Ελ Σαλβαδόρ: το νόημα της εκεχειρίας

Σπάρτακος 32, Γενάρης-Απρίλης 1992

EL SALVADOR

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑΣ

Ο Χρήστος Ιωνάς αναλύει τη συμφωνία που υπέγραψε το FMLN στο Σαλβαδόρ και τη δυναμική της, επισημαίνοντας ακόμα την ανάγκη και την αποτελεσματικότητα της διεθνούς αλληλεγγύης.

Χρήστος ΙΩΝΑΣ

Η υπογραφή της συμφωνίας της 31 Δεκεμβρίου 1991, στη Νέα Υόρκη, για μια εκεχειρία από την 1/2/1992 ανάμεσα στην κυβέρνηση Cristiani και στο FMLN, κάτω από τον έλεγχο του ΟΗΕ, παρουσιάστηκε σαν το μεγάλο έργο του Πέρες ντε Κουέγιαρ πριν να εγκαταλείψει το πόστο του σαν γενικός γραμματέας του ΟΗΕ. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για πολύ περισσότερο από αυτό! Είναι κυρίως η κατάληξη μιας μακρόχρονης πάλης των λαϊκών δυνάμεων του Σαλβαδόρ και ένα κρίσιμο στάδιο στην πάλη για τον κοινωνικό μετασχηματισμό της μικρής αυτής χώρας.

Αν θυμόμαστε τις τρομερές εικόνες του Σομόσα στη Νικαράγουα ή τις εγκληματικές εικόνες των κόντρας που είχαν στείλει οι ΗΠΑ για να χτυπήσουν τη νικαραγουανή επανάσταση, δεν συναισθανόμαστε όμως αρκετά καλά τη δύναμη των λαϊκών οργανώσεων στο Σαλβαδόρ και την παραδειγματική τους συνεισφορά στον πρακτικό ορισμό μιας κοινωνικής εναλλακτικής λύσης. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ο σαλβαδοριανός λαός χρειάζεται την αλληλεγγύη μας: Αυτό είναι και το νόημα του άρθρου αυτού.

1979-1992: Τουλάχιστον 70.000 νεκροί

Το Σαλβαδόρ, με τα περίπου πέντε εκατομμύρια κατοίκους του, δεν γνώρισε διαφορετική μοίρα από τις άλλες χώρες της Κεντρικής Αμερικής: Πλήρης κυριαρχία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, αιματοβαμένη καταστολή μόλις η εξέγερση -ή επανάσταση, όπως κατά τη δεκαετία του 1930- σήκωνε κεφάλι. Το 1979, μετά από μια παρένθεση στρατιωτικής παρουσίας στο κέντρο -που την υποστήριξε τότε και το ΚΚ του Σαλβαδόρ- επιβλήθηκε ένα νέο στρατιωτικό καθεστώς. Αλλά η διαφορά από τα προηγούμενα είναι ότι στο εντωμεταξύ οι λαϊκοί αγώνες είχαν αυξήσει την αυτοπεποίθηση και τη δύναμή τους, ότι οι σταλινικοί είχαν κατά πολύ ξεπεραστεί από νέες και αποτελεσματικές επαναστατικές οργανώσεις, πολιτικο-στρατιωτικών τάσεων: Τις ERP, FPL, PRTC,…(1) Και ότι πολύ γρήγορα, η στρατιωτική πάλη ενισχύεται και συντονίζεται: Τον Οκτώβριο του 1980 δημιουργείται το FMLN, στο οποίο εντάσσεται και το ΚΚΣ, έπειτα ιδρύεται το FDR, πολιτικο-διπλωματική συσπείρωση σε σύνδεση με το FMLN που προεδρεύεται από το σοσιαλδημοκράτη αγωνιστή Guillermo Ungo.

Η ζωτικότητα του FMLN είναι τέτοια που το 1981 αναγνωρίζεται «επίσημα» από τις κυβερνήσεις του Μεξικού και της Γαλλίας. Και η δύναμή του είναι τέτοια που στις 10 Ιανουαρίου του 1981 ξεκινάει την «τελική επίθεση«. Η αποτυχία της επιχείρησης αυτής θα έχει δυστυχώς πολύ άσκημες και μακροχρόνιες επιπτώσεις: Εσωτερική κρίση του FPL,(2) δυσκολίες για ένα νέο ξεκίνημα, απογοήτευση των οργανώσεων αλληλεγγύης.

Αλλά μπορέσαμε τότε να μετρήσουμε ώς ποιό βαθμό η αυτοκριτική στάση, που τόσο είχαν γελοιοποιήσει οι δίκες της Μόσχας, μπόρεσε ωστόσο να είναι παραγωγική για το FMLN. Η επίθεση αναγνωρίχτηκε για λάθος: Μίμηση της νικηφόρας επίθεσης του FSLN στη Μανάγκουα το 1979, έλαβε χώρα πολύ νωρίς ή πολύ αργά, καθώς η εξουσία ήταν πολύ καλά τότε οργανωμένη. Το βάρος της αμερικάνικης βοήθειας εκτιμήθηκε στο αληθινό της ύψος: Ο σαλβαδοριανός στρατός στηριζόταν πλήρως από τις ΗΠΑ, που ώς σήμερα έχουν προσφέρει μια τεράστια στρατιωτική βοήθεια, παρά τις διαμαρτυρίες στο Κονγκρέσο.(3) Και επιπλέον, το FMLN αναγνώρισε το αποφασιστικό βάρος που θα είχαν πλέον οι κοινωνικοί αγώνες στην ήττα του ιμπεριαλισμού.

Επομένως, και έως σήμερα, είναι στο πολιτικο-στρατιωτικό και στο κοινωνικό επίπεδο που σφυρηλατείται το σχέδιο για μια δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία, για να μην μπορεί να υπεκφύγει κανείς από το σχέδιο ειρήνης που προτείνει το FMLN και που το στηρίζει η πλειοψηφία του πληθυσμού. Με την έννοια αυτή, η συμφωνία του Ιανουαρίου του 1992 αποτελεί μια απόλυτη νίκη του FMLN, όποια και να είναι η συνέχεια. ‘Ενας μικρός λαός μπόρεσε να νικήσει τον αμερικάνο γίγαντα, δίπλα στα σύνορά του και σε μια περίοδο που δεν είναι ευνοϊκή.

