Σπάρτακος 31, Σεπτέμβρης – Δεκέμβρης 1991
ΕΘΝΟΤΗΤΕΣ
ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΑ ΟΡΑΜΑΤΑ
Οι πολεμικοί δελεασμοί της ελληνικής αστικής τάξης
Η σωβινιστική έξαρση της ελληνικής αστικής τάξης μετά βίας καλύπτει τις πολεμοκάπηλες τάσεις της σε μια περιοχή που φαίνεται να την βλέπει σαν δική της αυλή. ‘Ομως δεν είναι το μόνο κοράκι που πετάει πάνω από το πτώμα του τέως βαλκανικού υπαρκτού σοσιαλισμού…
Ν.Τ.
Δεδομένου ότι ο σερβοκροάτικος πόλεμος δεν φαίνεται να τελειώνει, οι περισσότεροι παρατηρητές έχουν την τάση να προβλέπουν την επέκτασή του. Σε μια πρώτη φάση στο εσωτερικό της Γιουγκοσλαβίας και κατόπιν και πέρα από τα σύνορά της.
Κατά τη γνώμη μας, το ενδεχόμενο αυτό δεν είναι καθόλου απορριπτέο. Αντίθετα, μπορούμε ήδη από τώρα να δούμε τα σημάδια που το προαναγγέλλουν, κυρίως στο νοτιο-ανατολικό τμήμα, δηλαδή στην καρδιά των Βαλκανίων! Και, όπως και πριν από 80 χρόνια, το μακεδονικό ζήτημα ετοιμάζεται να παίξει το ρόλο του καταλύτη, απειλώντας ταυτόχρονα να προκαλέσει διενέξεις -ακόμα και ένοπλες- που θα μπορούσαν να μας πάνε έναν αιώνα πίσω…
Ο χασάπης του Βελιγραδίου
Πολλά θα εξαρτηθούν, σε τελευταία ανάλυση, από την εξέλιξη του επιθετικού πολέμου που το καθεστώς του Βελιγραδίου διεξάγει ενάντια στην Κροατία. Εάν τα στρατεύματα του κ.Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς καταφέρουν να συντρίψουν την κροατική αντίσταση και να ενσωματώσουν στη «Σερβία όλων των Σέρβων» τις περιοχές της Κραζίνα, της Μπαζίνα και της Σλαβονίας, τότε τίποτα δεν θα μπορέσει να σταματήσει την άγρια όρεξη των Μεγαλο-Σέρβων. Το Κοσσυφοπέδιο, η Βοζνία-Ερζεγοβίνη, η Βοϊβοδίνα, το Μαυροβούνιο και η Μακεδονία θα ακολουθήσουν και θα ενσωματωθούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στη νέα «Γιουγκοσλαβία» που δεν θα είναι τίποτε άλλο από μια σέρβικη μίνι αυτοκρατορία.
Ωστόσο, ακόμα και στην περίπτωση που οι ένοπλες δυνάμεις του Βελιγραδίου δεν καταφέρουν να πραγματοποιήσουν το στρατηγικό τους σχέδιο, θα είναι πολύ δύσκολο να αποφευχθεί η κλιμάκωση και η επέκταση του πολέμου. Πράγματι, τόσο οι Βόζνιοι μουσουλμάνοι όσο και η πλειοψηφία του πληθυσμού της γιουγκοσλάβικης Μακεδονίας καθώς και οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου δεν θα περιμένουν με σταυρωμένα τα χέρια να βρεθούν μόνοι μπροστά στη σέρβικη στρατιωτική μηχανή. Ακόμα περισσότερο που η εξέλιξη του πολέμου κατά τις τελευταίες εβδομάδες μας δείχνει πόσο απατηλή είναι η πεποίθηση ορισμένων ότι ο πόλεμος δεν γίνεται από τη σέρβικη πλευρά παρά μόνο για να… προστατευτούν οι 600.000 Σέρβοι της Κροατίας.
Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος ενάντια στον αλβανικό πληθυσμό του Κοσσυφοπεδίου άρχισε ήδη πριν από τρία χρόνια, δηλαδή πολύ πριν από την επίθεση ενάντια στην Κροατία. ‘Οσο για τη Βοζνία και την ομόσπονδη Δημοκρατία της Μακεδονίας, ο κ.Μιλόσεβιτς και οι πιστοί του -καθώς και τα περισσότερα σέρβικα αντιπολιτευτικά κόμματα- δεν κρύβουν, εδώ και καιρό, τη φιλοδοξία τους να τις μετατρέψουν σε απλές… σέρβικες επαρχίες! Εάν προσθέσουμε σε αυτό και το ότι η συντριπτική πλειοψηφία των απειλούμενων πληθυσμών έχει ήδη τοποθετηθεί με δημοψήφισμα (παράνομο στην περίπτωση των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου) υπέρ της ανεξαρτησίας, καθώς και ότι τα τοπικά κοινοβούλια έχουν επικυρώσει την επιλογή αυτήν, τότε μπορούμε εύκολα να προβλέψουμε ότι τα σχέδια του Βελιγραδίου θα συναντήσουν σκληρή αντίσταση. Με άλλα λόγια, υπάρχουν κίνδυνοι να βρεθούμε μπροστά στην έκρηξη όχι ενός αλλά πολλών πολέμων στη Γιουγκοσλαβία…
‘Ολες αυτές οι υποθέσεις φαίνεται να παίρνονται ήδη πολύ στα σοβαρά από τις κυβερνήσεις των γειτονικών χωρών. Για παράδειγμα, η ελληνική κυβέρνηση, μετά από μια περίοδο αμιφιταλαντεύσεων, προσανατολίζει πλέον τις δραστηριότητές της προς τη σύναψη πολύ στενών σχέσεων με το Βελιγράδι με στόχο να πιαστεί σε «σάντουιτς» η νεαρή δημοκρατία της γιουγκοσλάβικης Μακεδονίας! Και δεν μπορεί καθόλου να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ο κ.Μιλόσεβιτς να έχει ήδη υποσχεθεί «κάτι» (για παράδειγμα, την προσάρτηση του Μοναστηρίου, όπως αφήνουν να εννοηθεί ορισμένες εφημερίδες των Αθηνών), με την προϋπόθεση προφανώς ότι η Ελλάδα θα δεχτεί να κλείσει τα μάτια της μπροστά στα τετελεσμένα γεγονότα του Βελιγραδίου. Θα είχαμε άλλωστε ακόμα περισσότερο την τάση να πιστέψουμε στα παζάρια αυτά από τη στιγμή που ξέρουμε ότι ο κ.Μιλόσεβιτς υπέγραψε πρόσφατα ένα «πρωτόκολο συμφωνίας» με… το γραμματέα των Ιταλών νεοφασιστών του Κοινωνικού Κόμματος (M.S.I.), κ.Φίνι, που βλέπει μάλλον ευνοϊκά την παραχώρηση στην Ιταλία της χερσονήσου της ‘Ιστριας, η οποία είναι μοιρασμένη ανάμεσα στη Σλοβενία και στην Κροατία!(1) ‘Οπως βλέπουμε, οι «πατριώτες» του Βελιγραδίου δεν διστάζουν μπροστά στις χειρότερες εθνικές προδοσίες, φτάνει προφανώς να καθιστούν πιο ευάλωτους τους εχθρούς τους: Την Κροατία σήμερα, τη Μακεδονία αύριο…
Ο επεκτατισμός της Αθήνας
Στην πραγματικότητα, η Αθήνα συνεχίζει να φωνάζει δυνατά ότι όχι μόνο δεν απειλεί το καθεστώς των Σκοπίων, αλλά και ότι απειλείται από αυτό. Πράγματι, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αντιστοιχεί στην ελληνική προπαγάνδα πριν δυο μήνες, όταν σχεδόν όλα τα μεγάλα ελληνικά κόμματα (από τη δεξιά ώς τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές) ξελαρυγγιάζονταν στις φωνές κάθε φορά που οι λέξεις «Μακεδονία» ή «Μακεδόνας» χρησιμοποιούνταν από την κυβέρνηση των Σκοπίων. Και ήταν αλήθεια ότι τουλάχιστον ένα τμήμα της πολιτικής ηγεσίας των Σκοπίων με τη σαφή -μερικές φορές- συμφωνία του Βελιγραδίου, έριχνε λάδι στη φωτιά μιλώντας και εκδηλωνόμενη υπέρ μια ορισμένης «μεγάλης Μακεδονίας» που θα συμπεριελάμβανε το συνοριακό τμήμα της Βουλγαρίας και, κυρίως, το ένα τρίτο της ελληνικής Μακεδονίας, μαζί με τη Θεσσαλονίκη.
