Ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός!
του Eric Toussaint (*)
Στις 25-30 Ιαν. 2001 το πρώτο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ (ΠΚΦ/WSF) έγινε στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας. Στο ΠΚΦ πήραν μέρος ακτιβιστές της βάσης, μη κυβερνητικές οργανώσεις και κοινωνικά κινήματα του παγκοσμίου αγώνα ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και στην κυριαρχία των μεγάλων εταιριών. Προγραμματίσθηκε να διεξαχθεί ταυτόχρονα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (ΠΟΦ/WEF), που προσέλκυσε κατά την ίδια περίοδο τις πλουσιότερες και ισχυρότερες εταιρίες στο Νταβός της Ελβετίας με σκοπό να συζητηθούν στρατηγικές για την ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των κερδών. Το ΠΚΦ προσπάθησε να προσφέρει μια ενεργητική εναλλακτική λύση στη συνάντηση του Νταβός και να δημιουργήσει ένα χώρο, όπου όσοι συμμετέχουν στον αγώνα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση μπορούν να συναντώνται για να ξεκινούν και/ή να διευρύνουν τους διαλόγους για τις αναπτυσσόμενες εφικτές εναλλακτικές λύσεις στο νεοφιλελευθερισμό. Σχεδόν 10.000 άτομα, που αντιπροσώπευσαν οργανώσεις της κοινωνικής αλλαγής απ’ όλον τον κόσμο, μαζεύτηκαν στο Πόρτο Αλέγκρε και συμμετείχαν όλη τη βδομάδα σε ομάδες εργασίας και ολομέλειες που συζήτησαν τη δυνατότητα να δημιουργηθούν εναλλακτικές παγκόσμιες οικονομικές και κοινωνικές δομές.
Το ΠΟΦ, που διεξήγαγε τη δική του συνάντηση στις 25-30 Ιαν στο Νταβός, οχυρώθηκε ενάντια στους εκατοντάδες διαδηλωτές κατά της παγκοσμιοποίησης. Ιδρυμένο το 1971 από το γερμανό επιχειρηματία Dr. Klaus Schwab, που έχει έδρα στην Ελβετία, το ΠΟΦ έχει εξελιχθεί σε μια από τις παγκόσμια πιο σημαντικές συνελεύσεις των «παγκοσμίων ηγετών», όπως διευθυντές των μεγάλων επιχειρήσεων και αρχηγούς των κρατών. Το ΠΟΦ προσφέρει στις πολυεθνικές εταιρείες μοναδική πρόσβαση σε κυβερνητικούς εκπροσώπους, που είναι υπεύθυνοι για τις σημαντικές αποφάσεις και επηρεάζουν τις βιομηχανίες τους, και δίνει στις κυβερνήσεις μια μοναδική ευκαιρία να συτονίζουν τα εγχειρήματά τους με το παγκόσμιο εμπόριο.
Ήταν ένα τολμηρό παιχνίδι: το μάζεμα εκατοντάδων αντιπροσώπων των κινημάτων απ’ όλον τον κόσμο, που είναι αντίθετα με τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, σε μια μεγάλη πόλη της νότιας Βραζιλίας.
Ο στόχος ήταν να βρεθούν εναλλακτικοί δρόμοι και να καθορισθεί ένα χρονδιάγραμμα για τις κινητοποιήσεις προτεραιότητας την ίδια στιγμή που αυτοί, που έχουν σκοπό να ωθήσουν τον κόσμο ακόμα περισσότερο προς την εμπορευματοποίηση και την κυριαρχία του κεφαλαίου, συναντήθηκαν στο Νταβός. Εν συντομία, να αναπαρατεθεί στο ΠΟΦ ένα Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ που επιβεβαιώνει ότι ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός.