Πολιτικο-στρατιωτική στρατηγική

Η ιδιομορφία της σαλβαδοριανής κατάστασης είναι πως εδώ και δέκα χρόνια το ένα τρίτο της χώρας δεν ελέγχεται από την εξουσία. Βέβαια, ο στρατός προσπαθούσε να κάνει επιχειρήσεις, ιδιαίτερα μάλιστα βάναυσες. Αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα στις απελευθερωμένες περιοχές του Μοραζάν, του Τσαλατέμχο…: Η εμπιστοσύνη των αγροτικών πληθυσμών ήταν προς το FMLN και, κυρίως, οι αγρότες μάθαιναν τη συλλογική οργάνωση. Το χρονικό των δέκα αυτών χρόνων είναι γεμάτο από στρατιωτικές ενέδρες και ήττες. Ακόμα και οι άθλιες «επίλεκτες μονάδες» πολλές φορές αναγκάστηκαν να φύγουν τρέχοντας κάτω από την πίεση του FMLN.

Το Νοέμβριο του 1989, το FMLN αποδείκνυε τις ικανότητές του επιτιθέμενο μέσα στην ίδια την πρωτεύουσα, το Σαν Σαλβαδόρ. Πανικός στους στρατιωτικούς: Το μόνο μέσο να απωθηθεί η επίθεση ήταν οι άγριοι βομβαρδισμοί των λαϊκών συνοικιών απ’όπου επιτίθεντο οι αντάρτες. Μια νέα φάση αδυσώπητης καταστολής χτύπησε τις ανθρωπιστικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις (βλ. πλαίσιο). Και σύντομα, ο στρατός επέφερε νέα χτυπήματα: Το FMLN κατάφερε να ρίχνει πυραύλους ενάντια στα αεροπλάνα και στα ελικόπτερα!

‘Ετσι, παρά την απίστευτη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ,(4) ποτέ ο επαγγελματικός στρατός δεν μπόρεσε να μειώσει τις ικανότητες του FMLN, ούτε να ξεπεράσει την κατάσταση δυαδικής εξουσίας που είχε ξεκινήσει στις απελευθερωμένες περιοχές. Ωστόσο, το FMLN, όπως και πολλοί ξένοι εμπειρογνώμονες, εκτίμησε ότι εδώ και μερικά χρόνια η ένοπλη πάλη έχει αλλάξει και για τα δύο στρατόπεδα: Πλέον, αν το FMLN έχει πράγματι τα μέσα να την διεξάγει για πολλά χρόνια, αυτό ωστόσο θα γίνεται χωρίς να μπορεί να καταλήξει ούτε σε νίκη ούτε σε ήττα.

Επιπλέον, το FMLN πήρε υπόψη του ένα βασικό δεδομένο: Στη μικρή αυτή χώρα, την οποία πολύ συχνά ξεχνούν τα μαζικά μέσα επικοινωνίας διεθνώς, η καταστολή και ο πόλεμος δημιούργησαν ένα αυξανόμενο συναίσθημα κούρασης. Οι αγριότητες του στρατού έπληξαν πολλές οικογένειες και το μίσος ενάντια στους στρατιώτες είναι μεγάλο, αλλά σήμερα, ακόμα και στους αντάρτες, υπάρχει μια θέληση για να τελειώσει η σύρραξη.

Η πολιτική εξέλιξη

Και κυρίως, το FMLN μπόρεσε να μπει στη φάση της συμφωνίας της Νέας Υόρκης από θέση ισχύος. Βέβαια, η διεθνής κατάσταση βαραίνει: (προσωρινή;) ήττα των σαντινιστών στη Νικαράγουα, εμπάργκο στην Κούβα, ανατροπή των καθεστώτων στις ανατολικές χώρες, που χωρίς να δίνουν συγκεκριμένη βοήθεια δημιουργούσαν παρά τη θέλησή τους ένα ευνοϊκό αντίβαρο. Αυτή η «νέα διεθνής τάξη» βαραίνει και θα εξακολουθεί ακόμα περισσότερο να βαραίνει αύριο. Αλλά δεν ήταν αποφασιστική στην πολιτική διαδικασία. Γιατί από το 1979 ώς το 1992 το πολιτικό τοπίο άλλαξε κατά πολύ: Το σχέδιο των ΗΠΑ για μια καταστολή πολιτικά ανεκτή και για εφαρμογή της στρατηγικής τους για έναν «πόλεμο χαμηλής έντασης» κατά μεγάλο μέρος απέτυχε. ‘Οταν η Χριστιανική Δημοκρατία πήρε τη θέση των στρατιωτικών στην κυβέρνηση, ο Ρήγκαν έλπιζε να πετύχει μια λαϊκή συσπείρωση γύρω από τον πρόεδρο Ντουάρτε και από τους στρατιωτικούς που είχαν αναλάβει την καταστολή… για να εφαρμόσει κατόπιν μια αγροτική μεταρρύθμιση που θα εξασφάλιζε μια ορισμένη οικονομική ανάκαμψη. Το σχέδιο αυτό απέτυχε, εν μέρει εξαιτίας της αυξανόμενης αυτονόμησης του στρατού, που είχε γίνει οικονομικός εταίρος…

Το Μάρτιο του 1989 έγιναν εκλογές, στις οποίες πολύς κόσμος απείχε ακολουθώντας τη γραμμή του FMLN. Η Χριστιανική Δημοκρατία χάνει την εξουσία προς όφελος του φασίζοντος κόμματος ΑRENA, με επικεφαλής τον Cristiani, αντιπρόσωπο των υπερ-φιλελεύθερων τμημάτων και των στρατιωτικών. Η κυβέρνηση αυτή, εάν και είναι ένα καθαρό προϊόν των ΗΠΑ, ενοχλεί ωστόσο το αμερικάνικο σχέδιο. Και έρχεται να δικαιώσει τη θέση του FMLN ότι το κράτος σε τελευταία ανάλυση ανάγεται στο στρατό!

Μέσα σε δύο χρόνια, το πολιτικό τοπίο εξελίσσεται: Στις εκλογές της 10 Μαρτίου του 1991, το ARENA κερδίζει 51 έδρες χάρη στη νοθεία, ενώ 36 έδρες πάνε στην αντιπολίτευση, που φαίνεται χοντρικά σαν αντιφασιστική, αντιστρατιωτική. Είναι η αρχή για μια νέα συμμαχία στην πράξη ανάμεσα στη χριστιανοδημοκραρία και στην αριστερά (9 έδρες κερδίζονται από τη Δημοκρατική Σύγκλιση, εκλογικό μέτωπο του FDR, παρά την καταστολή).