Ωστόσο, με το πολύ να επαναλαμβάνει εδώ και δεκαετίες ότι οι «Σλάβοι» δεν έχουν τίποτε άλλο στο κεφάλι τους από το να «κατέβουν» τελικά ώς το Αιγαίο Πέλαγος, η ελληνική αστική τάξη άργησε να καταλάβει τί ακριβώς συνέβαινε από την άλλη πλευρά των συνόρων της, στη Γιουγκοσλαβία. Αλλά, όταν τελικά αντιλήφθηκε πως το καθεστώς του Βελιγραδίου είχε κάθε συμφέρον να συμμαχήσει με την Ελλάδα και όχι να ενθαρρύνει τις (υποθετικές ή όχι) εδαφικές διεκδικήσεις των Σκοπίων, τότε η Αθήνα άρχισε να αλλάζει τόνο.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια πολύ πρόσφατη εξέλιξη που περιορίζεται ακόμα στα πιο «σύγχρονα» και φιλόδοξα τμήματα τόσο του κυβερνητικού κόμματος (Νέα Δημοκρατία) όσο και του αντιπολιτευτικού Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ). Ξαφνικά οι κατεξοχήν εκπρόσωποι των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου και των ΗΠΑ, ανακάλυψαν πως ο «κακός λύκος» των Σκοπίων ήταν ίσως καλός για να γεμίσει το κεφάλι της ελληνικής κοινής γνώμης, αλλά ότι οι σύγχρονες απαιτήσεις θα έπρεπε να τους κάνουν πιο ρεαλιστές. Και ο «ρεαλισμός» αυτός θα μπορούσε να σημαίνει δύο πράγματα: Είτε το σχηματισμό ενός γερού άξονα με το καθεστώς του Βελιγραδίου με στόχο έναν ενδεχόμενο μοιρασμό της γιουγκοσλάβικης Μακεδονίας, είτε την παραδοχή της ανεξαρτησίας της τελευταίας για να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν πλήρως τον πλούτο της. Και στις δύο περιπτώσεις, η έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι η μικρή και φτωχή «Δημοκρατία της Μακεδονίας» θα ήταν πολύ ευάλωτη για να μπορέσει να αντισταθεί.
‘Οπως και να είναι το πράγμα, παραμένει το γεγονός πως η αλλαγή αυτή οπτικής προχωράει το δρόμο της και ότι η επίσημη ελληνική θέση γίνεται όλο και πιο «επιθετική». ‘Ετσι, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού, Κωνταντίνου Μητσοτάκη, που για μια φορά στηρίζεται από όλη την αντιπολίτευση, επιχείρησε πρόσφατα να συγκαλέσει στην Αθήνα μια μίνι συνδιάσκεψη κορυφής των βαλκανικών χωρών με στόχο το να εξεταστεί όχι ο σερβο-κροάτικος πόλεμος, αλλά το ζήτημα του «καθεστώτος των Σκοπίων».(2) Στην αρχή, επρόκειτο απλώς να καλεστούν στην Αθήνα ο κ.Μιλόσεβιτς και ο Βούλγαρος Πρόεδρος, κ.Ζέλεφ, που είναι κάτι σαν πνευματικό παιδί του κ.Μητσοτάκη (τα στελέχη του κόμματος του κ.Ζέλεφ διαμορφώθηκαν στα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας και οι εκλογικές του καμπάνιες χρηματοδοτήθηκαν από τα μυστικά κονδύλια του ίδιου ελληνικού κόμματος).
Ωστόσο, κατά την αναγγελία της σύγκλησης της συνδιάσκεψης, και άλλες βαλκανικές κυβερνήσεις άρχισαν να εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους ή τη συγκίνησή τους. ‘Ετσι, στον αρχικό κατάλογο των συμμετεχόντων προστέθηκε σύντομα και το όνομα του Ρουμάνου πρωθυπουργού. Για τους νέους ηγέτες των Σκοπίων, η υπόθεση ήταν σαφής: Η συνδιάσκεψη δεν θα είχε παρά μόνο ένα στόχο, τη «συνωμοσία» ενάντια στη νέα τους -καταρχήν- ανεξάρτητη Δημοκρατία.
