Κουρδιστάν: Μεταξύ πανούκλας και χολέρας

Σπάρτακος 30, Ιούνιος-Αύγουστος 1991

ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ

ΜΕΤΑΞΥ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ ΚΑΙ ΧΟΛΕΡΑΣ

Ο πόλεμος του Κόλπου όξυνε στο έπακρο τις εθνικές και θρησκευτικές διαφοροποιήσεις στο Ιράκ. Τελικά εκείνος που την πλήρωσε για τον πόλεμο αυτό δεν είναι ούτε οι ΗΠΑ, ούτε ο Σαντάμ, ούτε οι αμοιβαίοι τους σύμμαχοι αλλά ο κουρδικός λαός. Εκατοντάδες χιλιάδων Κούρδοι αναγκάστηκαν να φύγουν προς τα τούρκικα και ιρανικά σύνορα για να αποφύγουν την εξόντωση από τα στρατεύματα του Σαντάμ. Είναι ένα από τα πρώτα αποτελέσματα της ιμπεριαλιστικής «νέας τάξης».

Fuat ORCUN

Από τις 2 Μαρτίου 1991, με την έναρξη της εξέγερσης στο ιρακινό Κουρδιστάν, οι πόλεις της περιοχής πέρασαν κάτω από κουρδικό έλεγχο. Αλλά αφού κατέστειλε την εξέγερση των Σιιτών στο Νότο, ο Σαντάμ στράφηκε στο Βορρά, στις 25 Μαρτίου οι κυβερνητικές δυνάμεις μπήκαν στο Κουρδιστάν, στις 29 Μαρτίου η κυριότερη κουρδική πόλη, το Κιρκούκ, έπεσε. Απέναντι σε αυτή τη διπλή εξέγερση και στην αδυναμία τους να ανατρέψουν το δικτάτορα με ένα ανακτορικό πραξικόπημα, οι ιμπεριαλιστές προτίμησαν τη διατήρηση της τάξης κάτω από την μπότα του Σαντάμ.

Εκείνοι που μπόρεσαν να σπάσουν την περικύκλωση άρχισαν να φεύγουν, κάτω από καταστροφικούς όρους, κατά εκατοντάδες χιλιάδων δημιουργώντας μια ουρά 100 χιλιομέτρων. ‘Ενα εκατομμύριο περίπου Κούρδοι αγωνίζονται τώρα για την επιβίωσή τους στα ιρανικά και τουρκικά σύνορα. Σχεδιάζεται σήμερα μια σειρά σεναρίων για την τύχη των Κούρδων, από τους κύριους υπεύθυνους αυτής της δραματικής κατάστασης.

Οι «θύλακες» του ΟΗΕ

Η πρώτη από τις προτάσεις αυτές, που συζητιούνται ακόμη σε διεθνές επίπεδο, είναι η δημιουργία ενός «θύλακα ασφαλείας» για τους Κούρδους. Από πρώτη άποψη, η ιδέα δημιουργίας μιας ιδιαίτερης ζώνης για τους Κούρδους μπορεί να φαίνεται λογική και, μάλιστα, σαν ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός αυτόνομου ή ανεξάρτητου κράτους. Αλλά εδώ πρόκειται μάλλον για τη δημιουργία «μόνιμων στρατοπέδων προσφύγων» στα σύνορα. Οι Κούρδοι θα εξαρτώνται από την ξένη βοήθεια για την κάλυψη ακόμη και των στοιχειωδέστερων αναγκών τους, θα είναι σε κατάσταση τεχνητής επιβίωσης και θα χάσουν την εθνική τους ταυτότητα. Η σύγκριση με την κατάσταση των Παλαιστινίων στα στρατόπεδα προσφύγων είναι προφανής.

‘Αλλωστε, η άμεση ή έμμεση προέλευση της πρότασης αυτής, που υιοθετήθηκε από τη Μεγάλη Βρετανία και, με κάποιες επιφυλάξεις, από τις ΗΠΑ, είναι αρκετά ύποπτη. Μπορούμε μάλιστα να υποθέσουμε ότι ο ίδιος ο Σαντάμ προώθησε τη λύση αυτή με τη βία, κυνηγώντας τους Κούρδους μέχρι τα σύνορα. Πράγματι το 1988, μετά τη σφαγή της Καλάμπγια, περίπου 60.000 Κούρδοι κατέφυγαν στην Τουρκία και οι μισοί βρίσκονται ακόμη εκεί, σε στρατόπεδα προσφύγων. ‘Ετσι ο Σαντάμ ξεφορτώνεται ένα μέρος του κουρδικού του προβλήματος προσφέροντας ένα δηλητηριασμένο δώρο στην Τουρκία.