Η πολιτική διαδικασία στηρίζεται στην επιτυχία μιας μάχης που ξεκίνησε πολύ νωρίς το FMLN: Στηριζόμενο στα κεκτημένα, πρότεινε στην κυβέρνηση το άνοιγμα διαπραγματεύσεων. Μερικές συναντήσεις έγιναν έτσι πολύ νωρίς ανάμεσα στο FMLN και στην κυβέρνηση, από το 1984 ώς το 1987, στο Σαλβαδόρ. ‘Ετσι, κανείς δεν μπορεί να διατείνεται ότι η σημερινή συμφωνία θα ήταν ένα είδος ήττας για τις επαναστατικές δυνάμεις! Αντίθετα, οι διαπραγματεύσεις πάντα ενοχλούσαν την εξουσία, που δεν μπορούσε να προσφέρει παρά μια ανέφικτη πρόταση: Να καταθέσει το FMLN τα όπλα και θα δούμε μετά!

Από το 1990, συναντήσεις και συμφωνίες διαδέχονται η μία την άλλη, με την κυβέρνηση ARENA που ωστόσο ορκιζόταν ότι θα εξοντώσει το FMLN. Σήμερα, το FMLN έφτασε σε μια συμφωνία χωρίς να καταθέσει τα όπλα! Στη σημερινή περίοδο, πρέπει να υπογραμμιστεί η σαφής αυτή νίκη μιας επαναστατικής στρατηγικής. Και πρέπει να εξηγηθεί μέσα από το καθοριστικό βάρος της λαϊκής δυσαρέσκειας και των κοινωνικών αγώνων πάνω στα οποία το FMLN μπόρεσε να οικοδομήσει ένα σχέδιο που παίρνει υπόψη του την πρόσφατη αυτή διεύρυνση της πολιτικής αντιπολίτευσης και τη νέα διεθνή κατάσταση.

Αποφασιστικοί κοινωνικοί αγώνες

Προφανώς, μέσα σε 15 χρόνια, το λαϊκό κίνημα γνώρισε προωθήσεις και οπισθοδρομήσεις, προφανώς η καταστολή μπόρεσε να το αποδιοργανώσει προσωρινά, όπως στο Σαν Σαλβαδόρ κατά τους μήνες που ακολούθησαν τη σχεδόν νικηφόρα επίθεση του FMLN το Νοέμβριο του 1989. Αλλά πάντα ξανασήκωνε το κεφάλι του, αναζητώντας να εξασφαλίσει την ενότητά του, με βάση τα διάφορα συνδικάτα και τις επιτροπές που πολύ συχνά υπήρχαν στην αρχή σαν τμήματα μόνο μιας από τις οργανώσεις του FMLN. Η μαχητικότητα αυτή είναι που εξηγεί το πολιτικό βάρος που έχουν οι λαϊκές οργανώσεις. Και η ίδια αυτή μαχητικότητα μπόρεσε να διατηρηθεί επειδή ακριβώς το FMLN έμαθε μέσα από την πολύχρονη πορεία του να μην την εργαλειοποιεί, να επιτρέπει στον κοινωνικό και συνδικαλιστικό χώρο να αναδύονται σαν αποφασιστικοί πόλοι(5) μέσα σε μια χώρα που εξάλλου παρουσιάζει την «κλασική» εικόνα της αποικιοκρατούμενης Κεντρικής Αμερικής:

‘Ενας αγροτικός τομέας που επικρατεί, όπου κυριαρχούν οι μεγάλες ιδιοκτησίες, και που δεν είναι σε θέση ούτε κάν να προσφέρει μια οικονομία επιβίωσης. Μια υπανάπτυξη όλων των κοινωνικών τομέων που έθεσε σαν πρωταρχικό καθήκον στις απελευθερωμένες περιοχές και στους αγώνες στην πόλη την εκπαίδευση και την αγωγή σε θέματα υγιεινής. Το χειρότερο είναι ότι το Σαλβαδόρ δεν είναι πολύ χρεωμένο σε σχέση με άλλες χώρες της Αμερικής: Πρέπει να πούμε ότι οι ΗΠΑ το στηρίζουν πλήρως: Το τμήμα ανάπτυξης της αμερικανικής κυβέρνησης δίνει στο σαλβαδοριανό κράτος κατά μέσον όρο 22% δάνεια, με 1% ή 2% τόκο, και 78% δωρεάν βοήθεια! Σπατάλη και περιφρόνηση του πληθυσμού πάνε μαζί…

Ο ένας από τους άξονες της πάλης στο Σαλβαδόρ είναι το ζήτημα της γης: ‘Ηδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι ΗΠΑ κατάλαβαν ότι το FMLN έβρισκε μια διαρκή στήριξη στους αγρότες, που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον 500.000 οικογένειες στη μικρή αυτή χώρα. ‘Ετσι έβαλαν την κυβέρνηση Ντουάρτε να υιοθετήσει μια αγροτική μεταρρύθμιση, με στόχο την αναδιανομή των πολύ μεγάλων γαιών με τη μορφή συνεταιρισμών ή ατομικών κλήρων. Το σχέδιο αυτό, κλειδί του «πολέμου χαμηλής έντασης«, ωστόσο απέτυχε, για πολλούς λόγους: Πιέσεις από τους μεγάλους γαιοκτήμονες για να σταματήσουν τη μεταρρύθμιση, διατήρηση των μεγάλων καλλιεργειών για εξαγωγή (καφές, βαμβάκι) σε βάρος των καλλιεργειών τροφίμων, χρέωση των αγροτών, μπλοκάρισμα του συνεταιριστικού κινήματος με την άνοδο του ARENA στην εξουσία.

Και στην πράξη είναι οι αριστερές αγροτικές οργανώσεις που μπόρεσαν σιγά-σιγά να βαρύνουν, οδηγώντας σήμερα σε μια συνεργασία με τις οργανώσεις της Χριστιανικής Δημοκρατίας. Πριν από την άνοδο στην κυβέρνηση του ARENA, οι γεωργικές εκτάσεις που αφορούσε η μεταρρύθμιση ήταν το 23% του συνόλου και το 18% των αγροτικών οικογενειών. Σήμερα υπολογίζεται σε 200.000 ο αριθμός των οικογενειών χωρίς γη, που βρίσκονται δηλαδή σε πολύ αβέβαιη θέση. ‘Ετσι, 12 χρόνια μετά, βλέπουμε ότι το αμερικάνικο σχέδιο απέτυχε και ότι στην αριστερά, που διαθέτει τη λαϊκή στήριξη και ελπίδα, ανατίθεται η εφαρμογή μιας πραγματικής μεταρρύθμισης που θα είναι μια δοκιμή για μετά την εκεχειρία, χωρίς εξάλλου να αρνηθούμε ορισμένα κεκτημένα πρόσβασης συλλογικά ή ατομικά στη γη.

