διερευνητικής επιτροπής που θα έχει στόχο:
- 1. Να συντάξει μια λίστα των εγκαταλειμμένων εργαστηρίων, όπως επίσης και μια λεπτομερή ανάλυση της κατάστασης στην οποία βρίσκονται και των εργαλείων δουλειάς που αυτά διαθέτουν.
- 2. Να παρουσιάσει μια αναφορά που να καθορίζει τους πρακτικούς όρους της άμεσης εκμετάλλευσης των εργαστηρίων αυτών, όχι πια από τους λιποτάκτες που τα εγκατέλειψαν, αλλά από την συνεταιριστική ένωση των εργαζομένων που δούλευαν σε αυτά ως υπάλληλοι.
- 3. Να επεξεργαστεί ένα σχέδιο συγκρότησης αυτών των συνεταιριστικών εργατικών κοινοτήτων.
- 4. Να συγκροτήσει μια επιτροπή διαιτησίας η οποία να νομοθετήσει, εν όψει της επιστροφής των ως άνω αφεντικών, σχετικά με τους όρους της οριστικής εκχώρησης των εργαστηρίων στις εργατικές ενώσεις και σχετικά με την αναλογία της αποζημίωσης που θα πρέπει να πληρώσουν οι εταιρίες στα αφεντικά.
Αυτή η διερευνητική επιτροπή θα πρέπει να απευθύνει την αναφορά της στην επιτροπή της Κομμούνας για την Εργασία και τις Ανταλλαγές, η οποία θα είναι υποχρεωμένη να παρουσιάσει στην Κομμούνα χωρίς καθυστερήσεις, το σχέδιο διατάγματος που θα ικανοποιήσει τα συμφέροντα της Κομμούνας και των εργαζομένων.
ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ
ΚΟΜΜΟΥΝΑ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΒΥ ΛΑΖΑΡ ΚΑΙ ΕΒΕΤ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΙΜΑΤΙΣΜΟ
Η Επιτροπή Εργασίας και Ανταλλαγών, έλαβε γνώση μέσω μιας αντιπροσωπείας, σχετικά με τα συμβόλαια αγοράς για τον στρατιωτικό ιματισμό.
Συμπεραίνει, με την αναφορά που παρουσίασαν οι αντιπρόσωποι, ότι από τις 18 Μαρτίου, η Διοίκηση, δελεασμένη από τις προσφορές των βιομηχάνων, θα κατέβαζε τις τιμές των φασόν σε αξιοσημείωτο επίπεδο.
Κατά πρώτο λόγο είναι μάλλον παραπλανητικές οι αιτίες που επέβαλαν αυτόν τον τρόπο λειτουργίας. Έχοντας να κάνει με αγορές η Κομμούνα, συμφώνησε με τους πλειοδότες, δηλαδή με αυτούς που τους ζητούσαν τις λιγότερο ψηλές τιμές.
Με αυτό το σύστημα, τα φασόν θα έχουν σίγουρα ακόμη πιο χαμηλές τιμές. Γιατί ο επιχειρηματίας που κάνει μια τέτοιου είδους δουλειά, δεν διατρέχει κανένα ρίσκο από τη στιγμή που στην πραγματικότητα δεν κάνει τίποτε άλλο από το να συμπιέζει τους μισθούς. Τι τον ενδιαφέρει να κάνει προσφορά με έκπτωση; Οι εργάτες και οι εργάτριες, πιεσμένοι από την ανάγκη για δουλειά, δεν βρίσκονται εκεί παρά για να υποστηρίζουν οι ίδιοι την μείωση του εργατικού κόστους;
Η Κομμούνα μπορεί να ξεκινήσει μια έρευνα, αυτό είναι πολύ εύκολο. Έχοντας ως δεδομένο ότι στις αγορές Μπερνάρ και Μοντέ τα χιτώνια κοστίζουν 3 φρ. 75 σ. και τα παντελόνια 2 φρ. 50 σ., είναι δυνατόν οι αμοιβές των φασόν που οι επιχειρηματίες πληρώνουν στους εργάτες και στις εργάτριες, να αντιπροσωπεύουν ικανοποιητικό μεροκάματο ώστε να μπορούν να ζουν;
Όσο για τα αφεντικά, αυτοί κάνουν την περιουσία τους χωρίς να αντιμετωπίζουν καμιά πιθανότητα ζημιάς:
Μεταξύ της αγοράς της Κομμούνας και του τρόπου με τον οποίο κάνουν τις συμφωνίες τους, υπάρχει πάντα μια διαφορά που είναι αρκετή για γεμίσει το πορτοφόλι τους.