Ανεξάρτητα από την τελική άρνηση της Βουλγαρίας να συμμετάσχει, εξαιτίας του πολύ έντονου φιλο-μακεδονικού αισθήματος που υπάρχει στη Βουλγαρία και που αναθερμάνθηκε μερικές εβδομάδες πριν τις γενικές εκλογές, είναι αναμφισβήτητο ότι η συνδιάσκεψη αυτή τελικά δεν έγινε εξαιτίας των εξαιρετικών πιέσεων της Ρώμης και της Βόννης. Το μοιραίο χτύπημα δόθηκε από τον Ιταλό υπουργό των εξωτερικών, Τζιάνι ντε Μικέλις, ο οποίος, με την υποστήριξη του Γερμανού ομολόγου του, Χανς Ντίτριχ Γκένσερ, κατηγόρησε καταρχήν την Ελλάδα που δεν ακολούθησε τις προειδοποιήσεις του, πριν την προτρέψει να αφήσει τους μεγάλους βαλκανικούς ελιγμούς για δυνάμεις όπως η Ιταλία και η Γερμανία! Και για να γίνει σαφής, ο κ.ντε Μικέλις πρόσθεσε πως η γιουγκοσλάβικη Μακεδονία θεωρείται… προστατευομένη της Ιταλίας…
Προφανώς, ο κ.Μητσοτάκης υπάκουσε, παρόλο που η μεγάλη φιλοκυβερνητική εφημερίδα δεν δίστασε την επομένη να τιτλοφορήσει σε οκτάστηλο «Ντε Μικέλις – ο νέος Μουσολίνι»! Για μεγάλο τους τρόμο, οι έλληνες ηγέτες ανακάλυψαν ότι δεν είναι μόνο οι Τούρκοι που τους απειλούν. Τώρα, είναι οι πιο αγαπητοί τους σύμμαχοι, οι εταίροι τους στο ΝΑΤΟ και στην Κοινή Αγορά.
Μικρομεγαλίστικα οράματα|χωρίς θαύματα
Θα μπορούσαμε άραγε να συμπεράνουμε πως όλες αυτές οι βαλκανικές φιλοδοξίες των Αθηνών κατέληξαν οριστικά σε μια θεαματική ταπείνωση; ‘Οχι, καθόλου. ‘Ισως, ο Πρωθυπουργός και η παρέα του φοβήθηκαν μπροστά στον κίνδυνο διεθνούς τους απομόνωσης σε μια τόσο ευαίσθητη στιγμή για την πολιτική τους επιβίωση. Αλλά ένας μεγάλος αριθμός από ηγέτες του κυβερνητικού κόμματος, μαζί με μια περισσότερο από πραγματική τάση της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ, εξακολουθούν και προχωρούν προς την de facto δημιουργία ενός είδους «διαπαραταξιακού κόμματος» που δεν ντρέπεται να μιλάει για «ιστορικές ευκαιρίες» που παρουσιάζονται σε ένα έθνος μία ή δύο φορές τον αιώνα!
Το μήνυμα είναι σαφές. Στο όνομα του πιο ηλίθιου εθνικισμού, μια τάση της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, με την υποστήριξη των εκπροσώπων του μεγάλου κεφαλαίου, είναι διατεθειμένη ακόμα και να επιχειρήσει την πολεμική περιπέτεια για να μπορέσει να «επωφεληθεί από τις ιστορικές ευκαιρίες». Η ροπή αυτή προς τον τυχοδιωκτισμό θα μπορούσε να προκαλέσει γέλιο εάν δεν εκδηλωνόταν σε μια περίοδο που προσφέρεται αρκετά για τέτοια «πηδήματα στο κενό». Πράγματι, παρόλη την έλλειψη της οποιασδήποτε εναλλακτικής πολιτικής, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε πλήρη βρασμό. Παρά τις εξαιρετικές θυσίες των εργαζομένων, η οικονομία βυθίζεται όλο και περισσότερο στον γκρεμό. Κατά τον τελευταίο μήνα, ολόκληρες πόλεις και νομοί βρέθηκαν σε κατάσταση δυνητικής «εξέγερσης». Ταυτόχρονα, η συνοχή της κυβέρνησης και της κοινοβουλευτικής της (οριακής) πλειψοφίας απειλείται, ενώ η δημοτικότητα του Πρωθυπουργού βρίσκεται στο κατώτερο σημείο.
Τί το πιο δελεαστικό τότε από μια περιπέτεια έξω από τα σύνορα της χώρας; Για να πούμε την αλήθεια, δεν θα είναι η πρώτη φορά που οι έλληνες ηγέτες θα δελεαστούν από μια τέτοια λύση στα προβλήματά τους. Ακόμα περισσότερο που σήμερα είναι μάλλον η σοσιαλιστική και ακόμα και η κομμουνιστική αντιπολίτευση που σπρώχνει προς τη σύγκρουση βαφτίζοντας ανάκατα σαν «πράκτορες των Αμερικάνων» τόσο τους ηγέτες των Σκοπίων, όσο και τους ηγέτες των εθνικών μειονοτήτων στην Ελλάδα!