Ζωντανοί αγώνες

Ο πίνακας των αγώνων μετά το 1979 είναι πολύ πλούσιος και, έτσι, δεν μπορεί να περιγραφεί πλήρως. Πρέπει κυρίως να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι όλοι οι τομείς αγγίχτηκαν επιτρέποντας την εμφάνιση μιας υψηλής ταξικής συνείδησης και μιας μόνιμης ριζοσπαστικοποίησης.

Εργατικοί αγώνες στην πρωτεύουσα: Ποτέ δεν αποθαρρύνθηκαν από την καταστολή (εκατοντάδες συνδικαλιστές). Μία από τις έντονες στιγμές ήταν η συνδικαλιστική συσπείρωση το 1986 διάφορων αριστερών συνδικάτων στην Εθνική ‘Ενωση Σαλβαδοριανών Εργαζομένων (UNTS). Απέναντι στα υπερ-φιλελεύθερα μέτρα «οικονομικής προσαρμογής» του ARENA(6) και στις απολύσεις που συνδέονται με την ιδιωτικοποίηση, οι αγώνες διατηρούνται σε υψηλό επίπεδο (γενική απεργία του δημόσιου τομέα στις 19 Αυγούστου του 1991 από 50.000 δημόσιους υπαλλήλους, επί συνόλου 90.000).
Αγώνας των προσφύγων: Είναι μια ουσιαστική συνιστώσα της καθημερινής δραστηριότητας. ‘Εχοντας εκδιωχθεί από τον τόπο τους από το στρατό, χιλιάδες χωρικοί προσπάθησαν σιγά-σιγά να ξαναγυρίσουν στο Σαλβαδόρ, είτε στην αρχή στις απελευθερωμένες περιοχές είτε αργότερα και στις μη απελευθερωμένες, αγοράζοντας γη. Ο βαθμός αυτοοργάνωσης και ο ρόλος της αλληλεγγύης, επί τόπου και στο εξωτερικό, είναι εντυπωσιακοί. Εμπειρία δυαδικής εξουσίας στις απελευθερωμένες περιοχές, παραδειγματικές παντού, οι κοινότητες των προσφύγων, όπως και του El Nuevo Gualcho, αναπτύσσουν την αγωνιστικότητα διαδίδοντας ένα υπόδειγμα δημοκρατίας και οικονομικής ανάπτυξης.
Ο αυξανόμενος ρόλος των γυναικών: Εάν η πολιτικοστρατιωτική πάλη εμφάνισε γυναικεία πρόσωπα στις πιο υψηλές βαθμίδες, οι γυναίκες αυτές είναι το καθρέπτισμα μιας αυξανόμενης συμμετοχής των γυναικών στους αγώνες, που συνμδέονται με τη «γυναικότητα της φτώχειας«, εξαιτίας του αυξανόμενου αριθμού γυναικών-αρχηγών οικογένειας. Εάν ο όρος «φεμινισμός» είναι σπάνιος, οι σύνδεσμοι γυναικών είναι πολλοί: 5.000 γυναίκες στην επιτροπή συνδικαλιστριών COFENASTRA, σύλλογοι μητέρων, επιτροπές αγροτισσών, καθηγητριών, γυναικών για την ειρήνη… ‘Ολοι αυτοί οι σύνδεσμοι αποκαλύπτουν την εμπλοκή των γυναικών του Σαλβαδόρ στην αναζήτηση μιας δίκαιης ειρήνης και μιας κοινωνίας όπου η επάνοδος των γυναικών στην παλαιά τάξη αποκλείεται. Η εμφάνιση μιας οργάνωσης όπως η CONAMUS μεταφράζει τη νέα φροντίδα να καταγγελθεί η ανδρική βία ενάντια στις γυναίκες μέσα από το σχέδιο να ανοίξει ένα κέντρο γυναικών που τις δέρνουν.

Η σύνοψη αυτή των λαϊκών δραστηριοτήτων εξηγεί και με ποιό συσχετισμό δύναμης το FMLN μπόρεσε να απαιτήσει το άνοιγμα διαπραγματεύσεων. Ακόμα και αν δεν πρέπει κανείς να δει το ARENA σαν να μην έχει άλλη κοινωνική βάση από την ολιγαρχία,(7) καταλαβαίνει πως, δεδομένης της εσωτερικής δυναμικής της χώρας, ο στρατός έκανε τα πάντα για να σαμποτάρει τη σύναψη συμφωνίας. ‘Ως σήμερα απέτυχε: Μένει να δούμε τί θα υλοποιήσουν οι συμφωνίες αυτές, μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον που, αυτό, είναι τελείως σε βάρος των λαϊκών δυνάμεων.

Η συμφωνία της Νέας Υόρκης

Θα ήταν πολύ μακρύ να αναφέρουμε όλες τις συναντήσεις ανάμεσα στο FMLN και στην κυβέρνηση που οδήγησαν στη συμφωνία της 31 Δεκεμβρίου. Αυτό όμως που πρέπει να αναφέρουμε είναι πως το μεγάλο σημείο συζήτησης ήταν το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης, που το FMLN θεωρούσε ότι δεν μπορεί να εγκαταληφθεί και που τελικά πάρθηκε υπόψη, προς μεγάλη ανησυχία των στρατιωτικών. Από πολύ καιρό, οι ΗΠΑ, η άκρα δεξιά και οι κυβερνήσεις της Κεντρικής Αμερικής(8) αγωνίστηκαν για να μη γίνουν πραγματικές διαπραγματεύσεις, αντίθετα από τις κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής (και του Μεξικού) που ήθελαν ένα αποδεκτό συμβιβασμό για να αφοπλίσουν καλύτερα το FMLN! Αυτό που ενδιέφερε τον Ρήγκαν και τον Μπους ήταν ένας μονομερής αφοπλισμός του FMLN, για να μπορέσουν καλύτερα να το δολοφονήσουν πισώπλατα, όπως το είχαν κάνει άλλοτε με τον Σαντίνο.