Το εγχείρημα πέτυχε απ’ όλες τις απόψεις, δηλαδή τη μεγάλη συμμετοχή αντιπροσώπων από ευρύτατο φάσμα κινημάτων, που ενατιώνονται στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, μια φανερή σύγκλιση ανάμεσα στις διάφορες διακηρύξεις, που αποτελούν κοινή βάση, μια ψηλή ποιότητα της συζήτησης, την υιοθέτηση τριών αλληλοσυμπληρώμενων διακηρύξεων κινημάτων, των κοινοβουλευτικών αντιπροσώπων και των αντιπροσώπων της τοπικής κυβέρνησης. Τελικά και μια πλατιά διαδεδομένη κάλυψη από τα ΜΜΕ σε παγκόσμια κλίμακα υπήρξε σε τέτοιο βαθμό, που το ΠΟΦ του Νταβός και το ΠΚΦ του Πόρτο Αλέγκρε παρουσιάσθηκαν συστηματικά ως σύμβολα δύο βασικών επιλογών, που η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει.
Το ΠΚΦ αποτελεί το αποκορύφωμα μιας προσεκτικής προετοιμασίας, που διήρκεσε πάνω από ένα χρόνο, από τη βραζιλιάνικη οργανωτική επιτροπή αποτελούμενη από κοινωνικά κινήματα (το MST δηλαδή το κίνημα αυτών χωρίς γη, το CUT δηλαδή η ομοσπονδία των συνδικάτων κλπ) και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Αυτή η επιτροπή συνεργάσθηκε συστηματικά και στενά με κινήματα άλλων ηπείρων όπως το ATTAC, την Εστία στον παγκόσμιο Νότο, το CADT, Jubile Sud όπως και με το γαλλικό περιοδικό Le Monde diplomatique.
Η πρωτοβουλία υποστηρίχθηκε από την κυβέρνηση του κρατιδίου Rio Grande do Sul (10 εκ κάτοικοι) και το συμβούλιο της πρωτευουσάς του Πόρτο Αλέγκρε (1.3 εκ κάτοικοι), όπου κυβερνάει το Εργατικό Κόμμα (ΡΤ).
Το Φόρουμ ξεκίνησε στις 25 Ιαν. 2001 με σχεδόν 4000 συμμετόχους. Ριζοσπαστικές ομιλίες (όπως αυτή του κυβερνήτη και πρώην συνδικαλιστή ηγέτη Olivo Dutra) και πολιτιστική παραγωγή ψηλής ποιότητας (παρουσιάζοντας τις ιθαγενείς και αφρικανικές ρίζες των σημερινών αγώνων στην παράδοση του εξαιρετικού αγώνα των μαύρων σκλάβων για την απελευθέρωση) κυριάρχησαν σε ένα πενταήμερο αγώνα ενάντια στο χρόνο.
Μετά την έναρξη οι συμμέτοχοι του ΠΚΦ μαζεύτηκαν στο κέντρο της πόλης για μια μεγάλη διαδήλωση περίπου 10.000 ανθρώπων κάτω από το σύνθημα “Πορεία για τη ζωή, ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός” που έληξε με μια υπαίθρια συναυλία..
Στις 26-29 Ιαν κάθε πρωί τέσσερις μεγαλύτερες συζητήσεις έλαβαν χώρα με τη συμμετοχή 400-900 ανθρώπων. Συνολικά αφιερώθηκαν 16 συζητήσεις στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα και προσανατολίσθηκαν στην επεξεργασία εναλλακτικών λύσεων.
Κάθε απόγευμα οι ομάδες εργασίας ακολούθησαν, σχεδόν 360 σε 4 μέρες και διοργανώθηκαν από τα ίδια τα κινήματα. Ύστερα έγιναν “συνέδρια- μαρτυρίες” με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων σαν το Λούλα (ηγέτη του ΡΤ), Cuautemoc Cardenas (ηγέτη του μεξικάνικου PRD) ή τον Jose Bove (Αγροτική Συνομοσπονδία από τη Γαλλία).
Εξάλλου και το Παγκόσμιο Κοινοβουλευτικό Φόρουμ, στο οποίο 350 εκλεγμένοι συμμετείχαν, διοργανώθηκε όπως και ένα Παγκόσμιο Δημοτικό Φόρουμ με πρόεδρο το νέο δήμαρχο του Πόρτο Αλέγκρε, Tarso Genro. Επίσης πάνω από 1000 νέοι συμμετείχαν σε μια διεθνή νεολαιίστικη κατασκήνωση και διοργανώθηκε μια κατασκήνωση ιθαγενών ανθρώπων. Έγιναν και πολλές δραστηριότητες με τη συμμετοχή των χωρίς γη.