Η ίδια η Κυβέρνηση της 4ης του Σεπτέμβρη, φοβήθηκε τις συνέπειες μιας τέτοιας κυκλοφορίας. Και οι συμφωνίες που κλείστηκαν υπό την διοίκησή της, δεν είχαν ποτέ σαν βάση τον μειοδοτικό διαγωνισμό.
Στην παρούσα περίπτωση εμφανίζεται μια ένσταση: Αν οι επιχειρηματίες χρεώνονται τα χιτώνια με 3 φρ.75 σ. το ένα, μπορούμε να καταφύγουμε στον συνεταιρισμό δίνοντας του 6 φράγκα; Γιατί αν παραδεχτούμε ότι ο συνεταιρισμός δουλεύει για 3 φρ. 75 σ. (πράγμα που δεν το θέλει), θα βρίσκουμε πάντα επιχειρηματίες που θα υποβάλουν προσφορά για 3 φρ. Θα έπρεπε λοιπόν τότε να εγκαταλείψουμε τους συνεταιρισμούς για να καταφύγουμε στα αφεντικά;
Σ’ αυτόν τον χυδαίο ανταγωνισμό, η Κομμούνα χάνει σε αξιοπρέπεια, ενώ οι εργάτες και οι εργάτριες βλέπουν να εξανεμίζονται προοδευτικά οι ήδη ανεπαρκείς μισθοί τους.
Το ζήτημα τίθεται κατά τον ακόλουθο τρόπο: αφεντικά που επωφελούνται από την δημόσια κατάρρευση για να μειώσουν τους μισθούς και η Κομμούνα είναι αρκετά τυφλή ώστε να στηρίζει τέτοιου τύπου χειρισμούς.
Στην πραγματικότητα είναι άχρηστο και ανήθικο να προσφεύγει κανείς σε έναν ενδιάμεσο που δεν έχει κανέναν άλλο ρόλο παρά το πώς θα παρακρατήσει ένα φόρο από το μεροκάματο των εργαζόμενων που εκμεταλλεύεται. Έτσι παρατείνεται η υποδούλωση των εργαζομένων από την συγκέντρωση της δουλειάς στα χέρια του αφεντικού. Έτσι συνεχίζονται οι δουλοκτητικές παραδόσεις του αστικού καθεστώτος, που έχει συμφέρον να πολεμά αδυσώπητα οποιαδήποτε χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
Δεν θα μπορεί να επικαλεστεί κανείς ούτε την κατάσταση των οικονομικών μας, γιατί όπως επισημαίνει πολύ σωστά η αναφορά της αντιπροσωπείας, «αν η δουλειά δεν είναι αρκετή για να θρέψει ην οικογένεια, αυτή θα καταφύγει στις επιτροπές αγαθοεργίας οι οποίες από την άλλη πλευρά επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό». Είναι μια αδιαφιλονίκητη οικονομική αλήθεια. Ο εργάτης θα αναγκαστεί να ζητήσει από την φιλανθρωπία αυτό που η δουλειά δεν μπόρεσε να του προσφέρει. Μόνο το συμφέρον του αφεντικού είναι εγγυημένο σ΄ αυτήν την υπόθεση, όπως αποδείχτηκε πιο πάνω.
Καταρχήν, το έχουμε παραδεχτεί σε όλες τις κοινωνικές μας μελέτες, όταν κατά την μεταβατική περίοδο, το άτομο υποβάλλει προσφορά για μια δουλειά του Κράτους, οφείλει να καθορίσει το κόστος εργασίας μέσω ενός βιβλίου εξόδων, γιατί αν το εργατικό κόστος αφεθεί στην τύχη του στις αγορές, θα είναι τότε αυτός που θα επιβαρυνθεί με την μείωση της τιμής.