Από τη σειρά των συναντήσεων αυτών, πρέπει να αναφέρουμε τη συμφωνία της Νέας Υόρκης, που υπογράφτηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1991 και αποτέλεσε τη βάση για τη συμφωνία των Χριστουγέννων. Παραθέτουμε τα κύρια σημεία της, που αποτελούν σχέδια που πρέπει κατόπιν να συγκεκριμενοποιηθούν σε ειδικές επιτροπές:

Εγκατάσταση μιας Εθνικής Επιτροπής για την Ειρήνη (COPAZ), που θα αποτελείται από αντιπροσώπους της κυβέρνησης, του FMLN, εκπροσώπους του στρατού, και θα έχει για καθήκον να παρακολουθεί την εφαρμογή των μέτρων ειρήνης, με εκτεταμένες εξουσίες ελέγχου.
Στρατός: Υιοθετήθηκε η αρχή μιας επιτροπής κάθαρσης, που πρέπει αργότερα να συγκεκριμενοποιηθεί. Ο ορισμός του μεγέθους της και των δικαιοδοσιών της επίσης θα καθοριστεί αργότερα, αλλά το πλαίσιο είναι μια υπακοή στις συνταγματικές αρχές.
Αστυνομία: Διάλυση της Πολιτοφυλακής και της Χωροφυλακής. Δημιουργία μιας πολιτειακής εθνικής αστυνομίας (PNC).
Οικονομικά και κοινωνικά θέματα: Απόδοση στους χωρικούς χωρίς γη των ιδιοκτησιών άνω των 245 εκταρίων. Δημιουργία ενός Φόρουμ για οικονομικής και κοινωνική συνεργασία, με αντιπροσώπους της κυβέρνησης, των επιχειρήσεων και παρατηρητών των άλλων κοινωνικών και πολιτικών τομέων.

Αυτή είναι λοιπόν η συμφωνία που χρησίμεψε σαν βάση για τη συμφωνία που υπογράφτηκε τη νύχτα της 31/12 προς 1η Ιανουαρίου. Πολύ γενική συμφωνία, αφού πρέπει να συγκεκριμενοποιηθεί σε πολλά κεφάλαια με κατοπινές ειδικές συμφωνίες. Ωστόσο, η υποδοχή που της έγινε δείχνει πως έγινε κατανοητή σαν μια νίκη της αριστεράς: Εκδήλωση στήριξης από την αριστερά και έκρηξη δύο βομβών που προφανώς συνδέεται με τους στρατιωτικούς.

Σε γενικές γραμμές η συμφωνία αυτή είναι, κατά τη γνώμη μας, ασφαλώς ό,τι καλύτερο μπορούσε να πετύχει το FMLN στη σημερινή κατάσταση. Αντιπροσωπεύει τον καρπό μιας μακρόχρονης μάχης μέσα από τις χειρότερες δυσκολίες. Μεταφράζει μια ήττα της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής, που είναι ακόμα πιο σημαντική στο μέτρο που ο σαλβαδοριανός λαός πάλεψε στη σκιά διεθνώς των μέσων μαζικής επικοινωνίας.(9) Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η μάχη απέχει ακόμα πολύ από το τέλος της: ‘Ολα τώρα εξαρτώνται από το συσχετισμό δύναμης. Το FMLN είναι άραγε έτοιμο;

Το FMLN και οι λαϊκοί αγώνες σήμερα

Πολλά από τα σημεία της συμφωνίας μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία: Εάν το FMLN νομιμοποιηθεί στις 30 Απριλίου και αν ήδη οι ηγέτες του εμφανίζονται ανοιχτά, είναι σχεδόν σίγουρο πως ο στρατός θα κάνει τα πάντα για να μη χάσει την εξουσία του. Πώς θα αντιδράσει στη δοκιμασία της καταδίκης δύο από τους ανώτερους αξιωματικούς του σε 30 χρόνια φυλακή, αφού (επιτέλους) αναγνωρίστηκαν ένοχοι δολοφονιών έξι ιησουιτών πανεπιστημιακών το Νοέμβριο του 1989; Εξάλλου, πώς θα γίνει η αποστρατιωτικοποίηση; (‘Ηδη ο στρατός «φουσκώνει» τα μεγέθη του για να μη γνωρίσει πραγματική μείωση). Και ποιό ρόλο θα παίξει το οικονομικό Φόρουμ, μέσα σε ένα διεθνές πλαίσιο που μάλλον ωθεί προς νεοφιλελεύθερα μέτρα; Εάν η αμνιστία της «εθνικής συμφιλίωσης» εφαρμοστεί σε όλους τους μαχητές του FMLN, ποιά αποτελέσματα θα δώσει η προσπάθεια ενσωμάτωσής τους στην πολιτική ζωή της χώρας;(10) Τί θα δώσει η συμμετοχή των μαχητών στους νέους θεσμούς άμυνας και αστυνομίας;

Στην πραγματικότητα, μια από τις καλύτερες εγγυήσεις για τη συνέχεια βρίσκεται στην ικανότητα του FMLN να εκτιμήσει τις δυνατότητες και να ενθαρρύνει τους αγώνες.

‘Ομως υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι: Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αμφισβητήσει τη «ρεαλιστική» ανάλυση του FMLN: «Στο πολιτικό επίπεδο, το μοντέλο που μπορούμε να εφαρμόσουμε θα καθοριστεί από την ενσωμάτωσή μας μέσα σε μια διεθνή δομή που επιβάλλει το καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, ακόμα και αν θέλαμε και ακόμα και αν συμβάλλουμε αναμφισβήτητα στο να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια συνολική αλλαγή του συστήματος, πράγμα όμως που δεν θα εξαρτηθεί μόνο από μας ή από τους σαντινίστες. Πρέπει να δεχτούμε τις διεθνείς αυτές σχέσεις και να καταλάβουμε πως, καθώς δεν μπορούμε να εγκαθιδρύσουμε ένα απομονωμένο μοντέλο, και ασφαλώς όχι στην κατάσταση του Σαλβαδόρ -κατά τη γνώμη μου πουθενά αυτό δεν μπορεί να γίνει-, πρέπει να βρούμε ένα τύπο ένταξης στο καπιταλιστικό σύστημα«(11).