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που ο χασάπης του Βελιγραδίου, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, έχει τόσους θαυμαστές στην Αθήνα. Και φοβόμαστε ότι μια αιματοχυσία στο Κοσσυφοπέδιο και στη Μακεδονία από την πλευρά του σέρβικου στρατού θα μπορούσε να γίνει δεκτή με… «αντιιμπεριαλιστικές» κραυγές χαράς από την ελληνική αριστερά που βρίσκεται σε μια διαδικασία πλήρους αποπροσανατολισμού. Ωστόσο, η δεύτερη ανάσα που αυτός ο οξυμένος σωβινισμός θα μπορούσε να προσφέρει στην κυβέρνηση και σε όλους τους δημαγωγούς θα κινδύνευε να είναι πολύ μικρής διάρκειας. Πίσω από ενδεχόμενες πολεμικές περιπέτειες των ελλήνων υπερπατριωτών διακρίνεται ήδη η καθόλου χαρμόσυνη συνέχεια. Εξάλλου, μια συμμαχία σήμερα με τον κ.Μιλόσεβιτς δεν εγγυάται απολύτως τίποτα. Θύμα της δικής της προπαγάνδας για εσωτερική κατανάλωση, η ελληνική πολιτική ηγεσία κινδυνεύει τώρα να απομονωθεί ακόμα και από τους ευρωπαίους και ατλαντικούς της εταίρους. Τον καιρό της νέας παγκόσμιας α-ταξίας που βλέπει τη φωτιά να αναπτύσσεται στα Βαλκάνια, αυτό δεν είναι το τελευταίο παράδοξο…
Οι επεκτατικοί αυτοί δελεασμοί της Αθήνας είναι εξάλλου τόσο πιο ισχυροί όσο και δεν πρόκειται μόνο για τα Σκόπια. Είναι ακόμα και η Αλβανία όπου υπάρχει μια πολύ ισχυρή ελληνική εθνική μειονότητα. Αλλά, στην περίπτωση αυτή, η ελληνική κυβέρνηση, που πίστεψε για μια στιγμή ότι θα μπορούσε να μετατρέψει τουλάχιστον τον αλβανικό νότο σε ένα είδος ελληνικού «ιδιωτικού χώρου για κυνήγι», βρέθηκε αντιμέτωπη με την… Ιταλία που δεν κρύβει τα ιστορικά της… δικαιώματα επί της χώρας αυτής!
‘Ετσι, η πιο «ρεαλιστική» ομάδα της ελληνικής κυρίαρχης τάξης, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα το «σταθεροποιητικό» ρόλο της Ελλάδας στη Βαλκανική Χερσόνησο (η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα των Βαλκανίων που είναι μέλος της ΕΟΚ και του ΝΑΤΟ), φαίνεται τώρα να θέλει να φρενάρει φιλοδοξίες που τις θεωρεί δυσανάλογες με τις πραγματικές δυνατότητες της χώρας. Πράγμα που δεν σημαίνει πως εγκαταλείπει οριστικά το ρόλο της σαν «προστάτιδα» των νέων δεξιών καθεστώτων στη Σόφια ή στα Τύραννα.
Εν συντομία, η ελληνική αστική τάξη βγάζει αργά αλλά σταθερά τα μαθήματα από τις διασπάσεις που προκαλεί ο γιουγκοσλάβικος πόλεμος μέσα στην ΕΟΚ. Και δεν είναι τυχαίο που η Αθήνα έχει την τάση να ευθυγραμμίζεται όλο και περισσότερο με τις βρετανικές θέσεις, οι οποίες έχουν την αξία ότι αντιπαραβάλλονται στον άξονα Βόννης-Ρώμης. Αλλά προσοχή: Στους χρόνους που ζούμε, μια ακόμα και σχετική αυτονόμηση μικρών χωρών όπως η Ελλάδα απλώς ακολουθεί τη γενική τάση. Το να είναι κάποιος ο φτωχός συγγενής των μεγάλων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας δεν είναι και πολύ ελκυστικό κατά την περίοδο αυτή του μεγάλου φαγοποτιού γύρω από τα απομεινάρια του τέως υπαρκτού σοσιαλισμού…
Ν.Τ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Il Manifesto, 17 Σεπτεμβρίου 1991.
2. Αμέσως μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της γιουγκοσλάβικης Μακεδονίας, ο ‘Ελληνας πρωθυπουργός βιάστηκε να δηλώσει πως η Ελλάδα δεν θα αναγνωρίσει ποτέ το κράτος αυτό που κλέβει καταχρηστικά το όνομα της Μακεδονίας. Πράγμα που θα μπορούσε να μεταφραστεί με το κλείσιμο των κοινών συνόρων από τα οποία περνάει το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εξαγωγών προς τη Δυτική Ευρώπη!
Σπάρτακος 31, Σεπτέμβρης – Δεκέμβρης 1991
ΤΠΤ - "4" 