Αυτό δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, και στην παρούσα περίπτωση δεν υπάρχει κανένα βιβλίο εξόδων, τίποτε, τίποτε που θα μπορεί να αποτελέσει εγγύηση για την εργασία απέναντι στην μέχρις εσχάτων εκμετάλλευση!
Και ο εργαζόμενος είναι στις επάλξεις και σκοτώνεται για να μην υποστεί ποτέ στο μέλλον αυτήν ακριβώς την εκμετάλλευση!
Συμπέρασμα:
Η Επιτροπή Εργασίας και Ανταλλαγών, ζητά τα συμβόλαια αγοράς που θα μπορούν να γίνουν άμεσα από τους συνεταιρισμούς, να τους ανατεθούν.
Θα γίνει διακανονισμός των τιμών από την Επιμελητεία, το Συνδικαλιστικό Κοινοβούλιο της συντεχνίας και από μια αντιπροσωπία της Επιτροπής Εργασίας και Ανταλλαγών.
Το μέλος της Κομμούνας, αντιπρόσωπος της Επιτροπής Εργασίας και Ανταλλαγών,
ΛΕΟ ΦΡΑΝΚΕΛ
Συμβόλαια αγοράς για τον στρατιωτικό ιματισμό
ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟ ΣΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ
Στην έρευνά μας για τα συμβόλαια αγοράς μέχρι τις 25 Απριλίου 1871, διαπιστώσαμε ότι τα χιτώνια κόστιζαν 6 φράγκα η κατασκευή από την πόλη, και τα παντελόνια 3 φρ. 50. Με αυτές τις αμοιβές, ήταν δυνατόν να συντηρηθούν οι εργάτες και οι εργάτριες που έκαναν αυτή την εργασία. Αλλά από την ημερομηνία αυτή και μετά, τα αφεντικά πρόσφεραν 4 φρ. για την κατασκευή αυτών των ρούχων και μάλιστα 3 φρ. 75 το χιτώνιο, 2 φρ. 50 τα παντελόνια. Οι παραγγελίες αυτές είναι υπό εκτέλεση. Από τα παραπάνω βγαίνει το συμπέρασμα ότι η ήδη αρκετά χαμηλή τιμή των φασόν θα πέσει ακόμη περισσότερο, κοντά στο μισό κι ότι όσοι κάνουν αυτή την εργασία δεν θα μπορούν να ζήσουν. Θα φτάσουμε δηλαδή στο σημείο ώστε να έχει προκαλέσει η επανάσταση το εξής αποτέλεσμα: η δουλειά στην Κομμούνα για την εθνική φρουρά, να πληρώνεται πολύ λιγότερο από ότι στην Κυβέρνηση της 4ης του Σεπτέμβρη. Κι έτσι θα μπορούμε να πούμε ότι η κοινωνική δημοκρατία κατάφερε αυτό που δεν θέλησαν να κάνουν εκείνοι που μας καταδιώκουν σήμερα: Να μειώσει τους μισθούς.
Γιατί το ζήτημα είναι να ξέρουμε τελικά αν η Κομμούνα θέλει να βοηθήσει το λαό να ζήσει με ελεημοσύνες ή με δουλειά. Μας λένε ότι η κυβέρνηση είναι αναγκασμένη να υπολογίζει και να αγοράζει στην χαμηλότερη δυνατή τιμή.
Θέλουμε να διαπιστώσουμε και να αποδείξουμε ότι η παρούσα περίπτωση δεν είναι ούτε εμπορική ούτε ειδική. Κι ότι αντίθετα ενδιαφέρει ολόκληρο τον εργατικό πληθυσμό. Είναι φανερό ότι αντί να κερδίζει η εργάτρια 2 φρ. την μέρα δεν κερδίζει παρά ένα, πρέπει αναγκαστικά να απευθυνθεί στις καντίνες και στα γραφεία βοηθείας. Είναι το ίδιο σαν να πληρώνει από την τσέπη της η Κομμούνα και είναι αδιαμφισβήτητο ότι βάλλεται η ηθική.
Μας πονάει να είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε μια αναφορά που βρίσκεται τόσο λίγο σε συμφωνία με ότι θα έπρεπε να είναι σχετικό με τις πράξεις μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης, και διαπιστώνουμε με πίκρα ότι τα αφεντικά που προσφέρουν τις χαμηλότερες τιμές, είναι ακόμη ευνοημένα.