Το ίδιο, και η συμμαχία με τη Χριστιανική Δημοκρατία πρέπει να γίνει κατανοητή μέσα σε αυτή την παράδοξη ανάλυση: Οι διαπραγματεύσεις είναι μια νίκη για το FMLN, η «πελατεία» της Χριστιανικής Δημοκρατίας πλήττεται σκληρά από την οικονομική κρίση, αλλά οι διεθνείς πιέσεις -παρά τη διατήρηση του σχεδίου του FMLN- δεν επιτρέπουν παρά μια εκλογική συμμαχία κεντροαριστεράς για τις εκλογές του 1994. Προωθώντας προς την αναγκαιότητα λαϊκών αγώνων και τη διεύρυνση πολλών μορφών κοινωνικής οργάνωσης, μπορούμε να πούμε πως το FMLN κρατάει χοντρικά την κατεύθυνση που είχε ορίσει ο σύντροφός μας Sergio Rodriguez: «Θα έπρεπε να πούμε σήμερα πως η αντιιμπεριαλιστική επανάσταση δεν βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη, αλλά προσθέτοντας ότι οι λαοί μας δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις γραμμές των δημοκρατικών και δίκαιων εθνών παρά μόνο αν διατηρήσουν την προοπτική της επανάστασης αυτής».(12)

‘Ετσι μια από τις πιο σίγουρες εγγυήσεις για το μέλλον είναι η κατάσταση του FMLN, δώδεκα χρόνια μετά τη δημιουργία του. Από δύο απόψεις: την ενότητα και το πρόγραμμά του. Οι τέσσερεις ιδρυτικές επαναστατικές οργανώσεις, στις οποίες προστέθηκε γρήγορα και το ΚΚΣ, δεν έφτασαν σε συγχώνευση μετά από 12 χρόνια δράσης: Οι στρατιωτικές συνθήκες δεν ευνόησαν τις δημοκρατικές συζητήσεις. Αλλά είναι προφανές πως για να μπορέσουν να αντισταθούν και συχνά να νικήσουν έναν υπερεξοπλισμένο στρατό, υπήρχε ένας στενός συντονισμός.

Το ουσιαστικό για τη συνέχεια είναι να μπορέσει το FMLN, μετασχηματιζόμενο σε πολιτικό κόμμα, να επιτρέψει μια δημοκρατική ζωή που να το μετατρέψει σε Κόμμα των Εργαζομένων. Για να γίνει αυτό, θα χρειαστεί βέβαια να υπάρξει επιλογή σε σημαντικά προγραμματικά θέματα. Γιατί φαίνεται πως υπάρχουν διαφορές στην κορυφή, καθώς ορισμένοι ηγέτες φαίνεται να θεωρητικοποιούν αναθεωρώντας τις επιπτώσεις της περιόδου. ‘Ετσι, ο λαοπρόβλητος ηγέτης Joaquin Villalobos δήλωσε στους New York Times το Μάιο του 1991 ότι το FMLN ξεπέρασε το μαρξισμό, ότι για το FMLN το μέλλον του Σαλβαδόρ πρέπει να βασιστεί στο υπόδειγμα καπιταλιστικών χωρών όπως η Ιαπωνία, η Γερμανία, κλπ….!(13) Εάν οι θέσεις αυτές είναι αληθινές -δεν έχουν διαψευστεί- θα πρέπει να εκπλήσσει η πορεία αυτή του ERP, του οποίου η γραμμή πάντα ήταν επαναστατική. Μετά τις συμφωνίες μάλιστα ο Villalobos έκανε μια τρομακτική ανάλυση για τη νίκη του FMLN: Στο Σαλβαδόρ έγινε «η πρώτη επανάσταση χωρίς κόντρας, η πρώτη που δεν διχάζει αλλά συσπειρώνει, η πρώτη που λογαριάζει σε μια συναίνεση με τις ΗΠΑ αν όχι και στη στήριξή τους«.(14)

Ο Mario Lopez, άλλος ηγέτης που αναφέρθηκε, μιλώντας στο όνομα του FMLN είναι πιο καθησυχαστικός σε σχέση με τις θέσεις του Μετώπου. Ωστόσο, τα λόγια του αφήνουν ανοιχτές διάφορες πορείες. ‘Ετσι, όταν δηλώνει:

«Το φόρουμ οικονομικής και κοινωνικής συνεργασίας θα έπρεπε να γίνει ένας μηχανισμός που να επιτρέψει στις λαϊκές και συνδικαλιστικές οργανώσεις να συμμετέχουν στην επεξεργασία της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Αυτό είναι τμήμα της λαϊκής εξουσίας«(15).

Ακόμα και αν ο Lopez διευκρινίζει πως «η λαϊκή εξουσία αναδύεται μέσα από το πλαίσιο δυαδικής εξουσίας που υπάρχει σήμερα στη χώρα«, μπορούμε να ανησυχούμε μήπως το γενικό πλαίσιο σπρώξει έτσι το FMLN να γλιστρήσει αύριο προς μια μορφή ταξικής συνεργασίας. Γιατί αυτή φαίνεται πως είναι η νέα τακτική των ΗΠΑ: Να σπείρουν τη διάσπαση μέσα στο FMLN και να μειώσουν την επιρροή του, προσπαθώντας να το «σοσιαλδημοκρατικοποιήσουν«, αποσταθεροποιώντας ταυτόχρονα την κοινωνική του βάση μέσα από μια αυξημένη οικονομική βοήθεια προς την κυβέρνηση ARENA. .π {Βλέπουμε λοιπόν πως η συζήτηση δεν πρέπει να μείνει στο εσωτερικό του FMLN. Αφοράει όλους τους επαναστάτες: Είναι προφανώς η συζήτηση για την επαναστατική στρατηγική στη σημερινή περίοδο.

Αλληλεγγύη! περισσότερο από ποτέ

Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η απαραίτητη συζήτηση δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη συνέχιση και τη συγκεκριμενοποίηση της στήριξης προς το FMLN και τους λαϊκούς αγώνες. ‘Ενα μάθημα από τα 12 αυτά χρόνια αγώνα είναι πως, εάν η πάλη μπόρεσε να διατηρηθεί, αυτό είναι χάρη σε μια ασταμάτητη αλληλεγγύη, ακόμα και αν δεν είναι πολύ γνωστή. Γιατί αν ήταν ενθουσιαστικό να πηγαίνει κανείς να βοηθάει την ανοικοδόμηση της σαντινιστικής Νικαράγουας, ήταν δύσκολο να γνωστοποιεί την πάλη του σαλβαδοριανου λαού.