Η δεύτερη λύση θα ήταν μια ανατροπή του Σαντάμ. Στο βαθμό που η τάξη έχει πια αποκατασταθεί και η ακεραιότητα του ιρακικού εδάφους έχει κατοχυρωθεί… μια συνομωσία ή ένα «δημοκρατικό» δημοψήφισμα θα μπορούσαν να φέρουν το τέλος του τόσο μισητού δικτάτορα.

Καμιά αλάνθαστη πυξίδα δεν μπορεί να μας δείξει τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν τον πόλεμο. Αυτό όμως που μπορούμε να πούμε είναι ότι, χωρίς τη λύση των χρόνιων προβλημάτων της περιοχής, ο εφιάλτης θα συνεχίζεται. ‘Ολοι εκείνοι που είδαν στο Σαντάμ ένα αντιιμπεριαλιστικό σύμβολο ενότητας του αραβικού έθνους έπεσαν θύματα του στενού τους εθνικισμού. Η τωρινή σιωπή εκείνων που χτες διαδήλωναν με πορτρέτα του Σαντάμ Χουσείν είναι περισσότερο από πικρή.

Οσο για τις παραδοσιακές ηγεσίες του κουρδικού εθνικού κινήματος, αυτές πέρασαν στη δράση μόνο όταν πίστεψαν ότι είχαν το πράσινο φως από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Επίσης ο τούρκος πρόεδρος Οζάλ αισθάνθηκε ότι ο άνεμος γύριζε και κάλεσε στην ‘Αγκυρα τους Κούρδους ηγέτες για διαπραγματεύσεις για ένα μελλοντικό κουρδικό κράτος, όχι ανεξάρτητο, αλλά τουλάχιστον αυτόνομο. ‘Εφθασε μέχρι του να προτείνει την παραχώρηση κάποιων δικαιωμάτων στους Κούρδους της Τουρκίας.

Αλλά, όπως το 1970, με την εξέγερση του Μουσταφά Αλ Μπαρτζανί, ο κούρδικος λαός, μετά από επιμέρους νίκες, βρέθηκε αφοπλισμένος απέναντι στους δημίους του.

Η κυριότερη αδυναμία του κουρδικού κινήματος είναι ο «συμβιβαστικός» χαρακτήρας των παραδοσιακών του ηγεσιών που βασίζονταν σε σχέσεις φυλών και είναι ανίκανες να κερδίσουν μια αρκετή πολιτική υποστήριξη της νομιμότητας των αγώνων τους, από τους εργαζόμενους των χωρών όπου βρίσκονται. ‘Οσο παραμένουν αυτά τα δεδομένα και δεν φαίνεται κάποια δημοκρατική εναλλακτική λύση στις χώρες που κατέχουν το Κουρδιστάν, το κουρδικό έθνος θα αδυνατεί να δημιουργήσει τους όρους της αυτοδιάθεσής του απέναντι στους τακτικούς στρατούς της περιοχής.

Αλληλεγγύη

Πρέπει να δοθεί μια επείγουσα λύση στον κίνδυνο εξολόθρευσης των Κούρδων. Πρέπει να προστατευθεί το δικαίωμά τους να υπάρχουν. Πρέπει να γίνει άμεσα μια καμπάνια για να μπορέσουν οι Κούρδοι να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Αλλά, χωρίς να περιμένουμε άλλο, πρέπει να δοθούν στους Κούρδους πρόσφυγες όλα τα διεθνώς αναγνωρισμκένα δικαιώματα και να τους προσφερθεί η αναγκαία υλική βοήθεια. Οι σύμμαχοι του πολέμου στον Κόλπο έχουν μια ιδιαίτερη ευθύνη απέναντι σε αυτά τα θύματα της «σταυροφορίας» τους. Η Τουρκία θα έπρεπε να ανοίξει τα σύνορά της και να τους αναγνωρίσει πολιτικά δικαιώματα σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις μέχρις ότου μπορέσουν να γυρίσουν στα σπίτια τους.

Αλλά οι επείγουσες ανθρωπιστικές υποχρεώσεις δεν πρέπει να παραγνωρίσουν τις πολιτικές λύσεις. Πρέπει να υποστηριχθούν οι δυνάμεις που αγωνίζονται για την ανατροπή του Σαντάμ και την εγκαθίδρυση ενός δημοκρατικού καθεστώτος στο Ιράκ. ‘Οχι στην κατεύθυνση των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, αλλά σε όφελος των λαών της περιοχής.

Το κουρδικό ζήτημα συχνά αγνοήθηκε. Αλλά κατέχει μία κεντρική θέση στο πρόβλημα του εκδημοκρατισμού όλης της περιοχής. Οι Κούρδοι νικήθηκαν και σφάχτηκαν. Η ήττα τους είναι και δική μας. Η πολιτική συμμαχιών της ηγεσίας τους ήταν λανθασμένη, αλλά ο αγώνας τους είναι δίκαιος.