Οι εργατικές ενώσεις δεν μπορούν να αποφασίζουν να εκπληρώσουν ένα ρόλο που συνίσταται στο να επωφελούνται από την δημόσια δυσπραγία για να χαμηλώσουν το εργατικό κόστος. Κι όμως αν η Κομμούνα θέλει να έχει καλό εφοδιασμό και καλής ποιότητας δουλειά, θα πρέπει να απευθυνθεί στους ίδιους τους εργάτες που αποτελούν τον συνεταιρισμό των εργατών – ραφτάδων του Παρισιού. Γιατί δηλώνουμε ότι δεν είναι δυνατόν να φτιάξουμε ρουχισμό σε αξιοπρεπείς συνθήκες, με τις τιμές που υπέβαλαν ως προσφορά οι τελευταίοι παραγγελιοδόχοι.
Θέλουμε να προειδοποιήσουμε την Κομμούνα να φυλάγεται από ένα τέτοιο σκόπελο που θα αποτελούσε πλήγμα στις μεγαλύτερες αρχές της κοινωνικής επανάστασης την οποία οφείλουμε με κάθε θυσία να διατηρήσουμε καθαρή από κάθε τέτοια σπίλωση και να μην αποδυναμώσουμε με μικροκερδοσκοπίες το μεγαλείο και το γόητρο του κινήματος που ολοκληρώνεται.
Πρέπει οπωσδήποτε ο πολίτης – αντιπρόσωπος στα δημόσια έργα να κάνει την Κομμούνα να καταλάβει ότι δεν πρέπει να επιμείνει στις χαμηλές τιμές που της προσφέρονται από τα αφεντικά.
Είναι γνωστό ότι οι εργατικές ενώσεις δεν μπορούν σήμερα να μάχονται ανταγωνιστικά, κι ότι δεν θα το καταφέρουν ποτέ αν δεν βρουν μια υλική και ηθική υποστήριξη.
Η πτώση των τιμών της παραγωγής δεν θα έρθει, παρά από την στιγμή που οι ενώσεις θα γίνουν αυτοδύναμες.
Κλείνουμε, απαιτώντας οι τιμές των φασόν του ρουχισμού της εθνικής φρουράς να παραμείνουν ως είχαν εδώ και οκτώ μήνες και όλες οι παραγγελίες και επιχειρήσεις που αφορούν τον ρουχισμό να ανατεθούν όσο είναι δυνατόν στον συνεταιρισμό των εργατών – ραφτάδων.
Εταιρία, Συνδικαλιστικό Κοινοβούλιο, Ένωση αντίστασης, αυτές οι τρις συλλογικότητες που είναι οι εντολοδόχοι μας, κατέθεσαν στα χέρια μας ένα συμβόλαιο ομοσπονδιακό που θέτει στην διάθεσή μας τους είκοσι ή τριάντα χιλιάδες εργάτες αυτού του επαγγέλματος.
Οι αντιπρόσωποι στον στρατιωτικό ιματισμό,
Λεβύ ΛΑΖΑΡ, ΕΒΕΤ.
Κατάλογος των εργατικών ενώσεων της παραγωγής που υπάρχουν στο Παρίσι υπό την Κομμούνα
- Κατασκευαστές γλωσσίδων, Τιρμπώ και Σία, 64, ανάχωμα Μενιλμοντάν.
- Κοσμηματοπώλες επίχρυσων, Ντρεβίλ, Τιμπώ και Σία, 14, οδός Μπερανζέρ.
- Μπαστούνια και Λαβές ομπρελλών, Η Οικογένεια, 1, οδός Τεβενώ.
- Εργάτες κατασκευής καρεκλών, 63, οδός των Αμυγδαλιών – Ποπινκούρ.- Γκαλοπίν και Σία, 10, οδός Σεν – Νικολά.
- Ξυλουργοί, Γκελκέν – Μεγκέ 55, οδός Λεκούρμπ.
- Ξυλουργοί, Φρινώ, οδός ντε λα Ραπέ.
- Συνεταιριστική ένωση λεβητοποιών, Γκουρέ 107, λεωφόρος Παρισιού (Σεν Ντενί)
- Καρφάδες, επιπλοποιοί, σελοποιοί, σαγματοποιοί, Σενού, Σοπί και Σια, 210, οδός Σεν- Μουρ.