Το ΠΚΦ έληξε στις 30 Ιαν με την απόφαση να ξανασυναντηθεί στο Πόρτο Αλέγκρε την ίδια ημερομηνία με το ΠΟΦ στο Νταβός το 2002.
Συγκλίσεις ανάμεσα στα κινήματα
Μετά την ήττα του ΜΑΙ (Multilateral Accord on Investment/Πολύπλευρο Σύμφωνο για τις Επενδύσεις) τον Οκτ.1998, την ήττα του ΠΟΕ (Παγκόσμίου Οργανισμού Εμπορίου) στο Σιάτλ το Δεκ.199, το φιάσκο της ετήσια συνάντησης της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ στην Πράγα το Σεπ.2000, το ΠΚΦ σηματοδότησε άλλο ένα βήμα προς τη διαμόρφωση μιας σύγκλισης ανάμεσα στα πολυάριθμα κινηματα που στοχεύουν στην ικανοποιήση των βασικών αναγκών της ανθρωπότητας. Πριν αυτή τη συνάντηση αρκετές πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες κινητοποιήσεων είχαν γίνει το 2000, όπου αυτά τα κινήματα είχαν συνεργασθεί συστηματικά, όπως στο Μπανγκόκ το Φεβ. 2000 (το 10ο Συνέδριο για Εμπόριο και Ανάπτυξη του ΟΗΕ), στην Ουάσινγκτον τον Απρίλη (ανοιξιάτικη συνάντηση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας), στη Γενεύη τον Ιούνιο (εκτίμηση της συνάντησης κορυφής του ΟΗΕ για την κοινωνική ανάπτυξη), στην Οκινάβα τον Ιούλιο (G7), στην Πράγα το Σεπτέμβρη, στις Βρυξέλλες, Νέα Υόρκη και Ουάσινγκτον τον Οκτώβρη (Παγκόσμια Πορεία Γυναικών), στο Σεούλ το ίδιο μήνα (3ο Συνέδριο Ασίας – Ευρώπης), στη Νίκαια το Δεκέμβρη («Από τις αντιστάσεις στις εναλλακτικές λύσεις»).
Όλες αυτές οι ενέργειες κατέστησαν δυνατή τη σύγκλιση των στάσεων ανάμεσα σε ισχυρά κοινωνικά κινήματα (συνδικάτα σαν το βραζιλιάνικο CUT, το νοτιοκορεάτικο KCTU, το αργεντινό CTA, το νοτιοαφρικανικό COSATU κλπ), κινήματα πολιτών σαν το ATTAC, κινήματα ιθαγενών σαν το CONAIE του Ισημερινού, οι Ζαπατίστας του Μεξικού, η Παγκόσμια Πορεία Γυναικών, διεθνείς δικτυώσεις (Εστία στον Παγκόσμιο Νότο, ATTAC, CADTM, Ευρωπαϊκές Πορείες), κινήματα των “χωρίς” (χωρίς χαρτιά, σπίτια, δουλειές, γη), οικολογικά και ειρηνιστικά κινήματα, τη ριζοσπαστική Αριστερά, συνδέσμους χωρίς ακριβή θέματα σαν αυτοί για τη διαγραφή των χρεών του Τρίτου Κόσμου (Jubilee 2000, Jubile Sud κλπ), αυτοί υπέρ της αντίστασης ενάντια στη νεοφιλελεύθερη επίθεση στο εμπόριο και αυτοί που υποστηρίζουν το φόρο Τόμπιν.