Και όμως, η πραγματοποίηση έστω και μικρών σχετικά πράξεων βοήθησε στην ανάδυση της δυαδικής εξουσίας: Χρηματοδότηση σχολείων στις απελευθερωμένες περιοχές, οικονομικές καμπάνιες, αποστολή φαρμάκων. Και εκατοντάδες άτομα μπόρεσαν να φιάξουν εναλλακτικά σχέδια, προγράμματα αντίστασης απέναντι στην οικονομική και πολιτιστική εξαθλίωση. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις έπαιξαν στο Σαλβαδόρ ένα ρόλο ζωντανής στήριξης, πολλές φορές σε συνεργασία με τις επιτροπές αλληλεγγύης. Οι ίδιες οι επιτροπές μπόρεσαν να κάνουν αποτελεσματικές καμπάνιες: Ευρωπαϊκές διαδηλώσεις, πολλές συγκεντρώσεις πληροφόρησης, καμπάνιες για μποϋκοτάρισμα από εργαζόμενους (όπως στο Λος ‘Αντζελες και στο Βανκούβερ, για να αρνηθούν οι ναυτεργάτες να αδειάσουν φορτία σαλβαδοριανού καφέ). Ποτέ η καταστολή δεν μπόρεσε να σβήσει το πλέγμα αυτό που επέτρεψε πρακτικές αυτοδιαχείρισης, ιδιαίτερα σε πολλές κοινότητες προσφύγων.

Το FMLN πέτυχε μια σημαντική εγγύηση στις συμφωνίες: Τη μη απόδοση των απελευθερωμένων γαιών και τη δυνατότητα αποδοχής ξένης βοήθειας για την αξιοποίηση αναπτυξιακών προγραμμάτων. Στο πνεύμα του FMLN, ο στόχος είναι προφανώς να στηριχτούν στην παραδειγματική ποιότητα των κοινοτήτων αυτών! Το παράδειγμα του El Guecho είναι πειστικό: Καχύποπτοι στην αρχή, οι αγρότες πολλών χωριών έρχονται να εξοπλιστούν και να συζητήσουν στο χωριό, ανακαλύπτοντας με έκπληξη την κεντρική θέση που κατέχουν οι γυναίκες στην οργάνωση των οικονομικών και πολιτικών δραστηριοτήτων. Η κυβέρνηση ARENA, που προσπαθεί να κάνει την πρωτεύουσα μια πολυτελή βιτρίνα, θα κάνει τα πάντα για να πνίξει τα παραδείγματα αυτά αποτελεσματικής και πολιτικά και οικονομικά δημοκρατίας.

Είναι λοιπόν ζωτικό για το μέλλον της επανάστασης στο Σαλβαδόρ η διεθνής αλληλεγγύη να μπορέσει να υπάρξει και πολιτικά και υλικά. ‘Εχουμε στην Ελλάδα μια ορισμένη καθυστέρηση, ας μην το κρύβουμε: Σε μας εναπόκειται να αντιδράσουμε και να συζητήσουμε για τις δυνατότητες βοήθειας στον αγώνα του λαού του Σαλβαδόρ.

Χρήστος ΙΩΝΑΣ

Υ. Γ. Καλά νέα για να τελειώσουμε: Στις 21 Φεβρουαρίου πέθανε ο ταγματάρχης D’Aubuisson. Εάν δεν συνηθίζουμε να ευχαριστιόμαστε με το θάνατο οποιουδήποτε, είναι σίγουρο πως η εξαφάνιση του τρομακτικού αυτού ατόμου θα ευχαριστήσει πολλά νοικοκυριά. Αυτός είναι ο οργανωτής των «ταξιαρχειών θανάτου» και τον κατηγόρησαν από παλιά σαν εμπνευστή της δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου Romero. Καθώς είχε υπερβολικά καεί στα μάτια των ΗΠΑ, άφησε τη θέση του στο συνεργάτη του: Είναι ο Cristiani που έγινε πρόεδρος του Σαλβαδόρ. Ο αγώνας συνεχίζεται!

Πλαίσιο:

Η ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ

Ο αριθμός των θυμάτων από το 1979 είναι τουλάχιστον 70.000 νεκροί. Οι σφαγές πληθυσμού, που έχει κάνει ο στρατός έως και μέσα στα στρατόπεδα προσφύγων στην Ονδούρα, είναι το μεγαλύτερο τμήμα των περιπτώσεων. Αλλά πρέπει να θυμίσουμε και τους εκατοντάδες αγωνιστές, συνδικαλιστές, ανθρωπιστές, που απαχθήκανε και δολοφονήθηκαν από τις «ταξιαρχίες θανάτου», των οποίων το κόμμα κυβερνάει σήμερα το Σαλβαδόρ. Από όλο το θλιβερό κατάλογο, ας χαιρετήσουμε ορισμένα άτομα:

Ο αρχιεπίσκοπος του Σαν Σαλβαδόρ, Oscar Romero, που δολοφονήθηκε το Μάρτιο του 1980. Ο αγώνας του καθολικού αυτού αξιωματούχου επιτρέπει να διακρίνουμε το ρόλο πολλών κληρικών στη χώρα. Λίγο πριν το θάνατό του, δήλωνε: «Θα ήθελα να κάνω ένα ιδιαίτερο κάλεσμα προς τους άνδρες του στρατού, ιδιαίτερα της Εθνοφυλακής, της αστυνομίας και των φυλακών: Αδελφοί μου, όλοι μας είμαστε ο ίδιος λαός. Σκοτώνετε χωρικούς που είναι αδελφοί σας. Πάνω από τη διαταγή να σκοτώσετε που δίνει ένας άνθρωπος βρίσκεται ο νόμος του Θεού, που πρέπει να υπερισχύσει: «Δεν θα σκοτώσεις». Κανένας στρατιώτης δεν είναι υποχρεωμένος να υπακούσει σε μια εντολή που αντιτίθεται στο νόμο του Θεού. κανείς να υποχρεώνεται να εκτελέσει έναν ανήθικο νόμο. Είναι καιρός να ξαναβρείτε τη συνείδησή σας, να της υπακούσετε αντί να υπακούετε στην προσταγή της αμαρτίας… Στο όνομα του Θεού, σας ικετεύω, σας διατάσσω: Σταματείστε την καταστολή!«.
Νοέμβριος του 1989: Δολοφονία έξι πανεπιστημιακών ιησουιτών. Η έκδοση κατηγορίας για τους δολοφόνους ήταν αντικείμενο συζήτησης στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο FMLN και στην κυβέρνηση. Οι δολοφονίες αυτές είχαν προκαλέσει την εποχή εκείνη μεγάλη διεθνή διαμαρτυρία και είχαν ενοχλήσει την πληρωμή της αμερικάνικης βοήθειας.
Ιανουάριος 1990: Δολοφονία στη Γουατεμάλα του Hector Oqueli, ηγέτη του Εθνικιστικού Επαναστατικού Κινήματος (MNR) και διπλωμάτη του FMLN-FDR.
Δολοφονία μιας γαλλίδας νοσοκόμου, της Madeleine Lagadec (1989) και ενός βάσκου γιατρού, του Begona Garceia (Σεπτέμβριος του 1990). Ο στρατός πάντα προσπάθησε να τρομοκρατήσει τη διεθνή αλληλεγγύη, μαζί με την ένοχη σιωπή των δυτικών κρατών.
Φθινόπωρο του 1990. Δολοφονία της Feba Elizabeth Velasquez, κύριας ηγέτισσα της συνδικαλιστικής ομοσπονδίας Fenastras. Ο στρατός προφανώς λυσάει, όταν επιπλέον είναι γυναίκες που καθοδηγούν τους εργατικούς αγώνες.
Δολοφονία ενός κομαντάντε του FMLN, του Jesus Rojas, και 13 ανταρτών σε μια ενέδρα στις 11 Απριλίου του 1991. Δολοφονώντας τον ανηψιό αυτόν της σημερινής Προέδρου της Νικαράγουας, ο στρατός έλπιζε ότι θα τορπίλιζε έτσι τις διαπραγματεύσεις. Λίγο πριν το θάνατό του, δήλωνε: «Πιστεύω πως η επιλογή για τη δική μας ήπειρο εξακολουθεί να είναι ένας σοσιαλισμός που να είναι δικός μας και που μένει να τον οικοδομήσουμε και ότι η στρατηγική για να τον φτάσουμε δεν πρέπει να είναι μόνο ο στρατιωτικός δρόμος«. (βλ. El Salvador, No 11).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. PRTC: Επαναστατικό Κόμμα των Εργαζομένων της Κεντρικής Αμερικής, οργάνωση μαρξιστικής διεθνιστικής τάσης. ERP: Επαναστατικός Λαϊκός Στρατός, μαοϊκής και χριστιανικής κοινωνικής προέλευσης. FPL(FM): Λαϊκές Απελευθερωτικές Δυνάμεις: απόσχιση του ΚΚ. FMLN: Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης Φαραμπούντο Μάρτι, σχηματίζεται από τις FPL, ERP, PRTC, PCS και Renovacion Nacional, απόσχιση της FPL. FDR: Δημοκρατικό Επαναστατικό Μέτωπο.