- Υποδηματοποιοί, κόφτες, 2, οδός Κινκαμπουά.
- Υποδηματοποιοί, κατασκευαστές μποτινιών, 34, οδός ντε Φωσσέ ντι Τεμπλ.
- Επιχρυσωτές, επαργυρωτές μετάλλων, 1, οδός και αδιέξοδο Σεν Σεμπαστιάν.
- Κατασκευαστές πιάνων, 66, οδός ντε Πουασσονιέρ.
- Λευκοσιδηρουργοί, Λισσύ, Πισενουά και Σία, 70, οδός ντε Μποντύ.
- Καλαποδοποιοί, Ντελόντρ και Σία, 48, οδός Σεν –Σωβέρ.
- Καπνοδοχοκαθαριστές, Μπρανκά, διευθυντής, 8, οδός Σαρλ- Σενκ.
- Ξυλογλύπτες, Κουλόν και Σία, 32, οδός ντε Ρεϊγί.
- Μουσικά όργανα, Σιντρ και Σία, 45, οδός Σεν – Μωρ.
- Φανοποιοί, Λαρμιώ και Σία, 90, Βουλεβάρτο Μονσώ.
- Φανοποιοί αμαξιών, Μπιεμόντ και Σία, 30, οδός ντε Κολυσσέ.
- Λιθογράφοι, Σμιτζ και Σία, αποβάθρα του Βαλμύ Νο 149.
- Κατασκευαστές ματογιαλιών, Ντελάμπρ, Μινώ – Βιλλεπιέντ, 6, οδός ντ΄Ανζού (Μαρέ).
- Κτίστες, Μπανιάρ και Σία, 12, οδός Μονζ.
- Εργάτες λευκοδεψίας, Μπετόν – Ντεσριέρ, 5, οδός ντε Καρόν.
- Μαραγκοί αμαξιών, Κιργκώ και Σία, κυκλικό σημείο των Τερν.
- Μαραγκοί κτιρίων, Γκιλεμέ και Σία, 216, οδός Σεν – Μωρ οδός Γκύ Λουσσάκ.
- Σκαλιστές επίπλων, 8, πέρασμα Πιερ -Αμελώ.
- Οπτικοί, οδός Πιερ –Λεβέ, 9.
- Χαρτικά Παριζιάνικα, 67, οδός Μοντοργκέιγ.
- Εμπόριο σειρητιών, 75, οδός Κινκαμπουά.
- Μπογιατζήδες κτιρίων,56, οδός Σενταίν – Πικόν και Σία, 13 αποβάθρα του Ανζού.- Ανώνυμη Εταιρία, 20, οδός Σαρλώ (στο Μαρέ).
- Βαφές αμαξιών, 69, βουλεβάρτο ντε Κουρσέλ.
- Υδραυλικοί, κατασκευές –επισκευές στεγών, τσίγκου, Σωτάρ και Σία, 8 οδός ντε Σαντιέρ.
- Στιλβωτές χαλύβδινων (όπλα), Υρμπλίν και Σία, 308, αποβάθρα Ζεμμάπ.
- Κανουλοποιοί, Ρεγκού και Σία, 59, οδός σεν – Σεμπαστιάν. – Γκιγιώμ και Σία, 21, οδός του Γκράν –Σεν – Μισέλ.
- Γλύπτες, 42, οδός Φονταίν Σεν – Ζωρζ.
- Κλειδαράδες (επίπλων), Ντρε και Σία, 12, οδός ντ΄Αλίγκρ.
- Εταιρία πρώτων υλών για έπιπλα από έβενο, Ταβερνιέ και Σία, 4,πέρασμα Σεν – Μαρί.
- Ραφτάδες αμφίων, 33, οδός Τουρμπιγκώ.
- Βαρελοποιοί, Λουλιέ και Σία, 92, οδός ντε Σουαζί.
- Τορναδόροι αξόνων, Γκυρώ και Σία, 8, οδός Σαρλώ (Τερν)
- Γενική ένωση τυπογράφων, 19, οδός του Φωμπούρ Σεν – Ντενί.
- Καλαθοποιοί, 14, οδός των Κήπων Σεν – Πωλ.
ΤΠΤ - "4" 