Σημεία της σύγκλισης
Μπoρούμε να συνοψίσουμε τη σύγκλιση ανάμεσα σε αυτά τα κινήματα στα ακόλουθα σημεία:
- την αναγκαιότητα μιας δημοκρατικής διεθνιστικής εναλλακτικής λύσης στη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση
- την αναγκαιότητα να πραγματοποιηθεί ισότητα ανάμεσα στις γυναίκες και τους άντρες
- την αναγκαιότητα να οξυνθεί η κρίση της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΔΝΤ, του ΠΟΕ, του Φόρουμ του Νταβός, των G7 και των μεγάλων πολυεθνικών όσον αφορά τη νομιμότητα και την αξιοπιστία τους
- την υποστήριξη της διαγραφής των χρεών του Τρίτου Κόσμου και την απόρριψη της πολιτικής της δομικής προσαρμογής
- την υποστήριξη του τέλος της απορρύθμισης σχετικά με το εμπόριο
- την απόρριψη ορισμένων χρήσεων που αφορούν στις γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς και του σημερινού ορισμού των διανοητικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας αναφορικά με το εμπόριο
- την απόρριψη της μιλιταριστικής πολιτικής (π.χ. του “Σχεδίου Κολόμβια”)
- την υποστήριξη των δικαιωμάτων των ιθαγενών λαών
- την αναγκαιότητα μιας αγροτικής μεταρρύθμισης και τη γενικευμένη μείωση του ωραρίου εργασίας
- την αναγκαιότητα κοινών αγώνων του Νότου και Βορά όπως και της Δύσης και Ανατολής
- την προώθηση δημοκρατικών εμπειριών σαν το συμμετοχικό προϋπολογισμό, όπως πραγματοποιήθηκε στο Πόρτο Αλέγκρε.
- Όλα ή τουλάχιστον σχεδόν όλα αυτά τα κύρια στοιχεία αναφέρθηκαν στη διακήρυξη που τα κοινωνικά κινήματα στο ΠΚΦ του Πόρτο Αλέγκρε (βλ. τα websites forumsocialmundial.org ή attac.org – διαθέσιμα μέχρι στιγμής μόνο στα Ισπανικά, Πορτογαλικά και Αγγλικά) υιοθέτησαν. Υπήρξαν ήδη στην έκκληση του Μπανγκόκ (Φεβ.2000) και στη Διακήρυξη της Γεηεύης (Ιουν.2000). Είναι ένα πολύ ενθαρρυντικό σήμα.
Μερικά μεγάλα ζητήματα μένουν ακόμα να συζητηθούν. Είναι αναγκαίο να “καταργηθούν” η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ ή ο ΠΟΕ ή μπορούν να μεταρρυθμισθούν; Στις χώρες της περιφέρειας θα πρέπει να αγωνισθούμε για την αναβολή της πληρωμής των χρεών ή να βασισθούμε σε διαπραγματεύσεις χωρίς αναφορά σε αυτό το μέτρο;
Το Νταβός ήταν περιβλημένο από συρματόπλεγμα και φρουρήθηκε από εκατοντάδες αστυνομικούς, ενώ το Πόρτο Αλέγκρε ήταν ανοιχτό για όσους βάζουν την ανθρωπιά πάνω από τα κέρδη. Στο Νταβός κυριάρχησε η πολυτέλεια, στο Πόρτο Αλέγκρε η αξιοπρέπεια, στο Νταβός η κρίση της αξιοπιστίας, στο Πόρτο Αλέγκρε οι εναλλακτικές λύσεις.
Η συνάντηση στο Πόρτο Αλέγκρε προσέλκυσε την εξαιρετική προσοχή των ΜΜΕ. Σχεδόν 500 δημοσιογράφοι ήταν παρόντες (περισσότεροι απ’ ό,τι στο Νταβός). Τα ΜΜΕ συμπεριλαμβανομένων των πιο παθιασμένων υποστηρικτών της κυριαρχίας του κεφαλαίου (π.χ. το CNN) αισθάνθηκαν ότι η κοινή γνώμη έφτασε σε ένα σημείο καμπής: Ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτών του πλανήτη αντιτίθεται στη νεοφιλεύθερη επίθεση. Όσοι κινητοποιήθηκαν στο Πόρτο Αλέγκρε ήταν σε διαρκή επαφή με τις κινητοποιήσεις ενάντια στο Νταβός μέσω των εναλλακτικών μέσων ενημέρωσης (π.χ. Indymedia) και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους με τη διαδήλωση στην Ελβετία.
(μετάφραση από το Ιnternational Viewpoint 328, Feb. 2001)
* Ο Eric Toussaint είναι πρόεδρος της Επιτροπής για τη Διαγραφή των Χρεών του Τρίτου Κόσμου (CADT) και συμμετείχε στο ΠΚΦ του Πόρτο Αλέγκρε.
ΤΠΤ - "4" 
[…] Ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός! […]