2. Δολοφονία της ηγέτιδας Anna Maria από τον κομαντάντε Μαρσιάλ και στη συνέχεια αυτοκτονία του παλαιού ηγέτη Carpio, τέως γραμματέα του ΚΚ.

3. 1979-1992: Οι αριθμοί ποικίλουν. Χοντρικά, η συνολική αμερικανική βοήθεια αντιπροσωπεύει 4-6 δισεκατομμύρια δολλάρια.

4. Χρηματική, υλική και ανθρώπινη βοήθεια. Παρά τις διακηρύξεις, ο αμερικανικός στρατός όχι μόνο «πλαισίωσε» την εκπαίδευση του σαλβαδοριανού στρατού, αλλά και αμερικάνοι αξιωματικοί πιάστηκαν από τους αντάρτες «εν πλήρη δράση».

5. Ο στρατός ωστόσο προσέφερε όπλα στο FMLN: Αφού κατηγορούσε κάθε συνδικαλιστή, κάθε αγωνιστή σε κάθε επιτροπή ότι είναι μέλος του FMLN, το τελευταίο θα μπορούσε να υποστηρίξει (ή και χειρότερα να το πιστέψει) πως άρα ηγείται όλων των κοινωνικών και ανθρώπινων αγώνων στο Σαλβαδόρ. Πράγμα όμως που θα ήταν αναποτελεσματικό πολιτικά και προβληματικό από άποψη δημοκρατίας.

6. Τον Ιανουάριο του 1991 οι τιμές διπλασιάστηκαν. ‘Ετσι, το μπουκάλι το γάλα πέρασε από τις 10 κολόνες στις 21, για ένα μέσο μηνιαίο μισθό 600 κολόνων.

7. βλ. Inprecor, Νο 337.

8. Στις 12 Δεκεμβρίου 1989 υπογράφτηκαν ανάμεσα σε 5 κυβερνήσεις της Κεντρικής Αμερικής οι συμφωνίες του Σαν Ισιντόρα. Η σαντινιστική κυβέρνηση δεχόταν να παραλληλιστεί το FMLN με την Κόντρα! Το FMLN βέβαια δήλωσε πως δεν περιορίζεται από τις συμφωνίες αυτές και η 4η Διεθνής κατέκρινε τη σοβαρή αυτή παραχώρηση του FSLN.

9. Μια μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από το Πεντάγωνο και δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο είναι καταπέλτης για την αμερικανική κυβέρνηση. Αναλύοντας τη στρατηγική «χαμηλής έντασης«, ο συντάκτης σχολιάζει: «Οι πολιτικοί πίστευαν πως η νίκη στο Σαλβαδόρ θα μπορούσε να κερδηθεί σπρώχνοντας το καθεστώς να κάνει ό,τι ήταν δυνατόν για να κερδίσει τον πληθυσμό, και οι ΗΠΑ πίστευαν πως έξι δισεκατομμύρια δολλάρια θα μπορούσαν να προσφέρουν σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση. (…) Από την άποψη αυτήν, η πολιτική αυτή ήταν λάθος: Οι Σαλβαδοριανοί παγίδευσαν την Αμερική. Συνειδητοποίησαν ότι οι ΗΠΑ αναμείχθηκαν στον πόλεμό τους για τα δικά τους εθνικά συμφέροντα«. Ωραία ομολογία για σπατάλες και ήττα, που θα άξιζε να γνωστοποιηθούν!

10. Ο κομμαντάντε Lopez δηλώνει την ανησυχία του σε σχέση με αυτό: «Αναμφίβολα, οι εργαζόμενοι θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση, αφού θα τους λείψει η στήριξη των ειδικών που διαθέτουν αντίστροφα η κυβέρνηση και οι ιδιωτικές εταιρείες. Οι λαϊκές οργανώσεις προσπαθούν σήμερα να βρουν τέτοιου είδους στήριξη«. Αλλά ο κύριος κίνδυνος βρίσκεται άραγε στην άλλειψη αυτή ειδικών;

11. Συζήτηση με τον κομαντάντε Lopez Inprecor No 342.

12. Inprecor No 329.

13. Inprecor No 329.

14. Inprecor No 345.

15. Inprecor No 341.

Σπάρτακος 32, Γενάρης-Απρίλης 1992

Αρχείο Σπάρτακου

https://wp.me/p6Uul6-zR